۱۶٬۵۸۷
ویرایش
سعد بن ابی‌وقاص: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←خلافت امام علی(ع): تمیزکاری) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
درباره [[اسلام]] آوردن وی روایات و اقوال متفاوتی وجود دارد. نقل شده هفتمین یا پنجمین نفری بوده که [[مسلمان]] شده است.<ref> ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۴. </ref> از خودش نقل شده که قبل از وجوب [[نماز]]، اسلام آورده است.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۲۱، ۱۳۹.</ref> | درباره [[اسلام]] آوردن وی روایات و اقوال متفاوتی وجود دارد. نقل شده هفتمین یا پنجمین نفری بوده که [[مسلمان]] شده است.<ref> ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۴. </ref> از خودش نقل شده که قبل از وجوب [[نماز]]، اسلام آورده است.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۲۱، ۱۳۹.</ref> | ||
سعد قبل از پیامبر(ص) به [[مدینه]] مهاجرت کرد،<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۳، ص۴۱۹.</ref> پیامبر(ص) میان وی و [[سعد بن معاذ]]، [[پیمان برادری]] برقرار کرد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۴۰.</ref> | سعد قبل از پیامبر(ص) به [[مدینه]] مهاجرت کرد،<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۴۱۹.</ref> پیامبر(ص) میان وی و [[سعد بن معاذ]]، [[پیمان برادری]] برقرار کرد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۴۰.</ref> | ||
=== حضور در غزوات=== | === حضور در غزوات=== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==دوران خلفای سه‌گانه== | ==دوران خلفای سه‌گانه== | ||
طبق برخی روایات، سعد پس از درگذشت پیامبر(ص)، همراه گروهی بود که در خانه [[فاطمه(س)]] جمع شده و با [[مقداد بن اسود]] قرار گذاشته بودند که با امام علی(ع) [[بیعت]] کنند.<ref>شرح ابن ابی‌الحدید، ج۲، ص۵۶.</ref> البته برخی در صحت این موضوع تردید کرده‌اند. آنان به گزارش [[یعقوبی]] استناد می‌کنند که عمر و [[ابوبکر]] از دادن فرماندهی به [[خالد بن سعید |خالد بن سعید]] به این دلیل که بعد از [[سقیفه]] برای مدت کوتاهی از [[بیعت]] خودداری کرده بود، خودداری کردند.<ref>تاریخ | طبق برخی روایات، سعد پس از درگذشت پیامبر(ص)، همراه گروهی بود که در خانه [[فاطمه(س)]] جمع شده و با [[مقداد بن اسود]] قرار گذاشته بودند که با امام علی(ع) [[بیعت]] کنند.<ref>شرح ابن ابی‌الحدید، ج۲، ص۵۶.</ref> البته برخی در صحت این موضوع تردید کرده‌اند. آنان به گزارش [[یعقوبی]] استناد می‌کنند که عمر و [[ابوبکر]] از دادن فرماندهی به [[خالد بن سعید |خالد بن سعید]] به این دلیل که بعد از [[سقیفه]] برای مدت کوتاهی از [[بیعت]] خودداری کرده بود، خودداری کردند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۲.</ref> اما سعد در دوران عمر از نفوذ قابل ملاحظه‌ای برخوردار بود.{{مدرک}} | ||
سعد در دوران عمر بن خطاب، در آخر [[سال ۱۶ هجری قمری|سال ۱۶ق]] فرماندهی سپاه اسلام را در [[نبرد قادسیه]] علیه ساسانیان را برعهده داشت.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۵۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۵؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۸.</ref> عمر، سعد را به ولایت کوفه منصوب کرد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۸؛ بلاذری، فتوح البلدان، صص۲۷۰-۲۷۱.</ref> طبق دستور [[عمر بن خطاب]] به وی در سال [[سال ۱۵ هجری قمری|۱۵]]، [[سال ۱۷ هجری قمری|۱۷]] یا [[سال ۱۹ هجری قمری|۱۹ق]]، کوفه که پیشتر محل اردوی سپاهیان مسلمان در جریان [[فتوحات اسلامی]] بود، به جایی برای اقامت مسلمانان تبدیل شد.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۱۲۳-۱۲۴.</ref> از اولین اقدامات سعد بن ابی‌وقاص، ساخت [[مسجد کوفه]] و [[دارالاماره کوفه|دارالاماره]] در کوفه بود.<ref>براقی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۹.</ref> عمر در سال ۲۱ق او را از ولایت کوفه برکنار کرد.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۸.</ref> منابع علت عزل وی را شکایت اهل کوفه به جهت [[فسق|فسق و فجور]] وی دانسته‌اند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۸؛ بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۷۴.</ref> | سعد در دوران عمر بن خطاب، در آخر [[سال ۱۶ هجری قمری|سال ۱۶ق]] فرماندهی سپاه اسلام را در [[نبرد قادسیه]] علیه ساسانیان را برعهده داشت.