ابوطالب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عبد مَناف بْن عَبْدُالْمُطلب بن هاشم''' معروف به '''ابوطالب'''، پدر [[امام علی]](ع)، عموی [[پیامبر اسلام]] و از بزرگان [[مکه]] و طایفه [[بنی‌هاشم]] است. او منصب [[سقایة الحاج]] را بر عهده داشت و پس از وفات پدرش [[عبدالمطلب]]، سرپرستی برادرزاده‌اش [[محمد(ص)]] را بر عهده گرفت و در ماجرای رسالت پیامبر(ص) به شدت از او حمایت کرد.[[ایمان ابوطالب]] به اسلام از موارد مورد بحث‌ بین [[شیعه]] و برخی از [[اهل سنت]] بوده است. استدلال‌های تاریخی و روایی بسیاری مبنی بر مسلمان‌بودن و ایمان او به پیامبر اسلام وجود دارد. اشعار و قصایدی به ابوطالب منسوب بوده که در دیوان او جمع‌آوری شده است. او در ۲۶ [[رجب]] سال دهم بعثت درگذشت و در [[قبرستان حجون]] به خاک سپرده شد.

نسب‌شناسان، نام و نسب ابوطالب را عبد مناف بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف بن قصی بن کلاب ثبت کرده‌اند. [[کنیه|کنیه‌اش]] ابوطالب بود و با این عنوان شهرت داشت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۸۸.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۲۱.</ref> [[ابن عنبه]] گزارشی که ابوطالب را عمران نامیده‌اند، روایت ضعیفی می‌شمارد.<ref>ابن عنبه، عمده الطالب، ۱۳۸۰ق، ص۲۰.</ref> ابوطالب ۳۵ سال پیش از ولادت [[پیامبر اسلام(ص)]] به دنیا آمد. پدرش عبدالمطلب، جدّ پیامبر(ص) است که به گفته برخی تاریخ‌نگاران، همه قبایل عرب او را به بزرگی و تبلیغ آیین [[توحید|توحیدی]] [[ابراهیم]](ع) می‌شناختند. مادرش فاطمه دختر [[عمرو بن عائذ مخزومی]] است.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲.</ref><ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۱۱۱.</ref>

ابوطالب از همسر خود [[فاطمه بنت اسد]] چهار پسر داشت که به ترتیب سن عبارتند از: [[طالب بن‌ابی‌طالب|طالب]]، [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]]،‌ [[جعفر بن‌ابی طالب|جعفر]] و [[علی(ع)]]. در منابع [[فاخته بنت ابی طالب|ام هانی]] (فاخِته) و [[جمانه بنت ابی طالب|جُمانَه]] نیز به عنوان دختران وی نام برده شده‌اند.<ref>ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ص۱۵۸-۱۶۷. </ref> در برخی منابع برای او دختر دیگری به نام رَیطَه (أسماء) نیز ذکر شده است. گفته شده وی فرزند دیگری به نام «طلیق» از همسری به اسم «علّه» داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۱، ص۱۲۱ و ۱۲۲.</ref>

ابوطالب دو منصب رفادت (مهمانداری حاجیان) و سقایت (آب‌رسانی به حاجیان) را در مکه بر عهده داشت.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج ۲، ص۱۳.</ref> وی بازرگان بود و عطر و گندم خرید و فروش می‌کرد.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۵۷۵.</ref>

بنابر روایتی از امیر مؤمنان(ع) و آنچه مورخان درباره ابوطالب گفته‌اند: وی با وجود تهیدستی، عزیز و بزرگ [[قریش]] و دارای هیبت، وقار و حکمت بود.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج ۲، ص۱۴.</ref><ref>قمی، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۱۰۸ و ۱۰۹.</ref> درباره جود و سخاوت او گفته‌اند: روزهایی که او اطعام می‌داد، کسی از [[قریش]] اطعام نمی‌کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۸۸.</ref> وی اولین کسی بود که در [[جاهلیت|عصر جاهلی]]، سوگند را در شهادت اولیای دم بنا نهاد و بعدها اسلام آن را امضا نمود.<ref>نسایی، سنن نسایی، ۱۳۴۸ق، ج۸، ص۲ – ۴.</ref> بنابر نقل [[حلبی]] او بنا بر شیوه پدرش، شراب را بر خود حرام کرده بود.<ref>حلبی، سیره حلبی، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۸۴.</ref>

ابوطالب، به سفارش پدرش، کفالت [[محمد(ص)]]، برادرزاده هشت‌‌ساله‌اش را بر عهده گرفت.<ref>ابن هشام، سیره ابن‌هشام، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۱۱۶.</ref><ref>بیهقی، دلائل النبوه، ۱۴۰۵ق، ج ۲، ص۲۲. </ref> [[ابن شهرآشوب]] می‌گوید: [[عبدالمطلب]] هنگام مرگ، ابوطالب را طلبید و گفت:ای پسرم! تو به خوبی شدت علاقه و محبت مرا نسبت به محمد دانسته‌ای، اکنون چگونه وصیت مرا درباره او عملی خواهی کرد؟ ابوطالب پاسخ گفت: مرا به محمد سفارش نکن که او پسر من و برادرزاده من است. چون عبدالمطلب از دنیا رفت، ابوطالب، محمد را بر خود و همه خاندانش در خوراک و پوشاک مقدم می‌داشت.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج ۱، ص۳۶.</ref>

