پرش به محتوا

قالی‌شویان (آیین): تفاوت میان نسخه‌ها

قالی‌شویان (آیین) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۲:۴۸

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۸
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
دیداریویکی‌متن
جز (ویکی‌سازی)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۳: خط ۲۳:
}}
}}


'''آیین سنتی و مذهبی قالی‌شویان'''، مراسمی است که همه ساله در دومین [[جمعه]] پاییز مصادف با [[شهادت]] [[امامزاده]] [[علی بن محمد باقر|سلطان‌علی بن محمد باقر]] در [[مشهد اردهال]] برگزار می‌شود. در این مراسم که به «جمعه قالی» نیز شهرت یافته، اهالی فین کاشان در یک مراسم نمادین، با چوب‌دستی‌هایی، قالیچه‌ای را در نهر آبی که در نزدیکی آنجاست شست و شو می‌دهند. هر سال بسیاری از مردم [[ایران]] برای حضور در مراسم قالی شویان و دیدن این آیین تاریخی به مشهد اردهال سفر می‌کنند.
'''آیین سنتی و مذهبی قالی‌شویان'''، مراسمی است که همه ساله در دومین [[جمعه]] پاییز مصادف با [[شهادت]] [[امامزاده]] [[علی بن محمد باقر|سلطان‌علی بن محمد باقر]] در [[مشهد اردهال]] برگزار می‌شود. در این مراسم که به «جمعه‌قالی» نیز شهرت یافته، اهالی فین کاشان در یک مراسم نمادین، با چوب‌دستی‌هایی، قالیچه‌ای را در نهر آبی که در نزدیکی آن‌جاست شست‌وشو می‌دهند. هر سال بسیاری از مردم [[ایران]] برای حضور در مراسم قالی‌شویان و دیدن این آیین تاریخی، به مشهد اردهال سفر می‌کنند.
این مراسم در فهرست میراث معنوی ایران ثبت شده‌است. این مراسم در دسامبر ۲۰۱۲م در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسید.
این مراسم در فهرست میراث معنوی ایران ثبت شده‌ و در دسامبر ۲۰۱۲م در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسید.
== تاریخچه مراسم ==
== تاریخچه مراسم ==
بنابر نقل‌ها، امامزاده سلطان‌علی از فرزندان [[امام باقر]] به درخواست اهالی [[کاشان]] قدیم به [[ایران]] آمد و پس از مدتی توسط حاکمان وقت به [[شهادت]] رسید. گفته شده سلطان‌علی را هنگام [[دعا]] و [[نماز]]، در محلی که اکنون به قتلگاه معروف است به شهادت رساندند. دو روز پس از شهادت خبر به فینی‌ها رسید و آن‌ها با بیل، چوب و چماق خود را به اردهال رساندند و در روز سوم شهادت، پیکر امام‌زاده را در یک تخته قالی نهاده، به سر نهر آبی که اکنون به نهر شاهزاده حسین معروف است، بردند و [[غسل میت|غسل]] دادند و بعد در محل کنونی به خاک سپردند.
بنابر نقل‌ها، امامزاده سلطان‌علی از فرزندان [[امام باقر]] به درخواست اهالی [[کاشان]] قدیم به [[ایران]] آمد و پس از مدتی توسط حاکمان وقت به [[شهادت]] رسید. گفته شده سلطان‌علی را هنگام [[دعا]] و [[نماز]]، در محلی که اکنون به قتلگاه معروف است به شهادت رساندند. دو روز پس از شهادت خبر به فینی‌ها رسید و آن‌ها با بیل، چوب و چماق خود را به اردهال رساندند و در روز سوم شهادت، پیکر امام‌زاده را در یک تخته قالی نهاده، به سر نهر آبی که اکنون به نهر شاهزاده حسین معروف است، بردند و [[غسل میت|غسل]] دادند و بعد در محل کنونی به خاک سپردند.
خط ۳۰: خط ۳۰:
[[پرونده:مشهد اردهال.jpg|150px|بندانگشتی|نمایی از مرقد [[علی بن محمد باقر(ع)]] در [[مشهد اردهال]]، محل برگزاری مراسم قالی‌شویان]]
[[پرونده:مشهد اردهال.jpg|150px|بندانگشتی|نمایی از مرقد [[علی بن محمد باقر(ع)]] در [[مشهد اردهال]]، محل برگزاری مراسم قالی‌شویان]]