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۵۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۵؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۸.</ref> عمر، سعد را به ولایت کوفه منصوب کرد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۸؛ بلاذری، فتوح البلدان، صص۲۷۰-۲۷۱.</ref> طبق دستور [[عمر بن خطاب]] به وی در سال [[سال ۱۵ هجری قمری|۱۵]]، [[سال ۱۷ هجری قمری|۱۷]] یا [[سال ۱۹ هجری قمری|۱۹ق]]، کوفه که پیشتر محل اردوی سپاهیان مسلمان در جریان [[فتوحات اسلامی]] بود، به جایی برای اقامت مسلمانان تبدیل شد.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۱۲۳-۱۲۴.</ref> از اولین اقدامات سعد بن ابی‌وقاص، ساخت [[مسجد کوفه]] و [[دارالاماره کوفه|دارالاماره]] در کوفه بود.<ref>براقی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۹.</ref> عمر در سال ۲۱ق او را از ولایت کوفه برکنار کرد.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۸.</ref> منابع علت عزل وی را شکایت اهل کوفه به جهت [[فسق|فسق و فجور]] وی دانسته‌اند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۸؛ بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۷۴.</ref> | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
سعد در پاسخ [[معاویه]] که از او پرسید چرا [[سب علی]] نمی‌کند؟ [[حدیث منزلت]]، [[حدیث رایت]] و [[آیه مباهله]]) را یادآور شد و گفت که اگر یکی از آن سه را داشتم برایم از شتران سرخ‌مو دوست داشتنی‌تر بود.<ref> نسائی، خصائص امیرالمومنین، ص۴۷-۴۸؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۱؛ ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۴۶۸.</ref> | سعد در پاسخ [[معاویه]] که از او پرسید چرا [[سب علی]] نمی‌کند؟ [[حدیث منزلت]]، [[حدیث رایت]] و [[آیه مباهله]]) را یادآور شد و گفت که اگر یکی از آن سه را داشتم برایم از شتران سرخ‌مو دوست داشتنی‌تر بود.<ref> نسائی، خصائص امیرالمومنین، ص۴۷-۴۸؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۱؛ ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۴۶۸.</ref> | ||
===کناره‌گیری از جنگ جمل و صفین=== | ===کناره‌گیری از جنگ جمل و صفین=== | ||
معاویه در نامه‌ای به سعد، سزاوارترین مردم برای دادخواهی عثمان از میان [[قریش]] را کسانی دانست که در [[شورای شش نفره]] بودند. او هدف [[طلحه]]، [[زبیر]] و [[عایشه]] از جنگ جمل را همین دادخواهی دانست، و از او خواست که با آنان هماهنگ شود.<ref>یعقوبی، | معاویه در نامه‌ای به سعد، سزاوارترین مردم برای دادخواهی عثمان از میان [[قریش]] را کسانی دانست که در [[شورای شش نفره]] بودند. او هدف [[طلحه]]، [[زبیر]] و [[عایشه]] از جنگ جمل را همین دادخواهی دانست، و از او خواست که با آنان هماهنگ شود.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۷.</ref> او در پاسخ معاویه نوشت: | ||
:::عمر از قریش جز کسانی را که خلافت را سزاوار بودند در شورا وارد نکرد و هیچ یک از ما از دیگری شایسته‌تر نبود مگر به اتفاق‌نظر خود ما بر او، با این تفاوت که آنچه ما داشتیم در علی نیز بود ولی آنچه او داشت در ما نبود و این کاری بود که ما نه آغازش را خوش داشتیم و نه پایانش را. اما طلحه و زبیر اگر در خانه‌های خود می‌ماندند برایشان بهتر بود. خداوند ام‌المؤمنین(عایشه) را نیز بر آنچه کرد، ببخشاید.<ref>یعقوبی، | :::عمر از قریش جز کسانی را که خلافت را سزاوار بودند در شورا وارد نکرد و هیچ یک از ما از دیگری شایسته‌تر نبود مگر به اتفاق‌نظر خود ما بر او، با این تفاوت که آنچه ما داشتیم در علی نیز بود ولی آنچه او داشت در ما نبود و این کاری بود که ما نه آغازش را خوش داشتیم و نه پایانش را. اما طلحه و زبیر اگر در خانه‌های خود می‌ماندند برایشان بهتر بود. خداوند ام‌المؤمنین(عایشه) را نیز بر آنچه کرد، ببخشاید.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۷.</ref> | ||
پس از نبرد صفین و [[ماجرای حکمیت]]، معاویه به سران قاعدین از جمله سعد نامه نوشت که جنگ تمام شده و [[ابوموسی اشعری]] و [[عمرو بن عاص]] به [[دومة الجندل]] رفته‌اند، شما بروید و شاهد کار باشد. سران قاعدین نیز در دومة الجندل حاضر شدند. سعد در آنجا گفت: من در خلافت شایسته‌تر از دیگران هستم زیرا در قتل عثمان شرکت نکرده‌ام و در امور بعدی که فتنه بود، حاضر نشده‌ام.<ref>رکـ: بلاذری، فتوح البلدان، ج۲، ص۳۴۴؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۵۰-۲۵۱.</ref> | |||
