ابوطالب: تفاوت میان نسخه‌ها

نسب‌شناسان، نام و نسب ابوطالب را عبد مناف بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف بن قصی بن کلاب ثبت کرده‌اند. [[کنیه|کنیه‌اش]] ابوطالب بود و با این عنوان شهرت داشت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۸۸.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۲۱.</ref> [[ابن عنبه]] گزارشی که ابوطالب را عمران نامیده‌اند، روایت ضعیفی می‌شمارد.<ref>ابن عنبه، عمده الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۲۰.</ref> ابوطالب ۳۵ سال پیش از ولادت [[پیامبر اسلام(ص)]] به دنیا آمد. پدرش عبدالمطلب، جدّ پیامبر(ص) است که به گفته برخی تاریخ‌نگاران، همه قبایل عرب او را به بزرگی و تبلیغ آیین [[توحید|توحیدی]] [[ابراهیم]](ع) می‌شناختند. مادرش فاطمه دختر [[عمرو بن عائذ مخزومی]] است.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲.</ref><ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۱۱۱.</ref>

ابوطالب از همسر خود [[فاطمه بنت اسد]] چهار پسر داشت که به ترتیب سن عبارتند از: [[طالب بن‌ابی‌طالب|طالب]]، [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]]،‌ [[جعفر بن‌ابی طالب|جعفر]] و [[علی(ع)]]. در منابع [[فاخته بنت ابی طالب|ام هانی]] (فاخِته) و [[جمانه بنت ابی طالب|جُمانَه]] نیز به عنوان دختران وی نام برده شده‌اند.<ref>ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ص۱۵۸-۱۶۷. </ref> در برخی منابع برای او دختر دیگری به نام رَیطَه (أسماء) نیز ذکر شده است. گفته شده وی فرزند دیگری به نام «طلیق» از همسری به اسم «علّه» داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۱، ص۱۲۱ و ۱۲۲.</ref>

ابوطالب دو منصب رفادت (مهمانداری حاجیان) و [[سقایت حاجیان|سقایت]] (آب‌رسانی به حاجیان) را در مکه بر عهده داشت.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج ۲، ص۱۳.</ref> وی بازرگان بود و عطر و گندم خرید و فروش می‌کرد.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۵۷۵.</ref>

بنابر روایتی از امیر مؤمنان(ع) و آنچه مورخان درباره ابوطالب گفته‌اند: وی با وجود تهیدستی، عزیز و بزرگ [[قریش]] و دارای هیبت، وقار و حکمت بود.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج ۲، ص۱۴.</ref><ref>قمی، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۱۰۸ و ۱۰۹.</ref> درباره جود و سخاوت او گفته‌اند: روزهایی که او اطعام می‌داد، کسی از [[قریش]] اطعام نمی‌کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۸۸.</ref> وی اولین کسی بود که در [[جاهلیت|عصر جاهلی]]، سوگند را در شهادت اولیای دم بنا نهاد و بعدها اسلام آن را امضا نمود.<ref>نسایی، سنن نسایی، ۱۳۴۸ق، ج۸، ص۲ – ۴.</ref> بنابر نقل [[حلبی]] او بنا بر شیوه پدرش، شراب را بر خود حرام کرده بود.<ref>حلبی، سیره حلبی، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۸۴.</ref>

ابوطالب، به سفارش پدرش، کفالت [[محمد(ص)]]، برادرزاده هشت‌‌ساله‌اش را بر عهده گرفت.<ref>ابن هشام، سیره ابن‌هشام، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۱۱۶.</ref><ref>بیهقی، دلائل النبوه، ۱۴۰۵ق، ج ۲، ص۲۲. </ref> [[ابن شهرآشوب]] می‌گوید: [[عبدالمطلب]] هنگام مرگ، ابوطالب را طلبید و گفت:ای پسرم! تو به خوبی شدت علاقه و محبت مرا نسبت به محمد دانسته‌ای، اکنون چگونه وصیت مرا درباره او عملی خواهی کرد؟ ابوطالب پاسخ گفت: مرا به محمد سفارش نکن که او پسر من و برادرزاده من است. چون عبدالمطلب از دنیا رفت، ابوطالب، محمد را بر خود و همه خاندانش در خوراک و پوشاک مقدم می‌داشت.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج ۱، ص۳۶.</ref>

