Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۳٬۹۳۰
ویرایش
آیه زکات: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویرایش شکلی
جز (←نکات تفسیری) |
جز (ویرایش شکلی) |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| نام آیه = [[زکات]] | | نام آیه = [[زکات]] | ||
| واقع در سوره = [[سوره توبه]] | | واقع در سوره = [[سوره توبه|توبه]] | ||
| شماره آیه =۶۰ | | شماره آیه =۶۰ | ||
| جزء =۱۰ | | جزء =۱۰ | ||
| شأن نزول = درباره [[منافقان]] و اعرابی | |||
| شأن نزول = درباره منافقان و اعرابی | |||
| مکان نزول =[[مدینه]] | | مکان نزول =[[مدینه]] | ||
| موضوع =[[فقه|فقهی]] | | موضوع =[[فقه|فقهی]] | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۵: | ||
| آیات مرتبط= [[آیه]] ۱۰۳ [[سوره توبه]] | | آیات مرتبط= [[آیه]] ۱۰۳ [[سوره توبه]] | ||
}} | }} | ||
'''آیه زکات''' ([[سوره توبه|توبه]]: ۶۰) موارد هشت‌گانه مصرف [[زکات]] را بیان می‌کند که عبارتند از: [[فقرا]]، [[مساکین]]، کارگزاران و مأموران جمع‌آوری زکات، [[مؤلفة قلوبهم]]، بردگان، بدهکاران، در راه [[خدا]] و مسافر [[در راه مانده]]. [[مفسران]] و [[فقها]] با استناد به این | '''آیه زکات''' ([[سوره توبه|توبه]]: ۶۰) موارد هشت‌گانه مصرف [[زکات]] را بیان می‌کند که عبارتند از: [[فقرا]]، [[مساکین]]، کارگزاران و مأموران جمع‌آوری زکات، [[مؤلفة قلوبهم]]، بردگان، بدهکاران، در راه [[خدا]] و مسافر [[در راه مانده]]. [[مفسران]] و [[فقها]] با استناد به این [[آیه]]، مصرف زکات را منحصر در موارد مذکور دانسته‌اند. در این آیه، کلمه [[صدقات]] به زکات تفسیر شده و به همین جهت، به آن، آیه صدقه یا صدقات نیز گفته می‌شود. | ||
برخی [[آیه]] ۱۰۳ [[سوره توبه]] را آیه زکات نامیده‌اند. در برخی [[روایات]] نیز آیه ۱۰۳ آیه زکات معرفی شده است. | برخی [[آیه]] ۱۰۳ [[سوره توبه]] را آیه زکات نامیده‌اند. در برخی [[روایات]] نیز آیه ۱۰۳ آیه زکات معرفی شده است. | ||
==متن و ترجمه | |||
==متن و ترجمه== | |||
{{گفت و گو | {{گفت و گو | ||
|عرض=۱۰۰ | |عرض=۱۰۰ | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
[[آیه]] ۶۰ [[سوره توبه]] را آیه زکات نامیده‌اند؛<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به : طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۹۷؛ محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۷۷ و ۶۳۲؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۰، ص۳۲۸.</ref> زیرا تنها در این آیه موارد مصرف زکات مشخص شده است.<ref>سرمدی، «آیه زکات»، ص۱۰۱؛ معینی، «آیه زکات»، ص۹۰.</ref> برخی [[آیه]] مذکور را به جهت واژه «صدقات»،<ref>سرمدی، «آیه زکات»، ص۱۰۱.</ref> آیه صدقات<ref>قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۲۴۱؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۳۵۶ و ج۴، ص۵۷.</ref> یا آیه صدقه<ref>ابن عربی، احکام القرآن، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۳۸.</ref> گفته‌اند. | [[آیه]] ۶۰ [[سوره توبه]] را آیه زکات نامیده‌اند؛<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به : طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۹۷؛ محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۷۷ و ۶۳۲؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۰، ص۳۲۸.</ref> زیرا تنها در این آیه موارد مصرف [[زکات]] مشخص شده است.<ref>سرمدی، «آیه زکات»، ص۱۰۱؛ معینی، «آیه زکات»، ص۹۰.</ref> برخی [[آیه]] مذکور را به جهت واژه «صدقات»،<ref>سرمدی، «آیه زکات»، ص۱۰۱.</ref> آیه صدقات<ref>قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۲۴۱؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۳۵۶ و ج۴، ص۵۷.</ref> یا آیه صدقه<ref>ابن عربی، احکام القرآن، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۳۸.</ref> گفته‌اند. | ||
