پرش به محتوا

شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۶۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲ ژوئن ۲۰۲۲
جز
مستندسازی
جز (تمیزکاری)
جز (مستندسازی)
خط ۱: خط ۱:
{{درباره ۲|شیعه|اطلاع از شیعه دوازده امامی، مدخل |امامیه| }}
{{درباره ۲|شیعه|اطلاع از شیعه دوازده امامی، مدخل |امامیه| }}
{{شیعه}}
{{شیعه}}
'''شیعه،''' یکی از دو مذهب بزرگ [[اسلام|دین اسلام]] است. برپایه این مذهب، [[پیامبر اسلام(ص)]] به‌فرمان [[خداوند]]، [[حضرت علی(ع)]] را به جانشینی بلافصل خود برگزیده است. [[امامت]] از [[اصول مذهب شیعه|اصول مذهب شیعه]] و وجه تمایز آنان با [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] است. طبق این اصل، [[امام]] را خداوند تعیین و به‌واسطه پیامبر(ص) به مردم معرفی می‌کند.
'''شیعه،''' یکی از دو مذهب بزرگ [[اسلام|دین اسلام]] است. برپایه این مذهب، [[پیامبر اسلام(ص)]] به‌فرمان [[خداوند]]، [[حضرت علی(ع)]] را به جانشینی بلافصل خود برگزیده است. [[امامت]] از [[اصول مذهب شیعه]] و وجه تمایز آنان با [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] است. طبق این اصل، [[امام]] را خداوند تعیین و به‌واسطه پیامبر(ص) به مردم معرفی می‌کند.


همه شیعیان به‌جز [[زیدیه]]، امام را [[عصمت|معصوم]] می‌دانند و بر این باورند که آخرین امام، [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|مهدی موعود(عج)]] است که در [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] به‌سر می‌برد و روزی برای برقراری عدالت در جهان، قیام خواهد کرد.
همه شیعیان به‌جز [[زیدیه]]، امام را [[عصمت|معصوم]] می‌دانند و بر این باورند که آخرین امام، [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|مهدی موعود(عج)]] است که در [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] به‌سر می‌برد و روزی برای برقراری عدالت در جهان، قیام خواهد کرد.
خط ۲۲: خط ۲۲:
شیعه به کسانی می‌گویند که معتقدند بنابر [[حدیث|احادیثی]] که از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل‌شده، [[امام علی(ع)]] جانشین بلافصل او است؛<ref>شیخ مفید، اوائل‌المقالات، ۱۴۱۳ق، ص۳۵؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> در برابرِ [[اهل سنت و جماعت|اهل‌‌سنت]] که می‌گویند پیامبر(ص)، جانشینش را تعیین نکرده بود و به‌دلیل [[اجماع]] مسلمانان در [[بیعت]] با [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، وی جانشین پیامبر(ص) است.<ref> نگاه کنید به شرح‌المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۳۵۴.</ref>
شیعه به کسانی می‌گویند که معتقدند بنابر [[حدیث|احادیثی]] که از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل‌شده، [[امام علی(ع)]] جانشین بلافصل او است؛<ref>شیخ مفید، اوائل‌المقالات، ۱۴۱۳ق، ص۳۵؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> در برابرِ [[اهل سنت و جماعت|اهل‌‌سنت]] که می‌گویند پیامبر(ص)، جانشینش را تعیین نکرده بود و به‌دلیل [[اجماع]] مسلمانان در [[بیعت]] با [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، وی جانشین پیامبر(ص) است.<ref> نگاه کنید به شرح‌المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۳۵۴.</ref>


به‌‌گفته برخی از مورخان، تا چند قرن پس از پیدایش [[اسلام]]، شیعه تنها به این معنا به‌‌کار نمی‌رفته است؛ بلکه به دوست‌داران [[اهل‌بیت(ع)]] و کسانی که امام علی(ع) را بر [[عثمان]] (خلیفه سوم)، مقدم می‌دانستند هم شیعه می‌گفتند.<ref>نگاه کنید به جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۲و۲۷.</ref> شیعه در لغت به‌معنای پیرو، یار و گروه است.<ref>فراهیدی، العین، ذیل «شیع و شوع».</ref>  
به‌‌گفته برخی از مورخان، تا چند قرن پس از پیدایش [[اسلام]]، شیعه تنها به این معنا به‌‌کار نمی‌رفته است؛ بلکه به دوست‌داران [[اهل‌بیت(ع)]] و کسانی که امام علی(ع) را بر [[عثمان]] (خلیفه سوم)، مقدم می‌دانستند هم شیعه می‌گفتند.<ref>نگاه کنید به جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۲و۲۷.</ref> این شیعیان، در برابر گروه اول که شیعه اعتقادی (امامتی) بودند، شیعه محبتی نامیده می‌شوند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۸.</ref>
 