سعد معتقد بود که معاویه به زور بر مردم مسلط شده و از امیرالمؤمنین خواندن معاویه خودداری و او را پادشاه خطاب کرد و در جواب اعتراض معاویه گفت: در صورتی که ما تو را امیر نموده بودیم، امیرمؤمنان بودی اما تو خود این کار را به دست گرفتی.<ref>یعقوبی، | سعد معتقد بود که معاویه به زور بر مردم مسلط شده و از امیرالمؤمنین خواندن معاویه خودداری و او را پادشاه خطاب کرد و در جواب اعتراض معاویه گفت: در صورتی که ما تو را امیر نموده بودیم، امیرمؤمنان بودی اما تو خود این کار را به دست گرفتی.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۱۷.</ref> [[سید حمیری]] در شعری اشاره کرده که با یاری نکردن سعد و قبیله‌اش حضرت علی را، زمینه پیروزی معاویه فراهم شد: | ||
قوم سعد از راه راست خدا بگشتند؛ فرومایه‌ای را بخواندند که پیشوای آنها شد. اگر سستی بنی‌زهره (قوم سعد) نبود، به پیشوایی نمی‌رسید.<ref> مسعودی، مروج الذهب، ج۲، ص۱۹.</ref> | قوم سعد از راه راست خدا بگشتند؛ فرومایه‌ای را بخواندند که پیشوای آنها شد. اگر سستی بنی‌زهره (قوم سعد) نبود، به پیشوایی نمی‌رسید.<ref> مسعودی، مروج الذهب، ج۲، ص۱۹.</ref> | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
بنابر برخی گزارش‌ها، سعد مردی کوتاه قامت و فربه، با سری بزرگ و پرمو بود. اخلاقی تند داشت و گاهی لباسی از خز می‌پوشید و انگشتری از طلا در دست داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۴۳.</ref> | بنابر برخی گزارش‌ها، سعد مردی کوتاه قامت و فربه، با سری بزرگ و پرمو بود. اخلاقی تند داشت و گاهی لباسی از خز می‌پوشید و انگشتری از طلا در دست داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۴۳.</ref> | ||
در روایات اهل سنت فضیلت‌هایی برای او آمده است از جمله اینکه «[[عشره مبشره|عشرۀ مبشره]]» (ده تنی است که مژدۀ بهشت به آنها داده شده بوده)<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ۶۰۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۴؛ نویری، نهایة الارب، ج۲۰، ص۲۳۳.</ref> و [[مستجاب الدعوة]] بوده است<ref>نویری، نهایة الارب، ج۲۰، ص۲۳۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۷۱.</ref> البته برخی در صحت این فضایل تردید کرده و آنها را فضیلت‌تراشی برای او می‌دانند.{{مدرک}} | در روایات اهل سنت فضیلت‌هایی برای او آمده است از جمله اینکه «[[عشره مبشره|عشرۀ مبشره]]» (ده تنی است که مژدۀ بهشت به آنها داده شده بوده)<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ۶۰۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۴؛ نویری، نهایة الارب، ج۲۰، ص۲۳۳.</ref> و [[مستجاب الدعوة]] بوده است.<ref>نویری، نهایة الارب، ج۲۰، ص۲۳۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۷۱.</ref> البته برخی در صحت این فضایل تردید کرده و آنها را فضیلت‌تراشی برای او می‌دانند.{{مدرک}} | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
* ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | * ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | ||
* ابن حجر، تهذیب التهذیب، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م. | * ابن حجر، تهذیب التهذیب، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م. | ||
* ابن حزم، اسماء الصحابة الرواة و مالکل واحد من العدد، تحقیق سید کسروی حسن، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | * ابن حزم، اسماء الصحابة الرواة و مالکل واحد من العدد، تحقیق: سید کسروی حسن، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | ||
* ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. | * ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. | ||
* ابن عبدالبر قرطبی، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق: علی محمد بجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | * ابن عبدالبر قرطبی، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق: علی محمد بجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
* مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تصحیح: مؤسسة آل البیت، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تصحیح: مؤسسة آل البیت، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* مفید، محمد بن محمد، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، تحقیق: علی میرشریفی، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمد بن محمد، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، تحقیق: علی میرشریفی، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بی‌تا. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||