ابوطالب: تفاوت میان نسخه‌ها

[[ایمان ابوطالب]] به [[اسلام]]، از موارد مورد بحث‌ بین [[شیعه]] و برخی از [[اهل سنت]] بوده است. استدلال‌های تاریخی و روایی بسیاری مبنی بر مسلمان‌بودن و ایمان او به پیامبر اسلام وجود دارد. اشعار و قصایدی به ابوطالب نسبت داده شده که در دیوان او جمع‌آوری شده است. او در [[۲۶ رجب]] از [[سال ۱۰ بعثت|سال دهم بعثت]] درگذشت و در [[قبرستان حجون]] به خاک سپرده شد.

نسب‌شناسان، نام ابوطالب را عبدمناف بن عبدالمطّلب ثبت کرده‌اند. [[کنیه|کنیه‌اش]] ابوطالب بود و با این عنوان شهرت داشت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۸۸؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۱، ص۱۲۱.</ref> [[ابن عنبه]] گزارشی که ابوطالب را عمران نامیده‌ است، روایت ضعیفی می‌شمارد.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۲۰.</ref> ابوطالب ۳۵ سال پیش از ولادت [[پیامبر اسلام(ص)]] به دنیا آمد. پدرش [[عبدالمطلب]]، جدّ پیامبر(ص) است که به گفته برخی تاریخ‌نگاران، همه قبایل عرب او را به بزرگی و تبلیغ آیین [[توحید|توحیدی]] [[ابراهیم(ع)]] می‌شناختند. مادرش [[فاطمه دختر عمرو بن عائذ مخزومی]] است.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۱۱۱.</ref> ابوطالب و [[عبدالله بن عبدالمطلب|عبدالله]]، پدر پیامبر (ص)، برادران پدری و مادری بودند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۱، ص۹۳</ref>

ابوطالب از همسر خود [[فاطمه بنت اسد]] چهار پسر داشت که به ترتیب سن عبارت‌اند از: [[طالب بن ابی‌طالب|طالب]]، [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]]،‌ [[جعفر بن‌ابی طالب|جعفر]] و [[علی(ع)]]. در منابع [[فاخته بنت ابی طالب|ام هانی]] (فاخِته) و [[جمانه بنت ابی طالب|جُمانَه]] نیز به عنوان دختران وی نام برده شده‌اند.<ref>ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ص۱۵۸-۱۶۷. </ref> در برخی منابع برای او دختر دیگری به نام رَیطَه (أسماء) نیز ذکر شده است. گفته شده وی فرزند دیگری به نام «طُلَیق» از همسری به اسم «عَلَّه» داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۱، ص۱۲۱ و ۱۲۲.</ref>

== جایگاه اجتماعی، حرفه و ویژگی‎ها ==

بنابر روایتی از [[امیر مؤمنان(ع)]] و آنچه مورخان درباره ابوطالب گفته‌اند: وی با وجود تهیدستی، عزیز و بزرگ [[قریش]] و دارای هیبت، وقار و حکمت بود.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۱۴؛ قمی، الکنی و الالقاب، مکتبة الصدر، ج۱، ص۱۰۸ و ۱۰۹.</ref> درباره جود و سخاوت او گفته‌اند: روزهایی که او اطعام می‌داد، کسی از [[قریش]] اطعام نمی‌کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۸۸.</ref> وی اولین کسی بود که در [[جاهلیت|عصر جاهلی]]، سوگند را در شهادت اولیای دم بنا نهاد و بعدها [[اسلام]] آن را امضا نمود.<ref>نسایی، سنن نسایی، ۱۳۴۸ق، ج۸، ص۲ – ۴.</ref> بنابر نقل [[حلبی]] او بنا بر شیوه پدرش، [[شراب]] را بر خود [[حرام]] کرده بود.<ref>حلبی، السیره الحلبیه، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۸۴.</ref>

ابوطالب، به سفارش پدرش، کفالت [[محمد(ص)]]، برادرزاده هشت‌‌ساله‌اش را بر عهده گرفت.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۱۱۶؛ بیهقی، دلائل النبوه، ۱۴۰۵ق، ج ۲، ص۲۲. </ref> [[ابن شهرآشوب]] می‌گوید:

[[عبدالمطلب]] هنگام مرگ، ابوطالب را طلبید و گفت: ای پسرم! تو به خوبی شدت علاقه و محبت مرا نسبت به محمد دانسته‌ای، اکنون چگونه وصیت مرا درباره او عملی خواهی کرد؟ ابوطالب پاسخ گفت: مرا به محمد سفارش نکن که او پسر من و برادرزاده من است. چون عبدالمطلب از دنیا رفت، ابوطالب، محمد را بر خود و همه خاندانش در خوراک و پوشاک مقدم می‌داشت.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج ۱، ص۳۶.</ref>

ابن هشام نیز می‌نویسد: وی توجهی ویژه به محمد داشت و بیش از فرزندانش به او محبت و نیکی می‌ورزید. بهترین غذا را برای وی فراهم می‌ساخت و بسترش را در کنار بستر خود قرار می‌داد و می‌کوشید همواره او را همراه خود داشته باشد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۱، ص۱۱۹.</ref> ابوطالب همیشه هنگام غذا خوردن به فرزندان خود می‌گفت: صبر کنید تا پسرم (محمد) بیاید.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۳۷.</ref>

گزارش‌های تاریخی از حمایت‌های بی‌دریغ ابوطالب از [[رسول اکرم(ص)]] در برابر فشارها و تهدیدهای قریش نسبت به پیامبر(ص) حکایت دارد. وی با آنکه در زمان [[بعثت]] رسول خدا(ص) ۷۵ سال داشت، با وی در انجام رسالتش همراه شد و در دیدارها و گفتگوهایش با سران [[قریش]]، رسما حمایت خویش را از او اعلام کرد.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۱۷۲ و ۱۷۳.</ref>

