زید بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها

* '''زید شهید'''<ref>نک زرکلی، الاعلام، ص۵۹</ref> به خاطر اینکه در قیام علیه ظلم کشته شد.

* '''حلیف القرآن'''<ref>عمرجی، الحیاة السیاسیة و الفکریة للزیدیة فی المشرق الاسلامی، ۲۰۰۰م، ص۴۳؛ صفهانی، مقاتل الطالبین، دارالمعرفة، ص۱۲۷.</ref> به خاطر این که پیوسته مشغول قرائت قرآن بود؛

سال‌های ۷۵ق، ۷۸ق،<ref>اعتقاد ابن عساکر در تاریخ دمشق.</ref> ۷۹ق<ref>نگاه کنید به: نوری، زید بن علی و مشروعیه الثوره عند اهل البیت، ۱۳۸۴ش، ص۱۸.</ref>و ۸۰ق<ref>ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب اسلامی، ص۹۹.</ref> سال تولد وی ذکر شده است. او در [[مدینه]] به دنیا آمد.<ref>نگاه کنید به: عمرجی، الحیاة السیاسیة و الفکریة للزیدیة فی المشرق الاسلامی، ۲۰۰۰م، ص۳۰؛ صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۶۴.</ref><br>

در مورد سال [[شهادت]] او نیز اختلاف است. سال‌های [[سال ۱۲۰ هجری قمری|۱۲۰]]،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۴.</ref> [[سال ۱۲۱ هجری قمری|۱۲۱]]<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵ ص۲۲۹.</ref> و [[سال ۱۲۲ هجری قمری|۱۲۲ قمری]]<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق،‌ ج۵ ص۲۲۹ و ۲۴۲.</ref> به عنوان سال شهادت وی ذکر شده است.

زید از پدرش ([[امام سجاد(ع)]]) و برادرش ([[امام باقر(ع)]]) و برادرزاده‌اش ([[امام صادق(ع)]]) روایت کرده است<ref>نک: خویی، معجم رجال الحدیث ، ۱۳۷۲ش، ص۳۵۷؛ نوری، زید بن علی و مشروعیة الثورة عند اهل البیت، ص۱۸-۱۷.</ref>. همچنین او راوی [[ابان بن عثمان بن عفان]] و [[عبدالله بن ابی رافع]] بود. زید، نزد [[عروه بن زبیر بن عوام]] و [[واصل بن عطاء]] شاگردی کرده است.<ref>نک: عمرجی، الحیاة السیاسیة و الفکریة للزیدیة فی المشرق الاسلامی، ۲۰۰۰م، ص ۴۱-۳۹.</ref> اگرچه از نظر بعضی، شاگردی وی نزد واصل بن عطا هم به دلیل انتساب او به اهل بیت(ع) و هم به دلیل هم‌سال بودن زید با واصل بن عطا مورد تردید است.<ref>الامام زید، حیاته و عصره، آراؤه و فقهه، ۱۳۸۴ش، ص۳۹.</ref>

"در منابع [[اهل سنت]] کسانی چون ترمذی، نسائی، ابو داوود، ابن ماجه و [[احمد بن حنبل|ابن حنبل]] از وی نقل حدیث کرده‌اند."<ref>نک: صابری، تاریخ فرق اسلامی</ref>

کتاب «المجموع فی الفقه» به روایت [[ابوخالد واسطی]] از زید، منسوب به زید بن علی است.<ref>نک. زرکلی، الاعلام، ص۵۹ و صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۶۶؛ عمرجی، الحیاه السیاسیه و الفکریه للزیدیه فی المشرق الاسلامی، ۲۰۰۰م،ص۴۶.</ref> این کتاب مشهورترین اثر منسوب به او بوده و شروحی نیز بر آن نوشته شده است.

دیگر کتب ذکر شده برای زید عبارتند از تفسیر غریب القرآن المجید، اخبار زید بن علی.<ref> عمرجی، الحیاة السیاسیة و الفکریة للزیدیة فی المشرق الاسلامی، ۲۰۰۰م، ص۴۷؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۳۲۳.</ref> تثبیت الإمامة، مناسک یا منسک الحج، قراءة زید بن علی، رسالة فی الجدل مع المرجئة، کتاب الصفوة، رسالة فی حقوق اللّه<ref>نک. الحیاة السیاسیة و الفکریة للزیدیة فی المشرق الاسلامی، ۲۰۰۰م، ص۴۷؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ۲۰۰۶م،‌ ج۳، ص۳۲۳.</ref>، و کتاب فی الرد علی القدریة من القرآن<ref>نک: بغدادی، اصول الدین، ۱۴۰۱ق، ص۳۰۷.</ref>.

