آیه جلباب: تفاوت میان نسخه‌ها

[[فضل بن حسن طبرسی]]، از [[تفسیر قرآن|مفسران]] شیعه بر این باور است که این آیه مختص زنان آزاد بوده تا با رعایت [[حجاب]] از کنیزان تشخیص داده شوند و کسی به آنها تعرض نکند، اما گروه دیگری بدون آنکه این آیه را مختص زنان آزاد بدانند، معتقدند که آیه مذکور از همه زنان می‌خواهد با وقار رفتار کنند تا به آنها گمان بد برده نشده و کسی متعرض‌شان نشود.

واژه «جَلابیب» جمع «جِلباب» است. راغب اصفهانی نوشته است که جلباب به پیراهن و روسری گفته می‌شود؛<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۹۹، ذیل واژه «جلابیب».</ref> اما در [[مجمع البحرین و مطلع النیرین (کتاب)|مجمع‌البحرین]] آمده است که جلباب لباسی است بزرگ‌تر از روسری و کوچک‌تر از رِدا که زنان بر سرشان می‌گذارند و تا روی سینه‌شان را می‌پوشاند.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۴، ذیل واژه «جلب».</ref>

* طبق تفسیر نخست، که نظر خود طبرسی است، منظور از شناخته‌شدن در عبارت فوق، این است که معلوم شود آنها زن آزاد هستند و کنیز نیستند و برای همین مورد تعرض قرار نگیرند؛ زیرا در آن زمان برخی متعرض زنانی می‌شدند که آزاد نبودند. همچنین برخی از منافقان متعرض زنان آزاد می‌شدند و وقتی بازخواست می‌شدند، می‌گفتند گمان می‌کردیم کنیز هستند. با این کار، فرصت این بهانه‌تراشی از منافقان هم گرفته می‌شد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۸۱.</ref>  

* تفسیر دوم که طبرسی آن را به جَبایی نسبت داده، می‌گوید منظور از شناخته‌شدن، آن است که دانسته شود آن زنان اهل حجاب و پاکدامن‌اند تا مردان [[فاسق]] سمت آنها نروند؛ زیرا افراد فاسق وقتی ببینند زنی پوشش مناسب دارد و پاکدامن است، متعرضش نمی‌شوند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۸۱.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] و [[مرتضی مطهری]] این برداشت را برگزیده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۳۳۹-۳۴۰؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۹، ص۵۰۴-۵۰۵.</ref>

آیه جلباب، در مباحث [[فقه|فقهی]] هم مورداستناد قرار گرفته است.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به شبیری، کتاب‌النکاح، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۶۲-۴۷۰؛ سبحانی، نظام النکاح، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۵۲؛ مکارم شیرازی، کتاب‌النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۲.</ref> گفته‌اند بیشتر [[تفسیر|مفسران]] همچون زَمَخشری و فخر رازی از این آیه برداشت کرده‌اند که بر زن [[واجب]] است صورتش را بپوشاند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۹، ص۵۰۵.</ref> علامه طباطبایی هم چنین برداشتی داشته است.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۳۳۹.</ref> به‌گفته [[جعفر سبحانی]]، [[سید حسین طباطبایی بروجردی|آیت‌الله بروجردی]] همین دیدگاه را داشته و استدلال کرده است که با نزدیک‌کردن جلباب که در آیه به آن امر شده، لزوماً کل صورت پوشانده می‌شود.<ref>سبحانی، نظام النکاح، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۵۲.</ref>

مرتضی مطهری و جعفر سبحانی این استدلال را نپذیرفته‌اند؛ به‌باور مطهری، این آیه درصدد بیان حدود پوشش نیست، بلکه بیان‌کننده آن است که زنان مسلمان با [[عفت]] و وقار رفتار کنند و پوشش‌شان تنها جنبه تشریفاتی نداشته باشد. او نوشته است عبارت «فَلَا  يُؤْذَيْنَ» (مورد آزار قرار نگیرند) در آیه تأییدکننده این دیدگاه است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۹، ص۵۰۳-۵۰۴.</ref> سبحانی هم با استناد به همین عبارت، نوشته است هدف از نزدیک کردن جلباب، این بوده که زنان آزاد از کنیزان شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند و با پوشاندن مو این هدف به دست می‌آید. بنابراین پوشاندن صورت لازم نیست.<ref>سبحانی، نظام النکاح، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۵۲.</ref>