آیه قصر: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه قصر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ آوریل ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۴۳

۱۱۷ بایت حذف‌شده ، ‏۳۰ آوریل ۲۰۱۹

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Salehi

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۴٬۱۷۹

ویرایش

@@ خط ۳۶: / خط ۳۶: @@
 ==معرفی==
 صد و یکمین [[آیه]] از [[سوره نساء]]، آیه قصر خوانده شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۶، ص۷۰؛ «آیات نام‌دار»، ص۳۹۵.</ref> موضوع این آیه لزوم [[نماز شکسته|شکسته اداء کردن نماز]] در سفر است<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۹۴؛ طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۶۱.</ref> که به مناسبت بیان موضوع [[هجرت]] در آیه قبل به آن پرداخته شده است.<ref>ابن‌عاشور، التحریر و التنویر، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۳۹.</ref>  موضوع سفر را می‌توان با توجه به تعبیر «إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ» فهمید؛ کوبیدن زمین، کنایه از مسافرت است که در آن انسان پا بر زمین می‌کوبد و مسیر را طی می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۹۵.</ref>
-لازمه تحقق [[مسافر|سفر شرعی]] را طی مسافتی با قصد سفر دانسته‌اند که به آن حد نصاب سفر می‌گویند و برای تعیین مقدار مسیری که شخص باید طی کند تا عنوان مسافر بر او صدق کند و نمازش را شکسته به جا آورد، باید به [[سنت]] مراجعه کرد.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۲۰، ص۲۶۷.</ref>
 در برخی [[روایات]]، این آیه لطفی از جانب پروردگار دانسته شده است؛ چراکه مسافر، آرامش و امکانات غیرمسافران را ندارد.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹، ج۲۰، ص۲۸۷.</ref>
@@ خط ۴۳: / خط ۴۱: @@
 ==موضوع‌شناسی==
 {{اصلی|نماز مسافر}}
-برخی قصر را در این آیه به معنی کم‌کردن رکعت‌های [[نماز]] دانسته‌اند که اگر موضوع آیه [[نماز مسافر]] باشد، باید نمازهای چهار رکعتی را به دو رکعت ادا کرد؛ ولی عده‌ای با توجه به بیان قید ترس در این [[آیه]]، موضوع آیه را [[نماز خوف]] دانسته‌اند، که در این صورت باید نمازهای دو رکعتی را نیز شکست و به یک رکعت به جا آورد. اما عده‌ای دیگر قصر را به معنی کاستن از رکعت‌های [[نماز]] دانسته‌اند؛ یعنی اگر مسافر احساس ترس کند، می‌تواند به جای [[رکوع]] و [[سجود]]، از اشاره چشم استفاده کند و اگر ترس بر مسافر غلبه کرد، می‌تواند به جای هر رکعت، [[تسبیح]] مخصوصی که در روایات ذکر شده را بگوید و [[نماز|نمازش]] را ادا کند.<ref>فخر رازی، مفاتیح‌الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۲۰۰.</ref>
+برخی قصر را در این آیه به معنی کم‌کردن رکعت‌های [[نماز]] دانسته‌اند که اگر موضوع آیه [[نماز مسافر]] باشد، باید نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت ادا کرد؛ ولی عده‌ای با توجه به بیان قید ترس در این [[آیه]]، موضوع آیه را [[نماز خوف]] دانسته‌اند، که در این صورت باید نمازهای دو رکعتی را نیز شکست و به یک رکعت به جا آورد. اما عده‌ای دیگر قصر را به معنی کاستن از رکعت‌های [[نماز]] دانسته‌اند؛ یعنی اگر مسافر احساس ترس کند، می‌تواند به جای [[رکوع]] و [[سجود]]، از اشاره چشم استفاده کند و اگر ترس بر مسافر غلبه کرد، می‌تواند به جای هر رکعت، [[تسبیح]] مخصوصی که در روایات ذکر شده را بگوید و [[نماز|نمازش]] را ادا کند.<ref>فخر رازی، مفاتیح‌الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۲۰۰.</ref>
 به گفته [[فضل بن حسن طبرسی]]، مطابق [[شیعه|مذهب اهل‌بیت]] و آرای اکثر [[فقهای امامیه|فقهای امامی]]، مراد از قصر در این آیه، همان [[نماز مسافر]] است که تنها در نمازهای چهار رکعتی ظاهر می‌شود.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۵۳.</ref>