[[صدقه]] به معنای چیزی است که انسان به [[قصد قربت]] از مال خود خارج می‌سازد.<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ص۴۸۰.</ref> زکات نیز به معنای رشد و نُمُوّ حاصل از [[برکت | [[صدقه]] به معنای چیزی است که انسان به [[قصد قربت]] از مال خود خارج می‌سازد.<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ص۴۸۰.</ref> زکات نیز به معنای رشد و نُمُوّ حاصل از [[برکت خدا|برکت]] دانسته شده است.<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ص۳۸۰.</ref> زکات به معنای طهارت و پاکیزگی نیز آمده است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۰۳.</ref> بنابر نظر راغب اصفهانی صدقه در اصل برای امور مستحبی و زکات در امور واجب استعمال می‌شود؛ اما به زکات واجب از آن جهت که صاحبش آن را از روی میل و رغبت می‌پردازد، صدقه نیز می‌گویند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ص۴۸۰.</ref> | ||
گروهی آیه ۱۰۳ سوره توبه را آیه زکات نامیده‌اند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۶۳، ج۶، ص۱۱،ج۹، ص۱۰۶؛ قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۷، ص۱۰۰؛ </ref> در بعضی [[روایات]] نیز به این مطلب تصریح شده است.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷، ج۳، ص۴۹۷؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳.</ref> آیه ۱۰۳ | گروهی آیه ۱۰۳ سوره توبه را آیه زکات نامیده‌اند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۶۳، ج۶، ص۱۱،ج۹، ص۱۰۶؛ قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۷، ص۱۰۰؛ </ref> در بعضی [[روایات]] نیز به این مطلب تصریح شده است.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷، ج۳، ص۴۹۷؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳.</ref> آیه ۱۰۳ وجوب پرداخت زکات اموال را بیان می‌کند.<ref>طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۷۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۱۷.</ref> | ||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
برخی [[شأن نزول]] آیه زکات را درباره | برخی [[شأن نزول]] آیه زکات را درباره شخصی اعرابی دانسته‌اند که نزد [[پیامبر(ص)]] آمد و درخواست زکات کرد(به تقسیم زکات اعتراض کرد)؛ ولی حضرت از او رو برگرداند و مشغول تقسیم زکات شد. اعرابی گفت به [[خدا]] قسم [[عدالت]] را رعایت نکردی! پیامبر(ص) فرمود: وای بر تو! اگر من عدالت را رعایت نکنم، پس چه کسی آن را رعایت می‌کند؟! در این حین آیه زکات نازل شد<ref>ابن ابی‌حاتم، تفسیر قرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص۱۸۱۷.</ref> و موارد مصرف زکات را معین کرد. گفته شده آیه درباره اعتراض و عتاب [[منافقان]] بر پیامبر(ص) درباره تقسیم زکات نازل شده است.<ref>فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۴.</ref> | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
آیه زکات مستحقّین هشت‌گانه زکات را بیان و معرفی می‌کند<ref>طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۰ و ۳۱۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۴.</ref> که عبارتند از: | آیه زکات مستحقّین هشت‌گانه زکات را بیان و معرفی می‌کند<ref>طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۰ و ۳۱۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۴.</ref> که عبارتند از: | ||
* [[فقرا]]: فقیر کسی است که از تأمین مخارج سالیانه خود و خانواده‌اش ناتوان است.<ref>طباطبایی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۹۹.</ref> | * [[فقرا]]: فقیر کسی است که از تأمین مخارج سالیانه خود و خانواده‌اش ناتوان است.<ref>طباطبایی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۹۹.</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۱: | ||