ابن هشام نیز می‌نویسد: وی توجهی ویژه به محمد داشت و بیش از فرزندانش به او محبت و نیکی می‌ورزید. بهترین غذا را برای وی فراهم می‌ساخت و بسترش را در کنار بستر خود قرار می‌داد و می‌کوشید همواره او را همراه خود داشته باشد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۱۹.</ref> ابوطالب همیشه هنگام غذا خوردن به فرزندان خود می‌گفت: صبر کنید تا پسرم (محمد) بیاید.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۳۷.</ref>

گزارش‌های تاریخی از حمایت‌های بی‌دریغ ابوطالب از [[رسول اکرم(ص)]] در برابر فشارها و تهدیدهای قریش نسبت پیامبر(ص) حکایت دارد. وی با آنکه در زمان [[بعثت]] رسول خدا(ص) ۷۵ سال داشت، با وی در انجام رسالتش همراه شد و در دیدارها و گفتگوهایش با سران [[قریش]]، رسما حمایت خویش را از او اعلام کرد.<ref>ابن هشام، سیره ابن هشام، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۱۷۲ و ۱۷۳.</ref>  

به گفته [[یعقوبی]] این حمایت تا آنجا بود که ابوطالب و همسرش بسان پدر و مادر محمد(ص) گردیدند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج ۲، ص۱۴.</ref>

قریش به ابوطالب پیشنهاد داد عماره بن ولید مخزومی که جوانی زیبا و قوی بود، را به عنوان فرزند خوانده بگیرد و در مقابل پیامبر را به آنان تحویل دهد؛ اما ابوطالب پیشنهاد آنان را نپذیرفت و آنان را سرزنش کرد.<ref>ابن هشام، سیره ابن هشام، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۲۶۷.</ref><ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۰۳ق، ج ۲، ص۳۲۷.</ref>

پیامبر(ص) در روز وفات ابوطالب فرمود: تا زمانی که ابوطالب زنده بود قریش از من واهمه داشت.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج ۶۶، ص۳۳۹.</ref><ref>ابن اثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۶۴. </ref>[[شیخ مفید]] روایت می‌کند هنگام درگذشت ابوطالب، [[جبرئیل]] بر پیامبر نازل گردید و به ایشان گفت: از [[مکه]] خارج شو که یاوری در این شهر نداری.<ref>مفید، ایمان ابی طالب، ۱۴۱۴ق، ص۲۴.</ref>

با وجود آنکه ابوطالب سرپرست حضرت محمد(ص) و حامی وی در دوران سخت [[رسالت]] بوده، اما [[ایمان ابوطالب]] محل بحث‌های زیادی بین [[شیعه]] و [[اهل سنت]] بوده است. [[شیعه اثنی عشری| شیعیان]] بر [[اسلام]] و ایمان ابوطالب اعتقاد کامل دارند و عالمان شیعی بنابر روایات [[اهل بیت]](ع) بر آن [[اجماع]] کرده‌اند.<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج ۸، ص۱۶۴.</ref><ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج ۴، ص۳۱.</ref><ref>فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۴۲۳ق، ص۱۳۸.</ref> اما در مقابل، مورخان و سیره‌نویسان [[اهل سنت]] بر این باورند که ابوطالب، ایمان به شریعت اسلام نیاورده و [[شرک|مشرک]] از دنیا رفته است.{{مدرک}}

*ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی، تذکره الخواص، قم، محمع جهانی اهلبیت، ۱۴۲۶ق.

*ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت،‌دار صادر، بی‌تا.

*ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.

*ابن قتیبه، محمد، المعارف، قاهره،‌دار المعارف، بی‌تا.

*ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، البدایه و النهایه، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق.

*حلبی، سیره حلبیه، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۰ق.

*خاتون آبادی، جنات الخلود، مصطفوی، قم، ۱۳۶۳ش.

*طوسی، محمدبن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۹ق.

*فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، قم، دلیل ما، ۱۴۲۳ق.

*قمی، عباس، الکنی و الالقاب، تهران، مکتبة الصدر، بی‌تا.

*یعقوبی، ابن واضح، تاریخ یعقوبی، نجف، المکتبه الحیدریه، ۱۳۸۴ق.