آیه جلباب: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی از [[تفسیر|مفسران]] بر این باورند که این آیه مختص زنان آزاد بوده تا با رعایت [[حجاب]] از کنیزان تشخیص داده شوند و کسی به آنها تعرض نکند؛ اما گروه دیگری می‌گویند آیه از همه زنان می‌خواهد با وقار رفتار کنند تا به آنها گمان بد نبرند و متعرض‌شان نشوند.

برخی از [[فقیه|فقیهان]] و مفسران با استناد به این آیه گفته‌اند بر زن [[واجب]] است که صورت خود را از [[نامحرم]] بپوشاند.

واژه «جَلابیب» جمع «جِلباب» است. راغب اصفهانی نوشته است جلباب به پیراهن و روسری گفته می‌شود؛<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۹۹، ذیل واژه «جلابیب».</ref> اما در مجمع‌البحرین آمده است جلباب لباسی است بزرگ‌تر از روسری و کوچک‌تر از رِدا که زنان بر سرشان می‌گذارند و تا روی سینه‌شان را می‌پوشاند.<ref>طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۴، ذیل واژه «جلب».</ref>

[[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] در [[مجمع‌البیان]] دو تفسیر از عبارت «ذلِكَ أَدْنى‏ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ» مطرح کرده است و دیگر کسانی که آیه را تفسیر کرده‌اند، یکی از این دو تفسیر را برگزیده‌اند:

* طبق تفسیر نخست، که نظر خود طبرسی است، منظور از شناخته‌شدن در عبارت فوق، این است که معلوم شود آنها زن آزاد هستند و کنیز نیستند و برای همین موردتعرض قرار نگیرند؛ زیرا در آن زمان، برخی متعرض زنانی می‌شدند که آزاد نبودند. همچنین برخی از منافقان متعرض زنان آزاد می‌شدند و وقتی بازخواست می‌شدند، می‌گفتند گمان می‌کردیم که کنیز هستند. با این کار، فرصت این بهانه‌تراشی از منافقان هم گرفته می‌شد.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ج۸، ص۵۸۱.</ref>  

* تفسیر دوم که طبرسی آن را به جَبایی نسبت داده است، می‌گوید منظور از شناخته‌شدن آن است که دانسته شود آن زنان اهل حجاب و پاکدامن‌اند تا مردان فاسق سمت آنها نروند؛ زیرا افراد فاسق وقتی ببینند زنی پوشش مناسب دارد و پاکدامن است، متعرضش نمی‌شوند.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ج۸، ص۵۸۱.</ref> [[علامه طباطبایی]] و [[مرتضی مطهری]] این برداشت را برگزیده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۳۳۹-۳۴۰؛ مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۱۹، ص۵۰۴-۵۰۵.

</ref>

آیه جلباب، در مباحث [[فقه|فقهی]] هم مورداستناد قرار گرفته است.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به شبیری، کتاب‌النکاح، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۶۲-۴۷۰؛ سبحانی، نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۵۲؛ مکارم شیرازی، کتاب‌النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۲.</ref> گفته‌اند بیشتر [[تفسیر|مفسران]] همچون زَمَخشری و فخر رازی از این آیه فهمیده اند بر زن [[واجب]] است که صورتش را بپوشاند.<ref>مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۹، ص۵۰۵.</ref> علامه طباطبایی هم چنین برداشتی داشته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۳۳۹.</ref> به‌گفته [[جعفر سبحانی]]، [[آیت‌الله بروجردی]] همین دیدگاه را داشته و استدلال کرده است که با نزدیک‌کردن جلباب که در آیه به آن امر شده، لزوماً کل صورت پوشانده می‌شود.<ref>سبحانی، نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۵۲.</ref>

مرتضی مطهری و جعفر سبحانی این استدلال را نپذیرفته‌اند. به‌باور مطهری، این آیه درصدد بیان حدود پوشش نیست؛ بلکه بیان‌کننده آن است که زنان مسلمان با عفت و وقار رفتار کنند و پوششان تنها جنبه تشریفاتی نداشته باشد. او نوشته است عبارت «فَلَا يُؤْذَيْنَ» (مورد آزار قرار نگیرند) در آیه تأییدکننده این دیدگاه است.<ref>مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۹، ص۵۰۳-۵۰۴.</ref> سبحانی هم با استناد به همین عبارت، نوشته است هدف از نزدیک کردن جلباب، این بوده که زنان آزاد از کنیزان شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند و با پوشاندن مو این هدف به دست می‌آید. بنابراین پوشاندن صورت لازم نیست.<ref>سبحانی، نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۵۲.</ref>