در نقل دیگر، جسد پاره پاره امام‌زاده را بدون غسل روی قالی گذاشتند و به بالای تپه بردند و [[دفن]] کردند. بعد قالی آغشته به خون امام‌زاده را با آب جوی شستند. می‌گویند وقتی فینی‌ها مشغول غسل و دفن بودند، اهالی خاوه از راه می‌رسند و کمک می‌کنند؛ به همین علت فینی‌ها در دومین جمعه مهرماه به مشهد اردهال می‌آیند و مراسم خاکسپاری او را زنده نگه می‌دارند.<ref>[http://vmic.ir/%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D9%84%DB%8C-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%8C%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C/201-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B4%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86 موزه مجازی میراث معنوی ایران.]</ref>
در نقل دیگر، جسد پاره‌پاره امام‌زاده را بدون غسل روی قالی گذاشتند و به بالای تپه بردند و [[دفن]] کردند. بعد قالی آغشته به خون امام‌زاده را با آب جوی شستند. نقلشده وقتی فینی‌ها مشغول غسل و دفن بودند، اهالی خاوه از راه می‌رسند و کمک می‌کنند؛ به همین علت فینی‌ها در دومین جمعه مهرماه به مشهد اردهال می‌آیند و مراسم خاک‌سپاری او را زنده نگه می‌دارند.<ref>[http://vmic.ir/%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D9%84%DB%8C-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%8C%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C/201-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B4%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86 موزه مجازی میراث معنوی ایران.]</ref>


== مکان و زمان مراسم ==
== مکان و زمان مراسم ==
خط ۳۹: خط ۳۹:
مراحل و رسوم مراسم از این قرار است:
مراحل و رسوم مراسم از این قرار است:
===جمعه‌جار ===
===جمعه‌جار ===
یک هفته پیش از آغاز مراسم، معمولاً در نخستین [[جمعه]] از فصل پاییز، مراسم جار در فین برگزار می‌گردد. این روز که در میان فینی‌ها به «''جمعه جار''» شهرت یافته، روز فراخوانی و تعیین روز قالی‌شویان است و اعلام آن به مردم، بر عهده ستاد برگزاری مراسم سنتی مذهبی قالی‌شویان فین است. این گروه، روز مراسم را معمولاً در دومین جمعه پائیز تعیین می‌کنند.<ref>[http://shahideardehal.ir/?page_id=47 وبسایت رسمی قالی شویان.]</ref> اما اگر مصادف با روزهای سوگواری یا جشن‌های مذهبی باشد به یک هفته بعد یا قبل موکول می‌گردد.
یک هفته پیش از آغاز مراسم، معمولاً در نخستین [[جمعه]] از فصل پاییز، مراسم جار در فین برگزار می‌گردد. این روز که در میان فینی‌ها به «''جمعه جار''» شهرت یافته، روز فراخوانی و تعیین روز قالی‌شویان است و اعلام آن به مردم، بر عهده ستاد برگزاری مراسم سنتی مذهبی قالی‌شویان فین است. این گروه، روز مراسم را معمولاً در دومین جمعه پائیز تعیین می‌کنند.<ref>[http://shahideardehal.ir/?page_id=47 وبسایت رسمی قالی‌شویان.]</ref> اما اگر مصادف با روزهای سوگواری یا جشن‌های مذهبی باشد به یک هفته بعد یا قبل موکول می‌گردد.


