سعد بن ابی‌وقاص: تفاوت میان نسخه‌ها

سعد نخستین فردی است که در [[سریه عبید بن حارث]] در راه اسلام به دشمن تیر انداخته است.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۷؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۴۰.</ref>  او در [[جنگ بدر]] و [[جنگ احد|احد]] حضور داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۲۳؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۴.</ref> همچنین در [[غزوه خندق|غزوۀ خندق]]، [[غزوه خیبر|خیبر]] و [[فتح مکه]] شرکت کرد.<ref> ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۴.</ref> هنگام فتح مکه یکی از سه پرچم [[مهاجران]] در دست او بود.{{مدرک}} در دیگر [[غزوات]] هم همراه پیامبر(ص) بود<ref> ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۴.</ref> و از تیراندازان مشهور سپاه اسلام به شمار می‌رفت.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۰۸-۶۰۷؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، صص۱۴۰-۱۴۱.</ref>  

او ۲۷۱ [[حدیث]] از پیامبر(ص) نقل کرده است.<ref>ابن حزم، اسماء الصحابه الرواة، ص۴۸.</ref> عمر، ابن عباس، جابره بن سمره، سائب بن یزید، عایشه و دیگران از او روایت نقل کرده‌اند.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref>

هنگامی که امام علی(ع) خلافت را به دست گرفت سعد در بیعت عمومی با امام بیعت نکرد او خطاب به امام گفت: بیعت نمی‌کنم تا همه مردم بیعت کنند، به خدا مایه زحمت نخواهم شد.<ref>مفید، الجمل، ص۱۳۱.</ref> امام در خطبه‌ای به عدم بیعت عده‌ای با خود اشاره کرده و گفته که از [[ابن عمر]]، سعد بن ابی‌وقاص و [[محمد بن مسلمه]] اخباری به اطلاع من رسیده که آن را خوش نمی‌دارم و در این باره میان من و آنان حق حکم خواهد کرد.<ref>مفید، ارشاد، ج۱، ص۲۸۶.</ref> [[شیخ مفید]] معتقد است گرچه امام علی از تخلف‌کنندگان ناراضی بود اما بیعت تحمیلی و اجباری را نیز نمی‌پذیرفت.<ref>مفید، الجمل، ص۱۱۱.</ref>

به گفته ابن سعد، سعد بن ابی‌وقاص بعدها با امام علی(ع) بیعت کرد اما چون در جنگ‌ها همراه امام نبود این شبهه به وجود آمد که با او بیعت نکرده است.<ref>ابن سعد، طبقات، ج۳، ص۲۴.</ref> سعد درباره بیعت نکردن و عدم همراهی خود با امام علی سخنان و دلایل گوناگونی به زبان آورده است. گاه خود را سزاوارتر به خلافت می‌دانست و‌ گاه مشخص نبودن جبهه حق از باطل را دلیل عدم شرکت خود در نبردها ذکر می‌کرد.<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۴۳؛ مفید، الجمل، ص۹۵.</ref> امام علی(ع) کسانی که با او بیعت نکرده و او را یاری نکرده بودند را طایفه‌ای می‌دانست که حق را ضایع کرده و باطل را هم یاری نکردند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۱۰.</ref>

شیخ مفید سبب اصلی خودداری سعد از یاری امام علی(ع) را [[حسد]] دانسته و می‌نویسد: این موضوع از آنجا سرچشمه گرفت که [[عمر بن خطاب]]، سعد را هم از اعضای شورای شش نفری قرار داد و شایستگی او را برای رسیدن به [[خلافت]] تصویب کرد و سعد هم پنداشت که شایستگی مقام رهبری را دارد و این گمان، دنیا و دین او را تباه ساخت و سرانجام هم به آنچه امید بسته بود نرسید.<ref>مفید، الجمل، ص۹۷.</ref>

همچنین بر پایه روایتی، هنگامی که امام علی(ع) گفت «سلونی قبل ان یفقدونی» سعد از تعداد موهای سر و محاسن خود پرسید. حضرت در پاسخ او سوگند یاد کرد که از چیزی پرسیدی که پیشتر رسول خدا به من خبر داده بود در سر و محاسن تو مویی نیست جز اینکه شیطان بر پای آن نشسته است. و در خانه تو بزغاله ای است که فرزندم حسین را به قتل می‌رساند.<ref> ابن قولویه، کامل الزیارات، ص۷۴؛ صدوق، امالی، ص۱۳۴؛ مفید، ارشاد، ج۱، ص۳۳۰.</ref>  

سعد مردی کوتاه قامت و فربه، با سری بزرگ و پرمو بود. اخلاقی تند داشت و گاهی لباسی از خز می‌پوشید و انگشتری از طلا در دست داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۴۳.</ref>

* مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ترجمه: هاشم رسولی، اسلامیه، تهران.

* مفید، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، تحقیق علی میر شریفی، کنگره شیخ مفید، قم.