Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۲۴۹
ویرایش
فریضه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==فریضه در تقابل با سنت== | ==فریضه در تقابل با سنت== | ||
فریضه آن چیزی است که [[وجوب|وجوبش]] | فریضه آن چیزی است که [[وجوب|وجوبش]] از [[قرآن]] ثابت شده است مانند [[نماز]]، [[روزه]]، [[زکات]] و [[حج]].<ref>نگاه کنید به: نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳؛ مجلسی، روضة المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۲۶؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۱۸۹؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref> در مقابل، به آن چیزی که وجوب یا [[استحباب|استحبابش]] از سنت پیامبر(ص) دانسته شده است، [[سنت]]{{یادداشت|مراد از سنت در اینجا، سنت به معنای مستحب و در مقابل واجب نیست.(سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۱۸۹)}} گفته می‌شود<ref>نگاه کنید به: نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳؛ مجلسی، روضة المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۲۶؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۱۸۹؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref> مانند [[غسل میت]].<ref>مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref> گفته شده اصل تشریع و قانون‌گذاری سنت ممکن است از سوی [[خداوند]] باشد؛ اما آگاهی از آن از طریق سنت پیامبر(ص) است نه قرآن.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shahidi/osool/96/970105 شهیدی، «مرجحات باب تزاحم».]</ref> براساس این تعریف، هر آنچه از قرآن، دلیلی بر وجوب آن داریم، فریضه و الا سنت خواهد بود.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shahidi/osool/96/970105 شهیدی، «مرجحات باب تزاحم».]</ref> گفته شده این تعریف از روایات اخذ شده است.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۱۸۹.</ref> | ||
برخی در تعریف فریضه، تشریع خدا را ملاک قرار داده و فریضه را به آنچه خداوند تشریع کرده است، تعریف کرده‌اند؛ هرچند در قرآن نیامده باشد. سنت نیز آن است که پیامبر(ص) تشریع کرده است.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shahidi/osool/96/970105 شهیدی، «مرجحات باب تزاحم».]</ref> مستند این تعریف، روایاتی است که در آنها بر بعضی [[احکام]]، فریضه اطلاق شده، در حالی که آن احکام در قرآن بیان نشده‌اند؛ مانند روایت «إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ الصَّلَاةَ رَکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیْنِ؛ خداوند نماز را دو رکعت دو رکعت واجب کرد»؛ که در آن به دو [[رکعت]] بودن [[نماز]]، فریضه اطلاق شده، در حالی که دو رکعت بودن نماز در قرآن نیامده است.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shahidi/osool/96/970105 شهیدی، «مرجحات باب تزاحم».]</ref> | برخی در تعریف فریضه، تشریع خدا را ملاک قرار داده و فریضه را به آنچه خداوند تشریع کرده است، تعریف کرده‌اند؛ هرچند در قرآن نیامده باشد. سنت نیز آن است که پیامبر(ص) تشریع کرده است.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shahidi/osool/96/970105 شهیدی، «مرجحات باب تزاحم».]</ref> مستند این تعریف، روایاتی است که در آنها بر بعضی [[احکام]]، فریضه اطلاق شده، در حالی که آن احکام در قرآن بیان نشده‌اند؛ مانند روایت «إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ الصَّلَاةَ رَکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیْنِ؛ خداوند نماز را دو رکعت دو رکعت واجب کرد»؛ که در آن به دو [[رکعت]] بودن [[نماز]]، فریضه اطلاق شده، در حالی که دو رکعت بودن نماز در قرآن نیامده است.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shahidi/osool/96/970105 شهیدی، «مرجحات باب تزاحم».]</ref> | ||
به فریضه، فرض الله و به سنت، فرض النبی(ص) نیز گفته می‌شود.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۱۸۹.</ref> | |||
==کاربردها== | ==کاربردها== | ||
افزون براینکه فریضه در مقابل سنت به کار رفته است، در مباحث [[فقه|فقهی]] و در [[روایات]] اطلاقات و کاربرهای دیگری نیز دارد. | افزون براینکه فریضه در مقابل سنت به کار رفته است، در مباحث [[فقه|فقهی]] و در [[روایات]] اطلاقات و کاربرهای دیگری نیز دارد. | ||
* اطلاق فریضه بر مطلق [[واجب]]: برخی فریضه را بر مطلق واجبات(چه وجوبش از قرآن ثابت شده باشد چه از سنت) اطلاق کرده‌اند.<ref>علامه مجلسی، ملاذالاخیار، ۱۴۰۶ق، ج۷، | * اطلاق فریضه بر مطلق [[واجب]]: برخی فریضه را بر مطلق واجبات(چه وجوبش از قرآن ثابت شده باشد چه از سنت) اطلاق کرده‌اند.<ref>علامه مجلسی، ملاذالاخیار، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶۵؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref> | ||