ابن هشام نیز می‌نویسد: وی توجهی ویژه به محمد داشت و بیش از فرزندانش به او محبت و نیکی می‌ورزید. بهترین غذا را برای وی فراهم می‌ساخت و بسترش را در کنار بستر خود قرار می‌داد و می‌کوشید همواره او را همراه خود داشته باشد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۱۹.</ref> ابوطالب همیشه هنگام غذا خوردن به فرزندان خود می‌گفت: صبر کنید تا پسرم (محمد) بیاید.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۳۷.</ref>

|عنوان=نمونه‌ای از اشعار ابوطالب

|نقل‌قول=أَلَمْ تَعْلَمُوا أَنَّا وَجَدْنَا مُحَمَّدًا

نَبِیا کمُوسَی خُطَّ فِی أَوَّلِ الْکتُبِ

وَأَنَّ عَلَیهِ فِی الْعِبَادِ مَحَبَّةً

وَلَا خَیرَ مِمَّنْ خَصَّهُ اللَّهُ بِالْحُبِّ

آیا نمی‌دانید که ما او (محمد) را مانند موسی پیامبر یافته‌ایم و نام و نشان او در کتاب‌های آسمانی قید گردیده است، و بندگان خدا محبت مخصوصی به وی دارند، و نباید درباره کسی که خدا محبت او را در دل‌هایی به ودیعت گذارده ستم کرد.

|منبع=ابن هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۵۲.  

|تراز=چپ

|عرض=۲۰۰px

|حاشیه=

|اندازه خط=۱۵px

|رنگ پس‌زمینه =#۹۹ff99

|شکل‌بندی =

|پس‌زمینه عنوان =

|رنگ خط عنوان=

|شکل‌بندی عنوان=

|تراز نقل‌قول=وسط

|گیومه نقل‌قول =

|تراز منبع =چپ

|شکل‌بندی منبع =

به گفته [[یعقوبی]] این حمایت تا آنجا بود که ابوطالب و همسرش بسان پدر و مادر محمد(ص) گردیدند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج ۲، ص۱۴.</ref>

قریش به ابوطالب پیشنهاد داد عماره بن ولید مخزومی که جوانی زیبا و قوی بود، را به عنوان فرزند خوانده بگیرد و در مقابل پیامبر را به آنان تحویل دهد؛ اما ابوطالب پیشنهاد آنان را نپذیرفت و آنان را سرزنش کرد.<ref>ابن هشام، سیره ابن هشام، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۲۶۷.</ref><ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۰۳ق، ج ۲، ص۳۲۷.</ref>

پیامبر(ص) در روز وفات ابوطالب فرمود: تا زمانی که ابوطالب زنده بود قریش از من واهمه داشت.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج ۶۶، ص۳۳۹.</ref><ref>ابن اثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۶۴. </ref>[[شیخ مفید]] روایت می‌کند هنگام درگذشت ابوطالب، [[جبرئیل]] بر پیامبر نازل گردید و به ایشان گفت: از [[مکه]] خارج شو که یاوری در این شهر نداری.<ref>مفید، ایمان ابی طالب، ۱۴۱۴ق، ص۲۴.</ref>

اشعار و سخنان ادبی ابوطالب به بیش از هزار بیت می‌رسد و به «''دیوان ابوطالب''» معروف است. آن چه در این قصاید و اشعار آمده همه در تأیید و تصدیق [[نبوت]] پیامبر(ص) است. معروف‌ترین اشعار او به «قصیده لامیه» شهرت دارد.<ref>مفید، ایمان ابی طالب، ۱۴۱۴ق، ص۱۸.</ref>

با وجود آنکه ابوطالب سرپرست حضرت محمد(ص) و حامی وی در دوران سخت [[رسالت]] بوده، اما [[ایمان ابوطالب]] محل بحث‌های زیادی بین [[شیعه]] و [[اهل سنت]] بوده است. [[شیعه اثنی عشری| شیعیان]] بر [[اسلام]] و ایمان ابوطالب اعتقاد کامل دارند و عالمان شیعی بنابر روایات [[اهل بیت]](ع) بر آن [[اجماع]] کرده‌اند.<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج ۸، ص۱۶۴.</ref><ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج ۴، ص۳۱.</ref><ref>فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۴۲۳ق، ص۱۳۸.</ref> اما در مقابل، مورخان و سیره‌نویسان [[اهل سنت]] بر این باورند که ابوطالب، ایمان به شریعت اسلام نیاورده و [[شرک|مشرک]] از دنیا رفته است.{{مدرک}}

برخی نیز اول [[ذی القعده]] و نیمه [[شوال]] را ذکر کرده‌اند.<ref>مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج ۱، ص۴۵.</ref>

پیامبر(ص) روز وفات وی در حالی که به شدت محزون بود و می‌گریست، به [[امیر مؤمنان]] دستور غسل و کفن او را داد و برای وی طلب رحمت کرد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۳۵، ص۱۶۳.</ref><ref>ابن جوزی، تذکره الخواص، ۱۴۲۶ق، ج ۱، ص۱۴۵.</ref> و هنگامی که به محل دفن وی رسید، فرمود: آن گونه برای تو طلب آمرزش و [[شفاعت]] می‌کنم که جن و انس دچار شگفتی شوند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج ۷، ص۷۶.</ref> پیکر وی را در [[مکه]]، کنار قبر پدرش [[عبدالمطلب]] و در [[قبرستان حجون|قبرستان حُجون]] به خاک سپردند.<ref>بلارذی، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ق، ج ۱، ص۲۹.</ref>

پیامبر آن سال را «عامُ الحُزْن» (به معنای سال اندوه) نامید.<ref>مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج ۱، ص۴۵.</ref>

{{منابع|۲}}