=== بازار مشهد اردهال ===
=== بازار مشهد اردهال ===
خط ۵۰: خط ۵۰:
پس از پایان سخنرانی و سوگواری، یکی از ریش‌سفیدان فینی، کمک‌های نقدی و نذورات جمع‌آوری شده را به عنوان هدیه به متولی یا سرپرست خادمان آستانه می‌دهد و درخواست قالی مخصوص امام‌زاده شهید شده را می‌کند. خادمان، یک تخته قالی لوله شده را با پارچه مشکی می‌پوشانند و به ریش‌سفیدان می‌سپارند. چوب به دستان، با دیدن قالی با شور و هیجان مضاعف و فریاد یا حسین یا حسین به سوی قالی می‌شتابند. قالی را در اختیار می‌گیرند و در حالی که انبوه جمعیت غیر فینی، آن‌ها را احاطه و همراهی می‌کنند، قالی لوله شده را به نشانه جسد امام‌زاده که در فرش پیچیده شده با ذکر یا حسین و هیاهوی زیاد بر دوش نهاده با گام‌های تند و شتایان از صحن صفا خارج می‌شوند. دسته دیگر، چوب و چماق‌های خود را در آسمان تکان می‌دهند، می‌رقصانند و مانند سپاهی خشمگین به دنبال عَلَم به سوی چشمه سرازیر می‌شوند.{{سخ}}
پس از پایان سخنرانی و سوگواری، یکی از ریش‌سفیدان فینی، کمک‌های نقدی و نذورات جمع‌آوری شده را به عنوان هدیه به متولی یا سرپرست خادمان آستانه می‌دهد و درخواست قالی مخصوص امام‌زاده شهید شده را می‌کند. خادمان، یک تخته قالی لوله شده را با پارچه مشکی می‌پوشانند و به ریش‌سفیدان می‌سپارند. چوب به دستان، با دیدن قالی با شور و هیجان مضاعف و فریاد یا حسین یا حسین به سوی قالی می‌شتابند. قالی را در اختیار می‌گیرند و در حالی که انبوه جمعیت غیر فینی، آن‌ها را احاطه و همراهی می‌کنند، قالی لوله شده را به نشانه جسد امام‌زاده که در فرش پیچیده شده با ذکر یا حسین و هیاهوی زیاد بر دوش نهاده با گام‌های تند و شتایان از صحن صفا خارج می‌شوند. دسته دیگر، چوب و چماق‌های خود را در آسمان تکان می‌دهند، می‌رقصانند و مانند سپاهی خشمگین به دنبال عَلَم به سوی چشمه سرازیر می‌شوند.{{سخ}}
گروهی جلوتر، خود را به چشمه می‌رسانند و جمعیت را از لب چشمه کنار زده، فضا را آماده ورود قالی می‌کنند. قالی را یه کنار نهر می‌آورند و بر روی زمین می‌گذارند. در این هنگام کسانی که امام‌زاده را یاری نکرده‌اند را [[لعنت]] می‌کنند. سپس برای شستن قالی، چوب‌دستی خود را در آب چشمه فرو برده، بیرون می‌آورند، قطرات آب چوب‌ها را به قالی می‌پاشند و گوشه‌ای از قالی را خیس می‌کنند، که این نمادی برای شستن و غسل دادن قالی شهید است. سپس به همان ترتیب قالی را بر دوش گرفته از طریق گذرگاهی که به در شرقی بقعه منتهی می‌شود وارد صحن سردار یا فینی‌ها می‌شوند و چند دور قالی را در حیاط می‌چرخانند و بعد به ایوان بقعه می‌برند.{{سخ}}
گروهی جلوتر، خود را به چشمه می‌رسانند و جمعیت را از لب چشمه کنار زده، فضا را آماده ورود قالی می‌کنند. قالی را یه کنار نهر می‌آورند و بر روی زمین می‌گذارند. در این هنگام کسانی که امام‌زاده را یاری نکرده‌اند را [[لعنت]] می‌کنند. سپس برای شستن قالی، چوب‌دستی خود را در آب چشمه فرو برده، بیرون می‌آورند، قطرات آب چوب‌ها را به قالی می‌پاشند و گوشه‌ای از قالی را خیس می‌کنند، که این نمادی برای شستن و غسل دادن قالی شهید است. سپس به همان ترتیب قالی را بر دوش گرفته از طریق گذرگاهی که به در شرقی بقعه منتهی می‌شود وارد صحن سردار یا فینی‌ها می‌شوند و چند دور قالی را در حیاط می‌چرخانند و بعد به ایوان بقعه می‌برند.{{سخ}}
سپس چند نفر از بزرگان پیش می‌روند تا قالی را بگیرند ولی چوب به دستان که دوست ندارند قالی را تحویل دهند، با تکان دادن چوب‌هایشان آن‌ها را دور می‌کنند؛ تا این‌که با کشمکش‌های زیاد و فریادهای مکرر حسین، حسین و الله اکبر بزرگان فینی قالی را گرفته به بزرگان خاوه تحویل می‌دهند. خاوه‌ای‌ها نیز قالی را با تشریفات خاص تحویل خدام امام‌زاده می‌دهند. بدین ترتیب حدود ظهر، مراسم تمام می‌شود و دسته برای [[زیارت]] به مرقد امام‌زاده می‌روند.<ref>[http://vmic.ir/%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D9%84%DB%8C-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%8C%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C/201-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B4%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86 موزه مجازی میراث معنوی ایران.]</ref> <ref>ابوالقاسم مشیری، حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) و تاریخچه مختصری از مراسم قالی شویان در مشهد اردهال کاشان، ۱۳۵۵ش.</ref>
سپس چند نفر از بزرگان پیش می‌روند تا قالی را بگیرند ولی چوب به دستان که دوست ندارند قالی را تحویل دهند، با تکان دادن چوب‌هایشان آن‌ها را دور می‌کنند؛ تا این‌که با کشمکش‌های زیاد و فریادهای مکرر حسین، حسین و الله اکبر بزرگان فینی قالی را گرفته به بزرگان خاوه تحویل می‌دهند. خاوه‌ای‌ها نیز قالی را با تشریفات خاص تحویل خدام امام‌زاده می‌دهند. بدین ترتیب حدود ظهر، مراسم تمام می‌شود و دسته برای [[زیارت]] به مرقد امام‌زاده می‌روند.<ref>[http://vmic.ir/%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D9%84%DB%8C-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%8C%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C/201-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B4%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86 موزه مجازی میراث معنوی ایران.]</ref> <ref>ابوالقاسم مشیری، حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) و تاریخچه مختصری از مراسم قالی‌شویان در مشهد اردهال کاشان، ۱۳۵۵ش.</ref>


