تجرید الاعتقاد (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
افزودن بخش درباره کتاب و اصلاح و تکمیل بخش‌های دیگر
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (افزودن بخش درباره کتاب و اصلاح و تکمیل بخش‌های دیگر) |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
خواجه نصیرالدین طوسی، [[فلسفه|فیلسوف]] و ریاضی‌دان بزرگ [[مسلمان]]،<ref>مدرس رضوی، «شرح حال مؤلف کتاب»، ص چهارده.</ref> در سال ۵۹۷ قمری در [[طوس]] زاده شد<ref>مدرس رضوی، «شرح حال مؤلف کتاب»، ص پانزده.</ref> او در دوران حکومت [[هلاکوخان|هلاکوخان مغول]]، [[رصدخانه مراغه]] را در سال ۶۶۰ق بنیاد نهاد.<ref>مدرس رضوی، «شرح حال مؤلف کتاب»، ص نوزده</ref> | خواجه نصیرالدین طوسی، [[فلسفه|فیلسوف]] و ریاضی‌دان بزرگ [[مسلمان]]،<ref>مدرس رضوی، «شرح حال مؤلف کتاب»، ص چهارده.</ref> در سال ۵۹۷ قمری در [[طوس]] زاده شد<ref>مدرس رضوی، «شرح حال مؤلف کتاب»، ص پانزده.</ref> او در دوران حکومت [[هلاکوخان|هلاکوخان مغول]]، [[رصدخانه مراغه]] را در سال ۶۶۰ق بنیاد نهاد.<ref>مدرس رضوی، «شرح حال مؤلف کتاب»، ص نوزده</ref> خواجه نصیر را مسبب اصلی مسلمان شدن سلطان محمد خدابنده دانسته‌اند.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۲۷-۲۸.</ref> | ||
نزدیک به ۲۰۰ اثر<ref>نگاه کنید به: نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۳۵-۶۸.</ref> تالیفی، شرح، ترجمه و مقالات دیگر در موضوعات مختلفی از جمله علوم عقلی مانند فلسفه و کلام و اخلاق، علومی مانند هندسه، ریاضیات، جبر و فیزیک، علوم دینی مانند فقه و تفسیر، و همچنین تاریخ، شعر، طب و موسیقی<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۳۸.</ref> از وی گزارش شده که [[شرح اشارات]]، تجرید الاعتقاد، تجرید در منطق، فصول نصیریه، [[اوصاف الاشراف]]، قواعد العقائد، [[نقد المحصل]] و اساس الاقتباس، چند نمونه از مهمترین آثار اوست.<ref>مدرس رضوی، «شرح حال مؤلف کتاب»، ص بیست و دو.</ref> وی سرانجام در سال ۶۷۲ قمری، در ۷۵ سالگی در [[بغداد]] درگذشت.<ref>مدرس رضوی، «شرح حال مؤلف کتاب»، ص بیست و یک.</ref> | |||
==کلیات و محتوا== | |||
تجرید الاعتقاد، تجرید العقائد، یا آنطور که [[خواجه نصیر طوسی]] در مقدمه کتاب آورده، تحریر الاعتقاد، و یا چنانکه آقابزرگ تهرانی در کتاب الذریعة ذکر کرده، تجرید الکلام،<ref>نگاه کنید به: آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، دار الأضواء، ج۳، ص۳۵۲-۳۵۴؛ شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> نوشته نصیرالدین محمد بن محمد طوسی مشهور به محقق طوسی و خواجه نصیرالدین طوسی است<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، دار إحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۴۶.</ref> و تالیف آن در سال ۶۶۰ قمری به اتمام رسیده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۳.</ref> | |||
این کتاب، آمیخته‌ای از فلسفه و کلام شیعه است و مسائل کلامی در آن با رویکرد فلسفی بیان شده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> تجرید الاعتقاد، از قرن هفتم هجری، الگویی برای تالیف آثار کلامی سنی و شیعه بوده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> این کتاب در شش فصل تنظیم شده است: | |||
# امور عامه: حاوی سه بخش وجود و عدم، ماهیت، و همچنین علت و معلول | |||
# جواهر و اعراض: حاوی پنج بخش جواهر، اجسام (۲ بخش)، جواهر مجرد، و اعراض | |||
# اثبات خالق و صفات وی: حاوی سه فصل وجود، صفات و افعال خداوند | |||
# نبوت: حاوی ۱۰ فصل بعثت انبیا، وجوب بعثت، صفات پیامبران، معجزات، کرامات، همگانی بودن بعثت، بعثت حضرت محمد(ص)، معجزه بودن قرآن کریم، نسخ، و همچنین همگانی بودن بعثت حضرت محمد(ص) | |||
# امامت: حاوی ۱۲ فصل از جمله وجوب نصب امام، عصمت، افضل بودن امام، وجوب نص درباره امام، امامت امام علی(ع)، صلاحیت نداشتن کسی غیر از امام علی(ع)، ۱۲ امام، مخالفان و محاربان با امام علی. سه فصل از این بخش، درباره ابوبکر، عمر و عثمان است. | |||
# معاد: حاوی ۱۱ فصل از جمله امکان خلق عالم دیگر، معاد جسمانی، ثواب و عقاب، عفو الهی، شفاعت، توبه و... | |||
== جایگاه== | == جایگاه== | ||
