محمدابراهیم آیتی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه زندگینامه | {{جعبه زندگینامه | ||
| اندازه جعبه | | اندازه جعبه = | ||
| عنوان | | عنوان = | ||
| نام | | نام = محمد ابراهیم آیتی | ||
| تصویر | | تصویر =محمد ابراهیم آیتی.jpg | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| عنوان تصویر | | عنوان تصویر = | ||
| زادروز | | زادروز = <!-- {{تولد و سن|سال(۴ رقم فارسی)|ماه(۱ یا دو رقم فارسی)|روز(۲ رقم فارسی)}} --> | ||
| زادگاه | | زادگاه = | ||
| تاریخ مرگ | | تاریخ مرگ = ۱۷ مهر ۱۳۴۳ش | ||
| مکان مرگ | | مکان مرگ = | ||
|عرض جغرافیایی محل دفن= | |عرض جغرافیایی محل دفن= | ||
|طول جغرافیایی محل دفن= | |طول جغرافیایی محل دفن= | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
<!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب--> | <!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب--> | ||
|longd=|longm=|longs=|longEW=E | |longd=|longm=|longs=|longEW=E | ||
| محل زندگی | | محل زندگی = | ||
| ملیت | | ملیت = | ||
| نژاد | | نژاد = | ||
| تابعیت | | تابعیت = | ||
| تحصیلات | | تحصیلات = | ||
| دانشگاه | | دانشگاه = | ||
| پیشه | | پیشه = | ||
| سال‌های فعالیت | | سال‌های فعالیت = | ||
| کارفرما | | کارفرما = | ||
| نهاد | | نهاد = | ||
| نماینده | | نماینده = | ||
| شناخته‌شده برای | | شناخته‌شده برای = | ||
| نقش‌های برجسته | | نقش‌های برجسته = | ||
| سبک | | سبک = | ||
| استادان | | استادان = [[ادیب نیشابوری]]، [[میرزا مهدی اصفهانی]]، میرزا مهدی شهیدی عسکری و... | ||
| شاگردان | | شاگردان = | ||
| شهر خانگی | | شهر خانگی = | ||
| تلویزیون | | تلویزیون = | ||
| لقب | | لقب = | ||
| حزب | | حزب = | ||
| جنبش | | جنبش = | ||
| مخالفان | | مخالفان = | ||
| هیئت | | هیئت = | ||
| دین | | دین = | ||
| مذهب | | مذهب = | ||
| منصب | | منصب = | ||
| مکتب | | مکتب = | ||
| آثار | | آثار = [[تاریخ آندلس]] و تاریخ پیامبر اسلام | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| گفتاورد | | گفتاورد = | ||
| جوایز | | جوایز = | ||
| امضا | | امضا = | ||
| اندازه امضا | | اندازه امضا = | ||
| وبگاه | | وبگاه = | ||
| پانویس | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''محمد ابراهیم آیتی''' نویسنده [[شیعه]] | '''محمد ابراهیم آیتی''' نویسنده و مورخ [[شیعه]]، نویسنده کتاب [[تاریخ آندلس]] و کتاب [[تاریخ پیامبر اسلام(کتاب)|تاریخ پیامبر اسلام]] و نیز مترجم [[تاریخ یعقوبی]] به زبان فارسی. او علاوه بر تحصیلات [[حوزه علمیه|حوزوی]] دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از [[دانشگاه تهران]] بود. آیتی از روحانیون فعال در عرصه‌های علمی، پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ صاحب جایگاه و احترام بود. او در مهر ۱۳۴۳ شمسی بر اثر تصادف رانندگی درگذشت. [[کتاب تاریخ پیامبر]] او برگزیده اولین دوره کتاب سال [[جمهوری اسلامی ایران]] شد. | ||
==زندگی== | ==زندگی== | ||
محمد ابراهیم آیتی در روستای گارزار [[بیرجند]] زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گارزاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح | محمد ابراهیم آیتی در روستای گارزار [[بیرجند]] زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گارزاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح الفیه ابن مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.<ref>آیتی، احوال آیتی به قلم خودش، ص ۲۰۷</ref> | ||
آیتی در سیزده سالگی با | آیتی در سیزده سالگی با اجازه مادر برای ادامه تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسه معصومیه بیرجند، حاشیه ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، [[معالم الاصول]]، تبصره [[علامه حلی]] و [[شرح لمعه]] را نزد مدرسانی همچون شیخ محمد باقر بیرجندی، شیخ محمد حسین آیتی، شیخ غلام رضا فاضل و شیخ محمد علی ربانی و ملا محمد دهکی تلمذ کرد.<ref>آیتی، احوال آیتی به قلم خودش، ص ۲۰۷</ref> | ||
