شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

==واژه‌شناسی و تعریف==

شیعه در لغت به‌معنای پیرو، یار و گروه است<ref>فراهیدی، العین، ذیل «شیع و شوع».</ref> و در اصطلاح، به کسانی می‌گویند که معتقدند بنابر [[حدیث|احادیثی]] که از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل‌شده، [[امام علی(ع)]] جانشین بلافصل او است؛<ref>شیخ مفید، اوائل‌المقالات، ۱۴۱۳ق، ص۳۵؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> در برابرِ [[اهل سنت و جماعت|اهل‌‌سنت]] که می‌گویند پیامبر(ص)، جانشینش را تعیین نکرده بود و به‌دلیل [[اجماع]] مسلمانان در [[بیعت]] با [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، وی جانشین پیامبر(ص) است.<ref> نگاه کنید به شرح‌المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۳۵۴.</ref>

به‌‌گفته برخی از مورخان، تا چند قرن پس از پیدایش [[اسلام]]، شیعه تنها به این معنا به‌‌کار نمی‌رفته است؛ بلکه به دوست‌داران [[اهل‌بیت(ع)]] و کسانی که امام علی(ع) را بر [[عثمان]] (خلیفه سوم)، مقدم می‌دانستند هم شیعه می‌گفتند.<ref>نگاه کنید به جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۲و۲۷.</ref>

درباره زمان پیدایش شیعه به‌عنوان یک گروه مشخص که پیرو [[امام علی(ع)]] است و او را شایسته جانشینی پیامبر(ص) می‌داند، اختلاف‌نظر است. علمای شیعه با استناد به روایات منقول از پیامبر(ص)،<ref> برای نمونه نگاه کنید به سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۷۹.</ref> معتقدند از زمان حیات پیامبر اسلام، عده‌ای از صحابه حول محور حضرت علی(ع) بوده و شیعه در همان زمان هم وجود داشته است؛ اما عده‌ای دیگر از مورخان می‌گویند شیعه پس از [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|واقعه سقیفه]] به‌وجود آمده است. به‌باور برخی، شیعه پس از قتل [[عثمان بن عفان|عثمان]] (خلیفه سوم) شکل گرفته است؛ برخی هم، زمان شکل‌گیری شیعه را پس از [[ماجرای حکمیت|ماجرای حَکَمیت]] می‌دانند.<ref>محرمی، تاریخ تشیع، ۱۳۸۲ش، ۴۳و۴۴؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ۲۰تا۲۲؛ فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۴۹تا۵۳.</ref>

دیدگاه پرطرف‌دار میان علمای شیعه، دیدگاه نخست است.<ref>نگاه کنید به صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۸تا۲۰.</ref> اینان به احادیث<ref> برای نمونه نگاه کنید به سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۷۹.</ref> و گزارش‌های تاریخی‌ای<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ج۴۲، ص۳۳۲.</ref> استناد می‌کنند که در آنها در زمان پیامبر به شیعیان علی(ع)، بشارت داده شده یا از کسانی به‌عنوان شیعیان علی یاد شده است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۲۰.</ref> این گروه به تصمیم سقیفه اعتراض داشتند و تا حضرت علی(ع) با خلیفه بیعت نکرد؛ آنها هم بیعت نکردند.{{مدرک}} بنابر گفته ناشی اکبر در مسائل الامامه، یاران علی(ع) پس از شهادت وی به چند دسته تقسیم شدند. عده‌ای قائل به نص و وصیت در نسل او بودند، تعدادی قائل به نص و وصیت نبودند. عده‌ای نیز معتقد بودند که او نمرده است.<ref> ناشی اکبر، مسائل الامامة، ۱۹۷۱م، ص۲۲-۲۳.</ref> گروه اول شیعه اعتقادی و گروه دوم شیعه سیاسی نام داشتند.{{مدرک}}