شیعه در لغت به‌معنای پیرو، یار و گروه است.<ref>فراهیدی، العین، ذیل «شیع و شوع».</ref>  


==تاریخچه پیدایش==
==تاریخچه پیدایش==
درباره زمان پیدایش شیعه به‌عنوان یک گروه مشخص که پیرو [[امام علی(ع)]] است و او را شایسته جانشینی پیامبر(ص) می‌داند، اختلاف‌نظر است. علمای شیعه معتقدند از زمان حیات پیامبر اسلام، عده‌ای از صحابه حول محور حضرت علی(ع) بوده و شیعه در همان زمان وجود داشته است.<ref>نگاه کنید به صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۸تا۲۰.</ref> اینان به احادیث<ref> برای نمونه نگاه کنید به سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۷۹.</ref> و گزارش‌های تاریخی‌ای<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ج۴۲، ص۳۳۲.</ref> استناد می‌کنند که بر اساس آنها، در زمان پیامبر به شیعیان علی(ع)، بشارت داده شده و یا از کسانی به‌عنوان شیعیان علی یاد شده است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۲۰.</ref> این گروه پس از رحلت پیامبر(ص)، به تصمیم شورای سقیفه مبنی بر انتخاب ابوبکر به خلافت اعتراض داشتند و تا زمانی که حضرت علی(ع) با ابوبکر بیعت نکرد؛ آنها هم از بیعت با خلیفه خودداری کردند.{{مدرک}} با این حال عده‌ای می‌گویند شیعه پس از [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|واقعه سقیفه]] به‌وجود آمده است. به‌باور برخی، شیعه پس از قتل [[عثمان بن عفان|عثمان]] (خلیفه سوم) شکل گرفته است؛ برخی هم، زمان شکل‌گیری شیعه را پس از [[ماجرای حکمیت|ماجرای حَکَمیت]] می‌دانند.<ref> محرمی، تاریخ تشیع، ۱۳۸۲ش، ۴۳و۴۴؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ۲۰تا۲۲؛ فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۴۹تا۵۳.</ref>
درباره زمان پیدایش شیعه به‌عنوان یک گروه مشخص که پیرو [[امام علی(ع)]] است و او را شایسته جانشینی پیامبر(ص) می‌داند، اختلاف‌نظر است. علمای شیعه معتقدند از زمان حیات پیامبر اسلام، عده‌ای از صحابه حول محور حضرت علی(ع) بوده و شیعه در همان زمان وجود داشته است.<ref>نگاه کنید به صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۸تا۲۰.</ref> اینان به احادیث<ref> برای نمونه نگاه کنید به سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۷۹.</ref> و گزارش‌های تاریخی‌ای<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ج۴۲، ص۳۳۲.</ref> استناد می‌کنند که بر اساس آنها، در زمان پیامبر به شیعیان علی(ع)، بشارت داده شده و یا از کسانی به‌عنوان شیعیان علی یاد شده است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۲۰.</ref> این گروه پس از رحلت پیامبر(ص)، به تصمیم شورای سقیفه مبنی بر انتخاب ابوبکر به خلافت اعتراض داشتند و تا زمانی که حضرت علی(ع) با ابوبکر بیعت نکرد؛ آنها هم از بیعت با خلیفه خودداری کردند.{{مدرک}} با این حال عده‌ای می‌گویند شیعه پس از [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|واقعه سقیفه]] به‌وجود آمده است. به‌باور برخی، شیعه پس از قتل [[عثمان بن عفان|عثمان]] (خلیفه سوم) شکل گرفته است؛ برخی هم، زمان شکل‌گیری شیعه را پس از [[ماجرای حکمیت|ماجرای حَکَمیت]] می‌دانند.<ref> محرمی، تاریخ تشیع، ۱۳۸۲ش، ۴۳و۴۴؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ۲۰تا۲۲؛ فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۴۹تا۵۳.</ref>


به گفته ناشی اکبر در کتاب مسائل الامامه، یاران علی(ع) پس از شهادت وی به چند دسته تقسیم شدند. عده‌ای قائل به نص و وصیت در نسل او بودند، تعدادی قائل به نص و وصیت نبودند و....<ref> ناشی اکبر، مسائل الامامة، ۱۹۷۱م، ص۲۲-۲۳.</ref> گروه اول شیعه اعتقادی و گروه دوم شیعه سیاسی بودند.{{مدرک}}
به گفته ناشی اکبر در کتاب مسائل الامامه، یاران علی(ع) پس از شهادت وی به چند دسته تقسیم شدند. عده‌ای قائل به نص و وصیت در نسل او بودند، تعدادی قائل به نص و وصیت نبودند و....<ref> ناشی اکبر، مسائل الامامة، ۱۹۷۱م، ص۲۲-۲۳.</ref>  
==نظریه امامت==
==نظریه امامت==
{{اصلی|امامت}}
{{اصلی|امامت}}