خطبه فدکیه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[ابوبکر]] پس از رسیدن به [[خلافت]]‌ با منسوب کردن روایتی به پیامبر(ص) مبنی بر اینکه [[پیامبران]] از خود [[ارث]] برجای نمی‌گذارند، دهکده فدک را که پیامبر(ص) به فاطمه(س) بخشیده بود، تصرف  کرد. فاطمه پس از بی‌ثمر بودن دادخواهی‌اش به [[مسجد پیامبر]] رفت و این خطبه را ایراد کرد. فاطمه(س) در این خطبه ضمن بیان هدف از [[بعثت پیامبر اسلام(ص)]]، فلسفه احکام الهی و سختی‌های [[امام علی(ع)]] در راه گسترش [[دین اسلام]]، بر مالکیتش نسبت به فدک تصریح کرده، به دفاع از حق علی(ع) درباره خلافت پراخته و [[مسلمانان]] را به خاطر سکوت در مقابل ستم به [[اهل بیت(ع)]] سرزنش کرده است.

فدک به دلیل اینکه بدون جنگ و خونریزی به دست پیامبر(ص) افتاد و نیز به حکم [[قرآن]]،<ref>سوره حشر، آیه ۶و۷.</ref> مختص پیامبر(ص) بوده است.<ref>سبحانی، فروغ ولایت، ۱۳۸۰ش، ص۲۱۸.</ref> پیامبر(ص) درآمد این زمین را به مستمندان [[بنی‌هاشم]] می‌داد و پس از نزول آیه «وَآتِ ذَا الْقُرْ‌بَیٰ حَقَّهُ؛ و حق خویشاوند را بده» آن را به [[فاطمه(س)]] بخشید.<ref> نگاه کنید به: طوسی، التبیان،‌ دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۴۶۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۳۳-۶۳۴: حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج‌۱، ص۴۳۸-۴۳۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۷۷</ref> اما پس از وفات [[پیامبر(ص)]]، ابوبکر آن را به نفع خلافت مصادره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref> این منطقه پس از خلفای نخستین، در زمان [[امویان]] و [[عباسیان]] نیز در دست خلفا بود. البته برخی از خلفا از جمله [[عمر بن عبدالعزیز]]<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق،‌ ۱۴۱۵ق، ج۴۵، ص۱۷۸ و ۱۷۹؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۱؛ کاتب بغدادی، الخراج و صناعة الکتابة، ۱۹۸۱م، ص۲۵۹ و ۲۶۰</ref> ۲. و [[مأمون]]<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۴، ص۲۴۰؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۳۹م، ج۷، ص۱۵۶؛ حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ۱۳۶۷ش، ص۷۷؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۳۷ و ۳۸.</ref> آن را به فرزندان فاطمه برگرداندند؛ اما خلفای بعد آن را پس گرفتند.<ref> بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۳۸.</ref>  

پس از وفات [[پیامبر(ص)]]، [[ابوبکر]] با تکیه بر [[حدیث|حدیثی]] از پیامبر(ص) (که گفته شده راوی آن فقط خود ابوبکر بود) مدعی شد [[انبیا]] ارث نمی‌گذارند؛<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰ و ۴۱.</ref> از این رو دهکده فدک که در دست فاطمه بود و توسط کارگزاران آن حضرت اداره می‌شد را<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۹۱؛ سید جعفر مرتضی، الصحیح من السیره النبی، ۱۴۲۶ق، ج۱۸، ص۲۴۱.</ref> به نفع [[خلافت]] مصادره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref>اما فاطمه پاسخ داد پیامبر(ص) پیش از وفات، فدک را به او بخشیده و [[امام علی(ع)]] و [[ام ایمن|ام‌ایمن]] را بر این سخنش شاهد آورد.<ref>حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲.</ref> در نقلی آمده است ابوبکر در برگه‌ای ملکیت فاطمه را بر فدک تأیید کرد؛ اما [[عمر بن خطاب|عمر]] آن برگه را از فاطمه گرفت و پاره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳. حلبی می‌نویسد عمر برگه را از دست ابوبکر گرفت و پاره کرد (حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲).</ref> بنابر برخی منابع ([[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]) ابوبکر شاهدان فاطمه را نپذیرفت و دو مرد را برای شهادت طلبید.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰.</ref>

فاطمه(س) وقتی دادخواهی خود و همسرش امام علی(ع) را بی‌ثمر دید، به همراه جمعی از زنان خویشاوندش جهت ایراد [[خطبه]] به [[مسجد]] رفت.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۵۳-۳۶۴.</ref>. در گزارش‌های تاریخی آمده است زمانی که به مسجد رسید ابوبکر و گروهی از [[مهاجران]] و [[انصار]] در مسجد نشسته بود. میان فاطمه(س) و حاضران چادری آویختند. دختر پیامبر نخست ناله‌ای کرد که حاضران به گریه افتادند، سپس قدری خاموش ماند تا مردم آرام گرفتند و آنگاه سخنان خود را آغاز کرد.<ref> مروزی، بلاغات النساء، ۱۳۲۶ق، ص۱۶-۲۵؛ به نقل شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ۱۳۶۲ش، ص۱۲۱-۱۲۲.</ref>  

بر اساس گزارش‌های تاریخی فاطمه(س) پس از این ماجرا سخت از ابوبکر و عمر ناراحت شد و تا زمان شهادت، بر آن دو غضبناک باقی ماند.<ref> خزاز رازی، کفایة الأثر، ۱۴۰۱ق، ص۶۵؛ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۷۹.</ref> خشم و ناراحتی فاطمه از این نظر اهمیت دارد که نه تنها در منابع روایی شیعه بلکه در منابع حدیثی اهل سنت نیز از پیامبر(ص) روایت است که: فاطمه پاره تن من است و کسی که او را خشمگین کند مرا خشمگین کرده است.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۲۱۰.</ref>