تجرید الاعتقاد، | تجرید الاعتقاد، یکی از مهمترین کتب [[کلام امامیه|کلامی شیعه]] و حتی اثری منحصر به فرد دانسته شده<ref>نگاه کنید به: شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> که با وجود حجم کم، بسیاری از عالمان مسلمان و شیعه، بر آن شرح و تعلیقه نگاشته و درباره قبول یا ردّ نظرات [[خواجه نصیرالدین طوسی]] سخن گفته‌اند.<ref>حسینی خوانساری، کشف الاستار، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۲۴.</ref> آقابزرگ تهرانی، یکی از برجسته‌ترین کتابشناسان شیعه، تجرید الاعتقاد را ارزشمندترین اثر عقایدی [[شیعه]] دانسته است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، دار الأضواء، ج۳، ص۳۵۲.</ref> بنابر جستجوی علی صدرایی خویی که در [[کتابشناسی تجرید الاعتقاد]] ذکر شده، دست‌کم ۲۳۱ شرح و حاشیه برای تجرید الاعتقاد نوشته شده است.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۱۳.</ref> | ||
به باور محققان، [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر طوسی]] در این کتاب، با تلفیقی از [[فلسفه مشاء]] و [[کلام امامیه|کلام شیعه]]، توانسته دو علم فلسفه و کلام را در میان متفکران شیعه به هم نزدیک کند.<ref>احمدی، «اجمالی از سیر فلسفه اسلامی...»، ص۲۲۴؛ داوری، «پیدایش و بسط علم کلام»، ص۱۱۹.</ref> | به باور محققان، [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر طوسی]] در این کتاب، با تلفیقی از [[فلسفه مشاء]] و [[کلام امامیه|کلام شیعه]]، توانسته دو علم فلسفه و کلام را در میان متفکران شیعه به هم نزدیک کند.<ref>احمدی، «اجمالی از سیر فلسفه اسلامی...»، ص۲۲۴؛ داوری، «پیدایش و بسط علم کلام»، ص۱۱۹.</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۷۰: | ||
== نسخه‌های موجود== | == نسخه‌های موجود== | ||
تجرید الاعتقاد | نسخه‌های بسیاری از تجرید الاعتقاد موجود است؛ از جمله نسخه‌ای که تاریخ نگارش آن ۶۶۹ قمری است و در کتابخانه مجلس شورای اسلامی در تهران نگهداری می‌شود.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۶.</ref> نسخه چاپی تجرید الاعتقاد، اولین بار همراه با شرح [[علامه حلّی]] در ۱۳۱۱ش انتشار یافت.<ref>ون دایک، کتاب اکتفاء القنوع بماهو مطبوع، ص۱۹۷.</ref> چاپ‌های مختلفی از این کتاب موجود است؛ از جمله نسخه تصحیح شده توسط محمدجواد حسینی جلالی که در ۱۴۰۷ق در [[قم]] انتشار یافت. شرح علامه حلی (کشف المراد) نیز در سال ۱۳۵۱ش توسط [[ابوالحسن شعرانی]]، ترجمه و به همراه شرح انتشار یافت<ref>نگاه کنید به: شعرانی، کشف المراد: شرح تجرید الاعتقاد، ۱۳۷۲ش، ص۱۳.</ref> و همچنین نسخه تصحیح شده توسط [[حسن‌زاده آملی]]، در سال ۱۴۰۷ق در [[قم]]، چاپ شده است.<ref>نگاه کنید به: علامه حلی، کشف المراد، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، ۱۴۰۷ق.</ref> | ||
همچنین [[علی صدرایی خویی]] و [[سید محمود مرعشی]]، در اثری با عنوان «کتابشناسی تجرید الاعتقاد»، با بررسی نسخه‌های خطی تجرید الاعتقاد و شروح و حواشی متعدد آن، همه آثار مرتبط با آن را معرفی کرده‌اند. این اثر را کتابخانه عمومی [[آیت الله مرعشی نجفی]] در سال ۱۳۸۲ش در قم منتشر کرده است.<ref>نگاه کنید به: صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش.</ref> | همچنین [[علی صدرایی خویی]] و [[سید محمود مرعشی]]، در اثری با عنوان «کتابشناسی تجرید الاعتقاد»، با بررسی نسخه‌های خطی تجرید الاعتقاد و شروح و حواشی متعدد آن، همه آثار مرتبط با آن را معرفی کرده‌اند. این اثر را کتابخانه عمومی [[آیت الله مرعشی نجفی]] در سال ۱۳۸۲ش در قم منتشر کرده است.<ref>نگاه کنید به: صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش.</ref> | ||