برخی معتقدند سهم کارگزاران و مؤلفة قلوبهم ساقط شده است.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء‌التراث العربی، ج۵، ص۲۴۵؛ طوسی، النهایه،۱۴۰۴ق، ص۱۸۵؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶،ص۸۹.</ref> [[شیخ طوسی]] جهاد (در راه خدا) را به دو مورد مذکور اضاف کرده و علت آن را عدم حضور [[امام]](ع) بیان کرده است.<ref>طوسی، النهایه،۱۴۰۴ق، ص۱۸۵.</ref> اما به گزارش برخی، [[فقهای امامیه]] با استناد به [[روایات]] به ثبوت همیشگی سهم مؤلفه قلوبهم [[فتوا]] داده‌اند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۳ش، ج۳۴، ص۳۱۹ و ۳۲۰.</ref> | برخی معتقدند سهم کارگزاران و مؤلفة قلوبهم ساقط شده است.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء‌التراث العربی، ج۵، ص۲۴۵؛ طوسی، النهایه،۱۴۰۴ق، ص۱۸۵؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶،ص۸۹.</ref> [[شیخ طوسی]] جهاد (در راه خدا) را به دو مورد مذکور اضاف کرده و علت آن را عدم حضور [[امام]](ع) بیان کرده است.<ref>طوسی، النهایه،۱۴۰۴ق، ص۱۸۵.</ref> اما به گزارش برخی، [[فقهای امامیه]] با استناد به [[روایات]] به ثبوت همیشگی سهم مؤلفه قلوبهم [[فتوا]] داده‌اند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۳ش، ج۳۴، ص۳۱۹ و ۳۲۰.</ref> | ||
* | * فِي الرِّقابِ (بردگان): گفته شده مراد بردگان مکاتبه(برده‌ای که با عقد قرارداد و در ازای پرداخت مالی به مالک خود، آزاد می‌شود) هستند؛ البته برده مؤمنی را که در سختی قرار دارد نیز شامل می‌شود.<ref>فاصل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۷؛ طباطبایی، المیزان،۱۳۹۰ق، ج۹، ص۳۱۱.</ref> از نظر بعضی از آنجا که امروزه برده وجود ندارد، سهم بردگان برای آزادی اسیران جنگی پرداخت می‌شود.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۳ش، ج۳۴، ص۲۹۷؛ قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۸۳.</ref> | ||
* الْغارِمِينَ (بدهکاران): مراد بدهکارانی است که بدهی آنها به جهت [[گناه]] نباشد.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء‌التراث العربی، ج۵، ص۲۴۴؛ فاصل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۷.</ref> | * الْغارِمِينَ (بدهکاران): مراد بدهکارانی است که بدهی آنها به جهت [[گناه]] نباشد.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء‌التراث العربی، ج۵، ص۲۴۴؛ فاصل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۷.</ref> | ||
* فِي سَبِيلِ اللَّهِ (در راه خدا): هرچند برخی [[فی سبیل الله]] را منحصر در [[جهاد]] کرده‌اند؛<ref>طوسی، النهایه، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۴؛ قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۸۵.</ref> اما اکثر علما آن را شامل تمام مصالح مسلمانان مانند ساخت [[مسجد]]، راه و پل را شامل می‌دانند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: فاصل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۷؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶،ص۸۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۵، ص۳۶۸.</ref> | * فِي سَبِيلِ اللَّهِ (در راه خدا): هرچند برخی [[فی سبیل الله]] را منحصر در [[جهاد]] کرده‌اند؛<ref>طوسی، النهایه، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۴؛ قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۸۵.</ref> اما اکثر علما آن را شامل تمام مصالح مسلمانان مانند ساخت [[مسجد]]، راه و پل را شامل می‌دانند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: فاصل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۷؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶،ص۸۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۵، ص۳۶۸.</ref> | ||