شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی دیگر از باورهای [[کلام اسلامی|کلامیِ]] متمایز شیعه عبارت‌است از:  [[حسن و قبح|حسن و قبح عقلی]]، [[تنزیه صفات|تنزیه صفات خدا]]، [[امر بین الامرین|اَمرٌ بَینَ الاَمرَین]]، عدم [[عدالت صحابه]]، [[تقیه]]، [[توسل]] و [[شفاعت]]. برخی از فرقه‌های شیعه در شماری از این باورها دیدگاه دیگری دارند.

در مذهب شیعه همچون مذهب [[اهل سنت]] منابع استنباط [[احکام شرعی|احکام]] فقهی [[قرآن]]، [[سنت]]، [[عقل]] و [[اجماع]] است. البته برخلاف اهل‌سنت، علاوه‌بر سنت پیامبر، سنت امامان یعنی رفتار و گفتارشان نیز حجت است.

امروزه مذهب شیعه سه فرقه دارد: [[امامیه]]، [[اسماعیلیه]] و [[زیدیه]]. شیعیان امامی یا دوازده‌امامی، بیشتر جمعیت شیعیان را تشکیل می‌دهند. آنان به امامتِ [[امامان شیعه|دوازده امام]] اعتقاد دارند که آخرینشان مهدی موعود است.

اسماعیلیهْ امامانِ امامیه را تا امام ششم آنها یعنی [[امام صادق(ع)]] می‌پذیرند و پس از او [[اسماعیل پسر امام صادق|اسماعیل]]  فرزند امام صادق(ع) و محمد پسر اسماعیل را امام می‌دانند و معتقدند او مهدی موعود است.

زیدیه شمار امامان را محدود نمی‌کنند و بر این باورند که هریک از فرزندان [[حضرت زهرا(س)]] که عالم و زاهد و شجاع و سخاوتمند باشد و قیام کند، امام است.

حکومت‌های [[آل ادریس|آل‌ادریس]]، [[علویان (طبرستان)|علویانِ طبرستان]]، [[آل بویه]]، زیدیان [[یمن]]، [[فاطمیان]]، [[اسماعیلیه]]، [[سربداران]]ِ [[سبزوار]]، [[صفویان|صفویه]] و [[جمهوری اسلامی ایران]] از حکومت‌های شیعیِ [[جهان اسلام]] بوده‌اند.

شیعه در لغت به‌معنای پیرو، یار و گروه است<ref>فراهیدی، العین، ذیل «شیع و شوع».</ref> و در اصطلاح، به کسانی می‌گویند که معتقدند بنابر [[حدیث|احادیثی]] که از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل شده، [[امام علی(ع)]] جانشین بلافصل او است؛<ref>شیخ مفید، اوائل‌المقالات، ۱۴۱۳ق، ص۳۵؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> در برابرِ [[اهل سنت و جماعت|اهل‌‌سنت]] که می‌گویند پیامبر جانشینش را تعیین نکرده بود و به‌دلیل [[اجماع]] مسلمانان در [[بیعت]] با [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، وی جانشین پیامبر است.<ref>نگاه کنید به شرح‌المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۳۵۴.</ref>

به‌‌گفته برخی از مورخان، تا چند قرن پس از پیدایش [[اسلام]]، شیعه تنها به این معنا به‌‌کار نمی‌رفته است؛ بلکه به دوست‌داران [[اهل‌بیت]] و کسانی که امام علی را بر [[عثمان]] خلیفه سوم، مقدم می‌دانستند هم شیعه می‌گفتند.<ref>نگاه کنید به جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۲و۲۷.</ref>

درباره زمان پیدایش شیعه به‌عنوان یک گروه مشخص که پیرو [[امام علی(ع)]] است و او را شایسته جانشینی پیامبر می‌داند، اختلاف‌نظر است. عموم علمای شیعه معتقدند از زمان حیات پیامبر اسلام، عده ای از صحابه حول محور حضرت علی (ع) بوده و به خاطر روایات منقول از پیامبر، شیعه در همان زمان هم وجود داشته است؛ اما عده ای از مورخان می‌گویند شیعه پس از [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|واقعه سقیفه]] به‌وجود آمده است. به‌باور برخی، شیعه پس از قتل [[عثمان بن عفان|عثمان]] خلیفه سوم شکل گرفته است؛ برخی هم زمان شکل‌گیری شیعه را پس از [[ماجرای حکمیت|ماجرای حَکَمیت]] می‌دانند.<ref>محرمی، تاریخ تشیع، ۱۳۸۲ش، ۴۳و۴۴؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ۲۰تا۲۲؛ فیاض، پیدایش و گسترش تشیع، ۱۳۸۲ش، ص۴۹تا۵۳.</ref>

دیدگاه پرطرف‌دار میان علمای شیعه، دیدگاه نخست است.<ref>نگاه کنید به صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۸تا۲۰.</ref> اینان به احادیث و گزارش‌های تاریخی‌ای استناد می‌کنند که در آنها در زمان پیامبر به شیعیان علی، بشارت داده شده یا از کسانی به‌عنوان شیعیان علی یاد شده است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۲۰.</ref>. اینان به تصمیم سقیفه اعتراض داشتند و تا حضرت علی (ع) بیعت نکرد؛ اینان هم بیعت نکردند. بعد از بیعت حضرت امیرمومنان تا به خلافت رسیدن ایشان، عده قلیلی به طرفداران ایشان اضافه شد تا در دوره خلافت، از شُرطة الخمیس به پیروان ایشان اضافه شد. بنابر نقل ناشی اکبر در مسائل الامامه، یاران علی بعد از شهادت وی به سه دسته تقسیم شدند. عده ای قائل به نص و وصیت در نسل ایشان بودند که به شیعه اعتقادی مشهور شدند. عده ای طرفدار عبدالله بن سبا بودند و تعداد زیادی از اهل کوفه شیعه اختیاری بوده و قائل به نص و وصیت نبودند.{{مدرک}}