گران‌فروشی: تفاوت میان نسخه‌ها

گران‌فروشی در فقه [[معاملات]]، ذیل عنوان «خیار غَبن» مورد بررسی واقع شده است.<ref>حلی، تبصره المتعلمین، ۱۳۶۸ش، ص۱۲۳؛ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۵۲۲.</ref> گفته می‌شود اگر فروشنده کالای خود را به قیمتی بالاتر و گران‌تر از قیمت واقعی به مشتری بفروشد، در صورتی که مشتری جاهل به قیمت کالا باشد، غبن(فریب) محقق شده است.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۱۵۷.</ref>

در [[علم کلام]] قدیم بحثی با عنوان إسعار(نرخ، قیمت) مطرح شده و درباره این مسئله که «گرانی و ارزانی کالا فعل [[خدا]] است یا فعل انسان» بحث شده است.<ref>حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۴۲.</ref> [[اشاعره]] با استناد به روایت [[پیامبر(ص)]] «خداوند قیمت‌گذار (مُسعِر) است او تنگ می‌گیرد و گشایش می‌دهد و او روزی‌رسان است.»<ref>ایجی، شرح مواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۱۷۳.</ref> و با استدلال به این که فعل بندگان مخلوق خداوند است، گرانی و ارزانی کالا را به خدا نسبت داده‌اند.<ref>تفتازانی، شرح المقاصد، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۲۰.</ref> از نظر [[متکلم|متکلمین شیعه]]، گرانی و ارزانی کالاها به کسی که اسباب گرانی یا ارزانی را فراهم کرده، نسبت داده می‌شود. اگر سبب آن فعل خدا باشد که از روی مصلحت است، پس به او نسبت می‌دهیم و اگر سبب آن فعل انسان باشد به انسان‌ها نسبت می‌دهیم.<ref>حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۴۲.</ref>

[[امام خمینی]] در پیامی خطاب به اصناف و کسبه در فروردین ماه ۱۳۸۵ش در اجتناب از گران‌فروشی می‌گوید: «من با کمال تأسف هر روز مواجه هستم با مشکلاتی جان‌فرسا که گاهی ناچار می‌شوم تذکراتی به ملت شریف بدهم. از آن جمله قضیه اجحاف و گران‌فروشی است که کراراً شکایت از آن دارند؛ و حتی گفته می‌شود که بر خلاف موازین [[اسلام|شرعیه]]، اجناس را که از طرف دولت مبنی بر آنکه به قیمت معینی بفروشند، به قیمت‌های بسیار گزاف به مردم مستمند می‌فروشند و موجبات ناراحتی و مضیقه برای برادران و خواهران خود فراهم می‌کنند. من از فروشندگان، خصوصاً آنچه مربوط است به ارتزاق مردم، تقاضا می‌کنم دست از این اجحاف و تعدی بردارند و به [[اخلاق]] و اعمال [[اسلام|اسلامی]] برگردند.»<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۷۸ش، ج۶، ص۵۱۰.</ref>

==حکم فقهی==

*برخی از [[فقها]]، براساس [[حدیث|روایتی]] از [[امام صادق(ع)]] «غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ سُحْتٌ؛ مغبون ساختن (فریب دادن) مسترسل [[حرام]] است.»<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۳۰ق، ج۱۰، ص۲۴.</ref> گران‌فروشی را [[حرام]] دانسته‌اند.

*[[آیت الله خامنه‌ای]] در جواب استفتائی درباره تعیین مقدرار سود از فروش کالا گفته است: سود گرفتن تا وقتی که به حدّ اجحاف نرسیده و بر خلاف مقرّرات دولت هم نباشد، اشکال ندارد، ولی افضل بلکه [[مستحب]] آن است که فروشنده به آن مقدار سودی که هزینه‌هایش را تأمین می‌کند، اکتفا نماید.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6683474/ «استفتاء جدید از مقام معظم رهبری درباره گران‌فروشی»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>

*در مرتبه پنجم و مراتب بعدی به ده‌ برابر مبلغ گران‌فروشی جریمه می‌شود و پارچه یا تابلو بر سر در محل کسب به‌عنوان متخلف صنفی به‌مدت دو ماه نصب می‌شود؛ همچنین به مدت شش‌ماه، پروانه کسب وی تعلیق و محل کسب تعطیل می‌گردد.<ref>قانون نظام صنفی کشور، مصوب ۱۳۹۲ش، ماده۵۷.</ref>

==پانویس==

{{پانویس۲}}

==منابع==

{{منابع}}

*[https://b2n.ir/486153 «استفتاء جدید از مقام معظم رهبری درباره گران‌فروشی»]، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۶ آبان ۱۳۹۹ش.

*انصاری، شیخ مرتضی، کتاب المکاسب، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۱۵ق.

{{پایان}}

{{احکام اقتصادی}}

[[رده:اصطلاحات فقهی]]