گوساله سامری: تفاوت میان نسخه‌ها

مفسران در باب اینکه سازنده گوساله چه کسی بود، و چرا بنی‌اسرائیل به پرستش آن روی‌آوردند، و مجازات این بت‌پرستی چه بود، اختلاف‌نظر دارند.   

[[بنی‌اسرائیل]] پس از خروج از [[مصر]] و در زمان چهل روزه حضور [[موسی(ع)]] در میقات، برای مدتی گوساله‌ای از طلا ساخته و آن‌را پرستیدند.<ref name=":1">مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۳۷۱.</ref> گاو در نزد [[مصر|مصریان]] [[مقدس]] بود و آن را رمز زندگی کشاورزی خود می‌دانستند، بنی‌اسرائیل نیز چنین گرایشی یافته بودند.<ref>مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۴۵۰.</ref> [[قرآن]] [[سامری]] را سازنده<ref name=":0">قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۶، ص۳۱۵.</ref> و ترویج‌کننده گوساله‌پرستی معرفی کرده است.<ref name=":2">مغنیه، التفسیر المنیر، بنیاد بعثت، ج۱۶، ص۲۶۰.</ref> اما [[تورات]]، [[هارون|هارون پیامبر]] را سازنده این گوساله می‌داند.<ref>کتاب مقدس، کتاب خروج، باب ۳۲، آیات۱-۶.</ref> این گوساله به گوساله طلایی نیز شناخته می‌شود.<ref>طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۹، ص۸۲.</ref>

«و آن‌گاه که با موسی چهل شب قرار گذاشتیم آن‌گاه در غیاب وی، شما گوساله را پرستش کردید، در حالی که ستمکار بودید.... و موسی به قوم خود گفت: «ای قوم من، شما با پرستش گوساله، بر خود ستم کردید، پس به درگاه آفریننده خود توبه کنید، و خودتان را بکشید، که این کار نزد آفریدگارتان برای شما بهتر است.» پس خدا توبه شما را پذیرفت، که او توبه‌پذیر مهربان است.»<ref> سوره بقره، آیه ۵۱ -۵۴.</ref>|تاریخ بایگانی| منبع =| تراز = چپ| عرض = ۳۵۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#F0F8FF| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

== گوساله‌پرستی ==

[[حضرت موسی(ع)]] در پی وعده الهی، به مدت سی‌روز به میعادگاه رفت سپس این مدت ده روز تمدید شد.<ref>سوره اعراف، آیه۱۴۲.</ref> با طولانی شدن بازگشت موسی(ع)، میان بنی‌اسرائیل شایعه شد که موسی(ع) از دنیا رفته است.<ref>مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۴۵۰.</ref> سامری نیز در این فرصت با استفاده از طلاهای مردم، گوساله‌ای ساخت<ref name=":0" /> او به همراه پیروان خود<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۱۹۲.</ref> و مردم را به [[پرستش]] آن دعوت کرد.<ref name=":2" /> هارون که جانشین موسی در میان بنی‌اسرائیل بود، مردم را از این عمل [[نهی]] کرده و آن را [[آزمایش الهی]] دانست؛<ref>سوره طه، آیه۹۰.</ref> اما اکثر مردم دعوت سامری را پذیرفته و به پرستش گوساله رو آوردند.<ref name=":1" />

در مقابل برخی معتقدند مقصود سامری ایمان به موسی(ع) بوده که بعد در آن تردید کرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref>

حضرت موسی(ع) در میقات، از گوساله‌پرستی قومش اطلاع یافت.<ref>سوره طه، آیه ۸۵.</ref> او پس از بازگشت و دیدن گوساله‌پرستی، ‌از شدت عصبانیت، [[الواح]] را انداخت و شکست.<ref>سوره اعراف، آیه۱۵۰.</ref> سپس مردم را مذمت کرده و گفت: «مگر پروردگارتان وعده نیکویی به شما نداد».<ref>سوره طه، آیه۸۶.</ref> او با هارون نیز به تندی برخورد کرد که چرا جلوی انحراف قوم را نگرفته است.<ref>سوره طه، آیات ۹۲-۹۴.</ref> سپس به مواخذه سامری پرداخت و او را مجازات کرد.<ref>سوره طه، آیه ۹۷.</ref>

[[سید مرتضی]] از عالمان [[شیعه]] معتقد است مقصود از این آیه، کشتن نیست؛ بلکه به این معنا است که در راه توبه و پشیمانی، چنان خود را به سختی بیفکنند که گویی می‌خواهند خود را از بین ببرند.<ref>سید مرتضی، أمالی، ج۲، ص۳۷۲.</ref>

حضرت موسی برای بنی‌اسرائیل چه در زمان حضور در [[مصر]] و چه پس از خروج از آن، [[معجزه|معجزات]] بسیاری آورد.<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت،‌ ج۱، ص۳۵۲.</ref> با این حال پس از خروج از مصر، بنی‌اسرائیل با دیدن قومی بت‌پرست، از حضرت موسی(ع)‌ چنین درخواست کردند: «برای ما خدایی بگمار چنان که آنان خدایانی دارند»<ref>سوره اعراف، آیه۱۳۸.</ref> قرآن به جهت این درخواست، آنان را گروهی جاهل و نادان خطاب می‌کند.<ref>سوره اعراف، آیه۱۳۸.</ref>