== ثبت جهانی در یونسکو ==
== ثبت جهانی در یونسکو ==
مراسم قالی‌شویان مشهد اردهال در جریان هفتمین اجلاس کمیته بین الدول میراث فرهنگی با تلاش‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نمایندگی دائم [[جمهوری اسلامی ایران]] در یونسکو و به پیشنهاد ایران، برای ثبت جهانی به تصویب این کمیته رسید.<ref>[http://shahideardehal.ir/?p=236 وبسایت رسمی قالی شویان]</ref>
مراسم قالی‌شویان مشهد اردهال در جریان هفتمین اجلاس کمیته بین الدول میراث فرهنگی با تلاش‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نمایندگی دائم [[جمهوری اسلامی ایران]] در یونسکو و به پیشنهاد ایران، برای ثبت جهانی به تصویب این کمیته رسید.<ref>[http://shahideardehal.ir/?p=236 وبسایت رسمی قالی‎شویان]</ref>


== گالری ==
== گالری ==
خط ۶۱: خط ۶۱:
image: مراسم قالی شویان4.jpeg|نمایی دیگر از آیین اصلی قالی‌شویان
image: مراسم قالی شویان4.jpeg|نمایی دیگر از آیین اصلی قالی‌شویان
image: کتاب حماسه تاریخی مشهد ارهال.jpg|کتاب حماسه تاریخی مشهد ارهال
image: کتاب حماسه تاریخی مشهد ارهال.jpg|کتاب حماسه تاریخی مشهد ارهال
image: کتاب قالی شویان.jpg|کتاب قالی شویان
image: کتاب قالی شویان.jpg|کتاب قالی‎شویان
</gallery>
</gallery>
== پانویس==
== پانویس==
{{پانویس2}}
{{پانویس2}}
==منابع==
==منابع==
*آزادبخش،احسان، مروری بر مراسم قالی شویان، فرهنگ مردم ایران » بهار ۱۳۸۸ - شماره ۱۶.
*آزادبخش،احسان، مروری بر مراسم قالی‌شویان، فرهنگ مردم ایران » بهار ۱۳۸۸ - شماره ۱۶.
*مشیری،ابوالقاسم، حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) و تاریخچه مختصری از مراسم قالی شویان در مشهد اردهال کاشان، معارف اسلامی(سازمان اوقاف)، اسفند ۱۳۵۵ - شماره ۲۷.
*مشیری،ابوالقاسم، حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) و تاریخچه مختصری از مراسم قالی‌شویان در مشهد اردهال کاشان، معارف اسلامی(سازمان اوقاف)، اسفند ۱۳۵۵ - شماره ۲۷.


[[en:Carpet-Washing Ceremony]]
[[en:Carpet-Washing Ceremony]]
Roohish
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۰۰

ویرایش

برگرفته از «https://fa.wikishia.net/view/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/631230»