+لازمه تحقق [[مسافر|سفر شرعی]] را طی مسافتی با قصد سفر دانسته‌اند که به آن [[مسافت شرعی]] می‌گویند که برای تعیین آن باید به [[سنت]] مراجعه کرد.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۲۰، ص۲۶۷.</ref>
 در رابطه با حد سفر و میزان مسافتی که باید طی شود تا بتوان گفت [[مسافر|سفر شرعی]] محقق شده است، [[شیخ طوسی]] اختلافی را میان [[شیعیان]] و [[اهل‌سنت]] نقل می‌کند؛ شیعیان تحقق سفر را به طی کردن هشت فرسخ و [[ابوحنیفه]] و یاران او به سه روز در سفر بودن و [[شافعی]] به پیمودن شانزده فرسخ وابسته می‌دانند.<ref>طوسی،‌ تبیان، دار إحیاء التراث العربی، ج۳، ص۳۰۸.</ref>
 ==کاربرد فقهی==
-بیان حکم در این [[آیه]] به گونه‌ای است که از آن [[وجوب]] فهمیده نمی‌شود: «گناهى بر شما نيست که نماز را کوتاه کنید». بر اساس آنچه در [[تفسیر تسنیم]] آمده است، [[فقهای امامیه]] شکستن نماز برای مسافر را واجب می‌دانند و خداوند در این [[آیه]] تنها در مقام بیان خطوط کلی [[احکام]] است و شیعه باید شرایط هر حکم را در [[سنت]] جستجو کند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹، ج۲۰، ص۲۶۸.</ref> برخی دیگر گفته‌اند که این تعبیر برای از میان برداشتن توهمی است که در ذهن [[مسلمانان]] پدید آمده بود؛ ایشان از آن رو که به خواندن [[نماز]] تمام و چهاررکعتی عادت داشتند، تصور می‌کردند که شکسته خواندن [[نماز]]، موجب نقصانش خواهد شد.<ref>شریف کاشانی، زبدة التفاسیر، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۱۳۷.</ref>
+بیان حکم در این [[آیه]] به گونه‌ای است که از آن [[وجوب]] فهمیده نمی‌شود: «گناهى بر شما نيست که نماز را کوتاه کنید». بر اساس آنچه در [[تفسیر تسنیم]] آمده است، [[فقهای امامیه]] شکسته اداءکردن نماز را برای مسافر واجب می‌دانند و خداوند در این [[آیه]] تنها در مقام بیان خطوط کلی [[احکام]] است و شیعه باید شرایط هر حکم را در [[سنت]] جستجو کند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹، ج۲۰، ص۲۶۸.</ref> برخی دیگر گفته‌اند که این تعبیر برای از میان برداشتن توهمی است که در ذهن [[مسلمانان]] پدید آمده بود؛ ایشان از آن رو که به خواندن [[نماز]] تمام و چهاررکعتی عادت داشتند، تصور می‌کردند که شکسته خواندن [[نماز]]، موجب نقصانش خواهد شد.<ref>شریف کاشانی، زبدة التفاسیر، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۱۳۷.</ref>
-در روایتی از [[امام صادق(ع)]]، [[زرارة بن اعین|زرارة بن أعین]] و [[محمد بن مسلم]] از ایشان در رابطه با این تعبیر می‌پرسند و امام در پاسخ این [[آیه]] را به آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] تشبیه می‌کنند که در آنجا خداوند حکم [[سعی صفا و مروه]] را نیز به همین شکل بیان می‌کند: «إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَائِرِ اللَّـهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا»؛ بنابراین همانطور که سعی صفا و مروه [[واجب]] است، شکستن نماز در مسافرت نیز واجب است.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۶۳.</ref>
+در روایتی از [[امام صادق(ع)]]، [[زرارة بن اعین|زرارة بن أعین]] و [[محمد بن مسلم]] از ایشان در رابطه با این تعبیر می‌پرسند و امام در پاسخ این [[آیه]] را به آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] تشبیه می‌کنند که در آنجا خداوند حکم [[سعی صفا و مروه]] را نیز به همین شکل بیان می‌کند: «إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَائِرِ اللَّـهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا»؛ بنابراین همانطور که سعی صفا و مروه [[واجب]] است، شکسته اداءکردن نماز در مسافرت نیز واجب است.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۶۳.</ref>
 [[شافعی]] یکی از امامان مذاهب چهارگانه [[اهل‌سنت]]، بر اساس همین تعبیر، شکستن نماز را در سفر جایز دانسته و [[مکلف]] را در تمام و یا شکسته خواندن نمازش مختار می‌داند.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۲۰۰.</ref>