علوم غریبه: تفاوت میان نسخه‌ها

تعدادی از فقیهان فراگیری علوم غریبه را بشرط نداشتن فساد یا نداشتن ارتباط با سحر، بدون اشکال دانسته‌اند.<ref>برای نمونه:انصاری، مکاسب، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۳۹؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۲، ص۸۱، ۹۲و ۱۰۸؛ گلپایگانی، ارشاد السائل، ص۹۷؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ج۱۶، ص۱۰۳.</ref> برخی نیز پیش‌گویی را با استفاده از علوم غریبه حرام دانسته‌اند. این عالمان حتی مراجعه به این علوم را برای مطالب معمولی مانند پیدا کردن فرد یا کالای گمشده جایز نمی‌دانند.<ref>برای نمونه:فیض کاشانی، مفاتیح الشرائع، ج۲، ص۲۳؛ کاشف الغطاء،‌ انوار الفقاهة، کتاب التجارة، ص۳۴۵.</ref> هم‌چنین شماری از فقها معتقدند اگر از راه علوم غریبه برای کسی آگاهی و یقین حاصل شد، فقط برای خود او [[حجّت]] است؛ ولی قضاوت کردن<ref>خویی، فقه الشیعة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۶۹-۶۸.</ref> و شهادت دادن<ref>خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۴۴۵.</ref> بر اساس آن جایز نیست. در نظر [[آیت‌الله خویی]] [[تقلید]] از کسی که به احکام شرع از راهی جز منابع چهار گانه [[قرآن|کتاب]]، [[سنت|سنّت]]، [[عقل]] و [[اجماع]]، از قبیل علوم غریبه، علم پیدا کرده است، جایز نیست.<ref>خویی، التنقیح، باب الاجتهاد و التقلید، ۱۴۰۷ق، ص۲۴۰۵.</ref>

در روند تمدن اسلامی، علوم غریبه دارای محدوده و اجزاء متغیر بوده است. علوم غریبه ابتدا شامل سِحر، پیشگویی با ستاره‌ها(احکام نجوم یا تَنجیم)، چشم زدن و شعبده بازی بوده،<ref>برای نمونه:فارابی، احصاءالعلوم، ۱۹۴۸م، ص۴۴؛ابن‌سینا، الشفاء، ۱۹۵۲م، ص۱۲-۱۴.</ref> و سپس پنج علم یونانی به آنان اضافه شد: کیمیا، لیمیا، هیمیا، سیمیا و ریمیا.<ref>بهایی، کشکول، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۲۵۴.</ref> به این دانش‌ها، خَمسه مُحتَجِبه (پنج‌گانه پوشیده) گفته می‌شد.<ref>نراقی، الخزائن، ۱۳۸۰ق، ص۶۲.</ref> کیمیا که پایه علم شیمی امروزی است، درباره تبدیل عناصر به یکدیگر بخصوص نقره و طلا بکار برده می‌شد.<ref>مؤمن، تحفة المومنین، ۱۳۷۸ش، ص۲۹۵.</ref> سیمیا شامل تاثیر اراده و نیروهای قوی بر تخیلات و ذهن افراد است.<ref>مؤمن، تحفة المومنین، ۱۳۷۸ش، ص۲۹۵.</ref> هیمیا درباره تسخیر اجرام آسمانی از طریق ارتباط و تاثیر بر نیروهای آسمانی، ارواح و جن است.<ref>مؤمن، تحفة المومنین، ۱۳۷۸ش، ص۲۹۵.</ref> لیمیا علم طلسم‌ها و ترکیب نیروهای معنوی و زمینی برای انجام دادن کارهای شگفت‌انگیز است.<ref>مؤمن، تحفة المومنین، ۱۳۷۸ش، ص۲۹۵.</ref> ریمیا نیز علم شعبده است.<ref>مؤمن، تحفة المومنین، ۱۳۷۸ش، ص۲۹۵.</ref>

==منابع==

*سجادی، سیداحمد، «علوم غریبه»، دایرةالمعارف تشیع، تهران، حکمت، ۱۳۹۰ش.

*مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السّلام، [http://lib.eshia.ir/23017/5/464 فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السّلام]، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۷ش.

*حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامی، ۱۴۱۲ق.

*شهید ثانی (عاملی)، زین الدین، الروضةالبهیة فی شرح اللمعةالدمشقیة،‌ نجف، سیدمحمد کلانتر، ۱۳۹۸ق.

==پبوند به بیرون==

* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/4453 حُروف، اَسْرار، یکی از علوم خفیه]