آیتی در | آیتی در ۱۸ سالگی به [[مشهد]] رفت و در مدرسه باقریه، دروس سطح [[حوزه علمیه|حوزه]] را نزد استادانی همچون شیخ [[هاشم قزوینی]]، شیخ مرتضی قزوینی، سید حسین سبزواری، [[ادیب نیشابوری]] و شیخ حسن پایین خیابانی فرا گرفت. | ||
او به مدت دو سال نیز در درس [[خارج فقه و اصول]] آقا [[میرزا مهدی اصفهانی]] حاضر شد و نیز از درس [[شرح منظومه|شرح منظومۀ]] آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره برد. | او به مدت دو سال نیز در درس [[خارج فقه و اصول]] آقا [[میرزا مهدی اصفهانی]] حاضر شد و نیز از درس [[شرح منظومه|شرح منظومۀ]] آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره برد. | ||
آیتی از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۹ ش در بیرجند به وعظ، تبلیغ و تدریس پرداخت. سپس راهی [[تهران]] شد. او در این دوران زبان انگلیسی را فرا گرفت و به سرعت در مجامع علمی تهران شناخته شد. | آیتی از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۹ ش در بیرجند به وعظ، تبلیغ و تدریس پرداخت. سپس راهی [[تهران]] شد. او در این دوران زبان انگلیسی را فرا گرفت و به سرعت در مجامع علمی تهران شناخته شد. | ||
آیتی در مهر ۱۳۳۴ ش، دعوت [[بدیع الزمان فروزانفر]]، رییس | آیتی در مهر ۱۳۳۴ ش، دعوت [[بدیع الزمان فروزانفر]]، رییس دانشکده معقول و منقول و مؤسسه وعظ و تبلیغ اسلامی دانشگاه تهران را پذیرفت و در آن دانشکده به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ تمدن اسلام، [[فقه]] و [[فقه الحدیث]] در مقاطع گوناگون پرداخت.<ref>آیتی، آندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا</ref> | ||
آیتی هم زمان با تدریس، در دانشگاه | آیتی هم زمان با تدریس، در دانشگاه ادامه تحصیل داد و در سال ۱۳۴۰ ش در رشته [[فلسفه اسلامی]] از [[دانشکده معقول و منقول|دانشکده معقول و منقول]] دانشگاه تهران دکتری گرفت. پایان نامه او در موضوع مقولات و آراء مربوط به آن بود. | ||
آیتی همچنین با دوستان علاقه مند به امور فرهنگی، به نشر کتاب روی آورد و و با همکاری آنان سازمانی به نام شرکت انتشار تأسیس کرد.<ref> افشار، وفات محمد ابراهیم آیتی، ص ۲۰۶</ref> | آیتی همچنین با دوستان علاقه مند به امور فرهنگی، به نشر کتاب روی آورد و و با همکاری آنان سازمانی به نام شرکت انتشار تأسیس کرد.<ref> افشار، وفات محمد ابراهیم آیتی، ص ۲۰۶</ref> | ||
== وفات == | == وفات == | ||
آیتی در ۱۷ مهر ۱۳۴۳ در اثر | آیتی در ۱۷ مهر ۱۳۴۳ در اثر سانحه تصادف اتومبیل درگذشت. جنازه او به شهر [[قم]] حمل شد و به دستور [[آیت الله]] [[مرعشی نجفی]] در [[قبرستان ابوحسین]] و در ایوان اختصاصی آن که مدفن چند تن از علمای [[شیعه]] است به خاک سپرده شد.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۱ ش، ص ۳۵۴</ref> | ||
== روش پژوهشی == | == روش پژوهشی == | ||
آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ [[عاشورا]]، کار | آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ [[عاشورا]]، کار عمده محقق را تمیز مدارک معتبر از غیرمعتبر دانسته است. او خود با تکیه بر شیوه جدید تاریخ نگاری، با دید انتقادی منابع را مورد بررسی قرار داد. او بارها خاطر نشان کرد که مورخ باید از احتمال تحریف تاریخ آگاه باشد و کار تاریخ نویسان و پژوهشگران پیشین را با دیده تردید بنگرد. به اعتقاد او نتیجه پژوهش در تاریخ، آشکار شدن علل پیشرفت و سعادت و کشف دلایل بدبختی و زبونی ملت‌ها است.<ref>آیتی، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، ص۱۸۷</ref> | ||
== نگاه دیگران == | == نگاه دیگران == | ||
[[مرتضی مطهری]] | [[مرتضی مطهری]] درباره توان علمی و میزان اطلاعات تاریخی آیتی گفته است: | ||