* اطلاق بر سهم الارث: فریضه، در روایات<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۰۵.</ref> و مباحث فقهی، به سهام تعیین شده در [[ارث]] نیز اطلاق شده است. از این رو، برخی از [[فقها]] عنوان باب ارث را «کتاب الفرائض» یا «کتاب الفرائض و المواریث» قرار داده‌اند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۶۸۰؛ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۶۷.</ref> | * اطلاق بر سهم الارث: فریضه، در روایات<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۰۵.</ref> و مباحث فقهی،<ref>مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref> به سهام تعیین شده در [[ارث]] نیز اطلاق شده است. از این رو، برخی از [[فقها]] عنوان باب ارث را «کتاب الفرائض» یا «کتاب الفرائض و المواریث» قرار داده‌اند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۶۸۰؛ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۶۷.</ref> | ||
* اطلاق بر نمازهای یومیه در مقابل نافله: در برخی روایات<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۶۶، ج۳، ص۴۲، ۲۶۹و۲۷۰و۲۸۸.</ref> و منابع فقهی<ref>نگاه کنید به: بحرانی، الحدایق الناظرة، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص۱۴۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۱۳۴و۱۳۵.</ref> فریضه به [[نمازهای یومیه|نمازهای واجب یومیه]] در مقابل [[نافله‌های روزانه|نمازهای نافله]] به کار برده شده است. براین اساس به هفده رکعت نماز واجب، فریضه و به ۳۴ رکعت نماز مستحبی، نافله گفته می‌شود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۶۶.</ref> | * اطلاق بر نمازهای یومیه در مقابل نافله: در برخی روایات<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۶۶، ج۳، ص۴۲، ۲۶۹و۲۷۰و۲۸۸.</ref> و منابع فقهی<ref>نگاه کنید به: بحرانی، الحدایق الناظرة، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص۱۴۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۱۳۴و۱۳۵.</ref> فریضه به [[نمازهای یومیه|نمازهای واجب یومیه]] در مقابل [[نافله‌های روزانه|نمازهای نافله]] به کار برده شده است. براین اساس به هفده رکعت نماز واجب، فریضه و به ۳۴ رکعت نماز مستحبی، نافله گفته می‌شود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۶۶.</ref> | ||
* اطلاق بر برخی متعلقات [[زکات]]: در باب زکات، به حیوانات متعلق زکات مانند شتر، گاو و گوسفند فریضه گفته شده است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۳۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۵، ص۱۲۳.</ref> | * اطلاق بر برخی متعلقات [[زکات]]: در باب زکات، به حیوانات متعلق زکات مانند شتر، گاو و گوسفند فریضه گفته شده است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۳۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۵، ص۱۲۳.</ref> | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۴: | ||
* بحرانی، یوسف بن احمد، الحدایق الناظرة فی احکام العترة الطاهرة، تحقیق و تصحیح محمد تقى ایروانى و سیدعبدالرزاق مقرم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۵ق. | * بحرانی، یوسف بن احمد، الحدایق الناظرة فی احکام العترة الطاهرة، تحقیق و تصحیح محمد تقى ایروانى و سیدعبدالرزاق مقرم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۵ق. | ||
* زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق. | * زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق. | ||
* سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال والحرام، قم، مؤسسه المنار-دفتر حضرت آیة الله، چاپ چهارم، ۱۴۱۳ق. | |||
* شهیدی، محمدتقی، «مرجحات باب تزاحم»(درس خارج اصول)، سایت فقاهت، تاریخ انتشار: ۵ فروردین ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۷ بهمن ۱۳۹۸ش. | * شهیدی، محمدتقی، «مرجحات باب تزاحم»(درس خارج اصول)، سایت فقاهت، تاریخ انتشار: ۵ فروردین ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۷ بهمن ۱۳۹۸ش. | ||
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش. | * طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش. | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۳: | ||
* محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | * محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | ||
* مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | ||
* مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، | * مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل البیت(ع)، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، ۱۴۲۹ق. | ||
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائه الاسلام، تحقیق و تصحیح عباس قواچانی و علی آخوندی، بیروت، دار إحیاء‌التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش. | * نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائه الاسلام، تحقیق و تصحیح عباس قواچانی و علی آخوندی، بیروت، دار إحیاء‌التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||