زید در شب [[چهارشنبه]] [[۱ صفر]] [[سال ۱۲۲ هجری قمری|سال ۱۲۲هجری قمری]] قیام کرد. بنا بود قیام او دیرتر از این تاریخ صورت گیرد اما به دلیل کشته‌شدن دو تن از یارانش و احتمال اینکه به آنان شبیخون زده شود قیام آنها در تاریخ مذکور واقع شد. فرماندار کوفه که از قیام زید باخبر شده بود مردم را در مسجد کوفه جمع کرد و با بستن درها، عملا آنان را زندانی کرد تا نتوانند به سپاه زید بپیوندند. از این رو از پنجاه هزار نفری که با زید بیعت کرده بودند، تنها ۲۸۰ نفر و به نقلی ۳۰۰ نفر اطراف او را گرفته بودند.<ref> انساب الاشراف، بلاذری، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۴۴.</ref> شعار سپاهیان زید [[یا منصور امت]] بود<ref>نوری، زیدبن‌علی و مشروعیة الثورة عند اهل البیت، ص۱۲۱</ref><br>

زید پیش از قیام، ده ماه در [[کوفه]] و [[بصره]] مخفیانه مردم را به قیام و [[بیعت]] با خود دعوت کرد<ref>مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۱۳۷.</ref> نقل شده است در این مدت پنجاه هزار نفر از کوفیان با او بیعت کردند.<ref>الفتوح، ابن اعثم، ج۸، ص۲۹۰؛ مقاتل الطالبیین، ابوالفرج اصفهانی، ص۱۳۲</ref>

گفته شده زید نامه‌ای برای [[ابوحنیفه]] فرستاد و او را به کمک خود و جهاد بر ضد حکومت بنی امیه دعوت نمود. ابوحنیفه نیز برای زید کمک مالی فرستاده با امکانات خود او را یاری داد.<ref>مقاتل الطالبیین، ابوالفرج اصفهانی، ص۱۴۱</ref><br>

سرانجام پس از دو روز درگیری میان سپاه اندک زید و سپاه اموی، تیری به پیشانی زید اصابت کرد و در اثر آن به شهادت رسید.<ref> انساب و الاشراف، ج۳، ص251؛ مقاتل الطالبیین، ص137</ref>

<font color=green>'''«وای بر کسی که ندای او را بشنود و به یاری او نشتابد»'''</font><ref>عیون أخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج‌۲، ص۲۲۵.</ref>{{پایان}}

استناد به روایت فوق و برخی روایات دیگر اعتقاد و التزام زید به [[امامت ائمه اثنی عشر|امامت]] [[امام صادق(ع)]] را اثبات می‌کند.<ref>كشّى، اختيار معرفة الرجال، ۱۳۴۸ش، ص ۳۶۱ و ابن شهر آشوب، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۶م، ج۳، ص ۳۲۹.</ref>

* عیسی که پس از عمری زندگی مخفیانه در سن ۶۰ سالگی در کوفه درگذشت.<ref>بحارالانوار، ج ۴۶، ص۱۵۸.</ref> بنا بر گزارشاتی وی نیز از اصحاب امام صادق(ع) بوده است.<ref>نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، الخاتمة، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۸۲.</ref>

پس از [[شهادت]] [[امام حسین(ع)]] برخی از [[علویان]]، اندیشه قیام مسلحانه را به عنوان یکی از شروط [[امامت]] و راهبرد مقابله با ظالمان قلمداد کردند. با شکل‌گیری این تفکر سیاسی در دوره [[امام سجاد(ع)]]، سنگ بنای [[زیدیه]] نهاده شد.<ref>مصطفی سلطانی، تاریخ و عقاید زیدیه، ص۲۰.</ref><ref>احمد محمود صبحی، فی علم الکلام دراسة فلسفية لآراء الفرق الإسلامية فی اصول الدین، ج۳، ص۴۸ ـ ۵۲.</ref>

اختلاف میان علویان به دو دیدگاه مبارزه فرهنگی یا قیام مسلحانه علیه دستگاه [[اموی]] برمی‎گشت. نتیجه این اختلاف پس از [[شهادت]] [[امام زین‎ العابدین(ع)]] پدید آمد. عده ای [[امامت]] [[امام محمد باقر (ع)]] را پذیرفتند و گروهی دیگر که معتقد به اندیشه [[قیام به سیف]] بودند به امامت زید بن علی برادر امام محمد باقر(ع) معتقد و به زیدیه مشهور شدند.<ref>فرمانیان، موسوی نژاد، تاریخ و عقاید زیدیه، ۱۳۸۹ش، ص۳۳ و ۳۴. </ref> بر این اساس شیعیانِ معتقد به قیام مسلحانه، زید بن علی را پس از [[امام علی (ع)]]، [[حسنین(ع)]]و [[حسن مثنی]]<ref group="یادداشت">در مورد امامت حسن مثنی اختلاف است برخی از ملل و نحل نویسان و پژوهشگران حسن مثنی را به عنوان امام زیدیه به شمار آورده‎اند و برخی آن را نمی‌پذیرند.</ref> به عنوان امام پنجم [[اهل بیت (ع)]] می‎دانند.<ref>فضیلة عبدالامیر شامی، تاریخ فرقه الزیدیة بین القرنین الثانية و الثالثة للهجرة، ص۴۰.</ref>