سلونی قبل ان تفقدونی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سَلُونِی قَبْلَ‏ أَنْ‏ تَفْقِدُونِی''' (از من بپرسید پیش از آنکه مرا از دست بدهید) عبارتی از [[امام علی(ع)]] که به برتری و گستردگی علم او اشاره دارد. این حدیث در منابع [[شیعه]] و [[اهل سنت]] در [[فضیلت امام علی(ع)]] نقل شده است. بر اساس برخی روایات، زمانی که [[سعد بن ابی‌وقاص]] به این جمله [[امام علی(ع)]] واکنش نشان داد، علی بن ابی‌طالب(ع) برای اثبات سخن خود از شهادت [[امام حسین(ع)]] به دست [[عمر بن سعد]]، پسر سعد بن ابی‌وقاص خبر داد.

«سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی، به معنای از من بپرسید پیش از آنکه مرا از دست بدهید» جمله‌ای از [[امام علی(ع)]] است که در موارد متعددی به یاران خود گفته است.<ref>در منابع شیعه نگاه کنید به: هلالی، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۰۲ و۹۴۲؛ صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۲۶۶-۲۶۸، ۲۹۶-۲۹۹؛‌ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۷۴؛ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۳ و۳۴۱-۳۴۴؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۴و۳۵ و۳۳۰؛ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۸۹، ص۲۸۰. در منابع اهل سنت نگاه کنید به: حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۸۳؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۷، ص۳۳۵؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۸۶، ج۶، ص۱۳۶، ج۷، ص۵۷، ج۱۰، ص۱۴، ج۱۳، ص۱۰۱؛ خوارزمی، المناقب، مؤسسه نشر اسلامی، ص۹۱؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۳۴۰ و ۳۴۱.</ref> در برخی از منابع اهل سنت فقط «سلونی» آمده و عبارت «قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی» ذکر نشده است.<ref>نگاه کنید به: ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱۰۷؛ طبری، ذخایر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۹۹و۴۰۰؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲۷، ص۱۰۰ و ج۴۲، ص۳۹۸ و ج۴۴، ص۳۳۵ و ۳۹۷؛ خوارزمی، المناقب، مؤسسه نشر اسلامی، ص۹۴؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴۰-۴۲ و ۴۵.</ref>

بر اساس برخی روایات، [[امام باقر(ع)]]<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۹۲.</ref> و [[امام صادق(ع)]]<ref>ابن ابی‌زینب، الغیبة للنعمانی، ۱۳۹۷ق، ص۸۷؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ۲۰۰۳م، ج۳، ص۸۲۸؛ قندوزی، ینابیع الموده، دارالاسوه، ج۱،‌ص۲۲۲.</ref> نیز در مواردی جمله «سَلُونی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی» را گفته‌اند؛ با این حال عده‌ای از علمای [[اهل سنت]] نقل کرده‌اند که جز امام علی(ع) کسی این جمله را نگفته است.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۵۹۷؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱۰۳؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۳۹۹؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۵۰؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۷،‌ ص۴۶.</ref> البته در برخی منابع اهل سنت گفته شده کسی از [[صحابه]] جز علی(ع) چنین سخنی نگفته است.<ref> ابن حنبل، فضائل الصحابة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۶۴۶؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ۲۰۰۳م، ج۲، ص۳۶۱؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۳۹۹؛ خوارزمی، المناقب، مؤسسه نشر اسلامی، ص۹۰و۹۱.</ref> در بعضی از نقل‌ها نیز آمده که بر روی [[منبر]] کسی جز علی چنین نگفته است.<ref>ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۳۹۹؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۷،‌ ص۴۶.</ref>

==دلالت بر فضیلت امام علی(ع)==

حدیث «سلونی قبل أن تفقدونی» دلیلی بر برتری علم [[امام علی(ع)]] و از [[فضائل امام علی(ع)|فضائل]] او دانسته شده است.<ref>سید بن طاووس، الطرائف، ۱۴۰۰ق، ج۲،‌ ص۵۰۹و۵۱۰.</ref> از [[امام باقر(ع)]] در معنای جمله امام علی(ع) نقل شده که «هیچ‌کس علمی ندارد مگر آنکه از علی(ع) گرفته است. مردم هر جا می‌خواهند بروند به خدا سوگند که علم حق و درست جز اینجا نیست». در ادامه این روایت نقل شده است که امام باقر(ع) با دست به خانه خود اشاره کرد».<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۹۹،‌ح۲؛ صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۲، ح۱.</ref> به گفته علامه مجلسی، منظور امام باقر(ع) از خانه خود، خانه [[وحی]] و [[نبوت]] بوده است.<ref>مجلسی،‌ مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۰۸.</ref>