به گفته [[یعقوبی]] این حمایت تا آنجا بود که ابوطالب و همسرش بسان پدر و مادر محمد(ص) گردیدند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج ۲، ص۱۴.</ref>

قریش به ابوطالب پیشنهاد داد عماره بن ولید مخزومی را که جوانی زیبا و قوی بود، به عنوان فرزند خوانده بگیرد و در مقابل پیامبر را به آنان تحویل دهد؛ اما ابوطالب پیشنهاد آنان را نپذیرفت و آنان را سرزنش کرد.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۲۶۷؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۰۳ق، ج ۲، ص۳۲۷.</ref>

پیامبر(ص) در روز وفات ابوطالب فرمود: تا زمانی که ابوطالب زنده بود قریش از من واهمه داشت.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج ۶۶، ص۳۳۹؛ ابن اثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۶۴. </ref>[[شیخ مفید]] روایت می‌کند هنگام درگذشت ابوطالب، [[جبرئیل]] بر پیامبر نازل گردید و به ایشان گفت: از [[مکه]] خارج شو که یاوری در این شهر نداری.<ref>مفید، ایمان ابی طالب، ۱۴۱۴ق، ص۲۴.</ref>

اشعار و سخنان ادبی ابوطالب به بیش از هزار بیت می‌رسد و به «''دیوان ابوطالب''» معروف است. آن چه در این قصاید و اشعار آمده همه در تأیید و تصدیق [[نبوت]] پیامبر(ص) است. معروف‌ترین اشعار او به [[قصیده لامیه ابوطالب|قصیده لامیه]] شهرت دارد.<ref>مفید، ایمان ابی طالب، ۱۴۱۴ق، ص۱۸.</ref>

با وجود آنکه ابوطالب سرپرست حضرت محمد(ص) و حامی وی در دوران سخت [[رسالت]] بود، اما [[ایمان ابوطالب]] محل بحث‌های زیادی بین [[شیعه]] و [[اهل سنت]] بوده است. [[شیعه اثنی عشری| شیعیان]] بر [[اسلام]] و ایمان ابوطالب اعتقاد کامل دارند و عالمان شیعی بنابر روایات [[اهل بیت(ع)]] بر آن [[اجماع]] کرده‌اند؛<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج ۸، ص۱۶۴؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۳۱؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۴۲۳ق، ص۱۳۸.</ref> اما مورخان و سیره‌نویسان [[اهل سنت]] بر این باورند که ابوطالب، به شریعت اسلام،‌ [[ایمان]] نیاورد و [[شرک|مشرک]] از دنیا رفت.<ref>غفاری، کبیر الصحابة أبو طالب(ع)، ۲۰۱۲م، ص۱۶۶؛ حسن، أبو طالب طود الإیمان الراسخ، ص۱۶۶.</ref>

[[یعقوبی]] پس از ذکر وفات [[خدیجه]] در ماه [[رمضان]]، وفات ابوطالب را سه روز پس از آن دانسته و سن او را هنگام مرگ ۸۶ یا ۹۰ سال گفته است.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی(الاعلمی)، ج۱، ص۳۵۴</ref>

برخی نیز [[۱ ذی‌القعده]] و [[۱۵ شوال]] را ذکر کرده‌اند.<ref>مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج ۱، ص۴۵.</ref>

پیامبر(ص) روز وفات وی در حالی که به شدت محزون بود و می‌گریست، به [[امیر مؤمنان]] دستور [[غسل میت|غسل]] و [[کفن]] او را داد و برای وی طلب رحمت کرد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۳۵، ص۱۶۳.</ref><ref>ابن جوزی، تذکره الخواص، ۱۴۲۶ق، ج ۱، ص۱۴۵.</ref> و هنگامی که به محل [[دفن]] وی رسید، فرمود: آن گونه برای تو طلب آمرزش و [[شفاعت]] می‌کنم که [[جن]] و انس دچار شگفتی شوند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱۴، ص۷۶.</ref> پیکر وی را در [[مکه]]، کنار قبر پدرش [[عبدالمطلب]] و در [[قبرستان حجون|قبرستان حُجون]] به خاک سپردند.<ref>بلارذی، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ق، ج ۱، ص۲۹.</ref>

پیامبر سال وفات ابوطالب و [[خدیجه(س)]] را «[[عام الحزن|عامُ الحُزْن]]» (به معنای سال اندوه) نامید.<ref>مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج ۱، ص۴۵.</ref>

در تاریخ ۱۹ تا ۲۱ اسفند ۱۳۹۹ش برابر با ۲۵ تا ۲۷ رجب ۱۴۴۲ق «همایش بین‌المللی حضرت ابوطالب(ع)؛ حامی پیامبر اعظم(ص)» به‌همت [[مجمع جهانی اهل بیت]] و با همکاری نهادهای دیگر در مجتمع آموزشی امام خمینی [[قم]] برگزار شد. در این همایش تعدادی از علمای جهان اسلام سخنرانی کردند و کار‌گروه‌های تخصصی به تبیین شخصیت و اعتقاد ابوطالب پرداختند. رونمایی از آثار، قدردانی از استادان علمی و هنری همایش و معرفی صاحبان مقالات برتر از دیگر برنامه‌های همایش ابوطالب بود.<ref>[https://fa.abna24.com/news/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9/%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7_1088125.html «"همایش بین‌المللی حضرت ابوطالب(ع)؛ حامی پیامبر(ص)" به پایان رسید»]، خبرگزاری ابنا.</ref>