بعضی از شارحان برآنند که جمله «سلونی قبل أن تفقدونی» دلالت دارد که امام علی(ع) به همه چیز عالِم بوده است.<ref>مازندرانی، شرح الکافی، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۱۹۲؛ هاشمی خویی، منهاج البراعة، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۴۰۲ و ج۱۱، ص۱۷۲.</ref> برخی از اهل سنت آن را شاهدی بر فراوانی علم امام علی(ع) دانسته‌اند.<ref>قندوزی، ینابیع الموده، دارالاسوه، ج۱، ص۲۰۵-۲۰۸ و۲۲۲و۲۲۴؛ مازندرانی، شرح الکافی، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۱۹۲.</ref> [[ابن مردویه اصفهانی|ابن مَرْدَوَیه اصفهانی]]، از [[محدث|محدثان]] و [[مفسران]] قرن چهارم و پنجم اهل سنت، عبارت مذکور را دلیلی بر عالم‌تر بودن امام علی(ع) نسبت به سایر [[صحابه]] دانسته است.<ref>ابن مردویه اصفهانی، مناقب علی بن ابی‌طالب،‌ ۱۴۲۴ق، ص۸۶و۸۷.</ref> حمویی جوینی، از علمای قرن هفتم و هشتم اهل سنت، در کتاب [[فرائد السمطین]] این عبارت را فضیلتی مخصوص امام علی(ع) دانسته است که معاندان و مخالفان چاره‌ای جز اعتراف به آن ندارند؛<ref>حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۳۴۰.</ref> اما ذهبی<ref>ذهبی، المنتقی من منهاج الاعتدال، ص۳۴۲.</ref> و [[ابن تیمیه]]<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۵۶و۵۷.</ref> از علمای [[سلفیه]]، در رد این فضیلت گفته‌اند که علی(ع) چنین جمله‌ای را به اهل کوفه گفته است که مردمی جاهل بودند.

==واکنش سعد بن ابی‌وقاص==

براساس برخی منابع، پس از اینکه امام علی(ع) جمله «سلونی قبل أن تفقدونی» را بر زبان آورد، [[سعد بن ابی وقاص|سَعد بن ابی وَقّاص]] ایستاد و گفت: یا [[امیرالمؤمنین(ع)]]! بگو چند تار مو در سر و محاسن من است؟ امام علی(ع) پاسخ داد: به خدا سوگند، [[رسول خدا(ص)]] قبلاً به من فرموده بود که تو چنین سؤالی از من خواهی کرد! در سر و محاسن تو هیچ تار مویی نیست مگر آنکه در بیخ آن شیطانی ساکن است. در خانه تو بزغاله‌ای است که فرزندم حسین(ع) را به قتل می‌رساند. در آن روز [[عمر بن سعد]] مقابل پدرش راه می‌رفت.<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۷۴؛ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۳و ۱۳۴؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۳۰و۳۳۱.</ref> برخی این ماجرا را درباره اَنَس، پدر [[سنان بن انس|سنان بن انس]] از قاتلان [[امام حسین(ع)]] نقل کرده‌اند.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۲،‌ ص۲۸۶؛ مازندرانی، شرح الکافی، ۱۳۸۲ق، ج۶، ص۴۰۰.</ref>

 

 

 

[[علامه امینی]] در کتاب [[الغدیر]] غیر از قضیه قتاده، پنج مورد دیگر نیز نقل کرده است که برخی ادعای «سلونی» کرده‌اند و رسوا شدند.<ref>نگاه کنید به: امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۶، ص۲۷۵و۲۷۶.</ref>

حدیث «سلونی قبل أن تفقدونی» از راویان متعددی نقل شده است که برخی از آنها عبارتند از:

[[عامر بن واثلة|أبوطُفَیل عامر بن واثِلَة]]،<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۸۳؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۷، ص۳۳۵؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱۰۷؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱،‌ ص۳۹۹ و ۴۰۰.</ref> [[عبدالله بن عباس]]،<ref>قندوزی، ینابیع الموده، دارالاسوه، ج۱، ص۲۲۴.</ref> از [[صحابه]] پیامبر و [[یاران امام علی(ع)]]،<ref>طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۴۲، ۴۴، ۷۰و۱۱۸.</ref> [[سلیم بن قیس هلالی|سُلَیم بن قَیس هِلالی]]،<ref>هلالی، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۰۲ و۹۴۱.</ref> [[اصبغ بن نباته|أَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَة]]،<ref>صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۳و۳۴۱.</ref> [[عبایة بن ربعی|عَبَایة بن رِبْعِی]]<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۲۶۶؛ قندوزی، ینابیع الموده، دارالاسوه، ج۱، ص۲۲۲.</ref> از راویان امام علی(ع) و [[امام حسن(ع)]].<ref>طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۵۷، ۶۶، ۷۱، ۹۴ و ۹۵.</ref>

[[حاکم نیشابوری]]، سند روایت به نقل از أبوطفیل عامر بن واثلة را [[حدیث صحیح|صحیح]] شمرده است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۸۳ و ۵۰۶.</ref>