::آقای آیتی مورخی است که نسبت به تاریخ صدر [[اسلام]]، من به جرئت می‌توانم بگویم در | ::آقای آیتی مورخی است که نسبت به تاریخ صدر [[اسلام]]، من به جرئت می‌توانم بگویم در همه تهران، و شاید همه کشور کسی را نداریم که به تاریخ صد ساله اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که جزئیات این قسمت از تاریخ احاطه و اطلاع داشته باشد. این مرد بر تمام متون تاریخی این قسمت مسلط است و جزییاتش را می‌داند. <ref> مطهری، ده گفتار، ص۲۲۲</ref> | ||
==آثار == | ==آثار == | ||
[[پرونده:بررسی تاریخی عاشورا، آیتی.jpg|بندانگشتی|کتاب بررسی تاریخی عاشورا تألیف محمدابراهیم آیتی]] | [[پرونده:بررسی تاریخی عاشورا، آیتی.jpg|بندانگشتی|کتاب بررسی تاریخی عاشورا تألیف محمدابراهیم آیتی]] | ||
===تألیفات=== | ===تألیفات=== | ||
* اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا. | * اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا. | ||
این اثر یکی از برجسته‌ترین آثار آیتی محسوب می‌شود و | این اثر یکی از برجسته‌ترین آثار آیتی محسوب می‌شود و درباره تاریخ آندلس در زمان حکومت مسلمانان بر آن دیار است. این اثر به زبان فارسی گزارش مفصل تاریخی از دوره نخستین فرمانده مسلمانان اسپانیا تا آخرین حاکم مسلمانان آن دیار، که قرارداد [[صلح غرناطه]] را امضا کرد به دست داده است. آیتی در این اثر به بیان وقایع اکتفا کرده و از تحلیل و تفسیر وقایع خود داری کرده است. | ||
* بحثی | * بحثی درباره [[مرجعیت]] و روحانیت، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ ش | ||
* بررسی تاریخ عاشورا، تهران، ۱۳۳ ش، مشتمل بر هفده جلسه سخنرانی | * بررسی تاریخ عاشورا، تهران، ۱۳۳ ش، مشتمل بر هفده جلسه سخنرانی درباره قیام [[امام حسین(ع)]] در رادیو ایران | ||
* تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۵۹ ش. | * تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۵۹ ش. | ||
مؤلف در آغاز نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا سال نهم هجری را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین | مؤلف در آغاز نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا سال نهم هجری را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۲ ش) به عنوان کتاب برگزیده سال در موضوع علوم و معارف اسلامی و تاریخ و سیره برگزیده شد. <ref>برگزیدگان علمی و فرهنگی هنری در جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۳- ۱۳۵۸ به کوشش مریم آقا شیخ محمد و سعید نوری نشاط، تهران، کویر، ۱۳۷۷ ش، ص۳۵۲.</ref> | ||
* | * سرمایه سخن، تهران، اداره کل اوقاف، ۱۳۳۹ ش، | ||
کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر | کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایه منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمد باقر سبزواری است. | ||
* سیمای علی از مسجد الحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان آرا، ۱۹۷۷ م | * سیمای علی از مسجد الحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان آرا، ۱۹۷۷ م | ||
* فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، ۱۳۴۰ ش، مندرج در یادنامه ملاصدرا | * فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، ۱۳۴۰ ش، مندرج در یادنامه ملاصدرا | ||
* گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ ش، مجموعه بحثهایی | * گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ ش، مجموعه بحثهایی درباره قیام امام حسین(ع)، از آیتی، مرتضی مطهری، سید محمد حسین بهشتی و سید محمود طالقانی | ||
* مقولات و آراء مربوط به آن، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۳ ش، پایان | * مقولات و آراء مربوط به آن، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۳ ش، پایان نامه دکتری آیتی | ||
* موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، ۱۹۷۷ م. | * موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، ۱۹۷۷ م. | ||
===ترجمه‌ها=== | ===ترجمه‌ها=== | ||
* | * آیینه اسلام، [[طه حسین]]، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۳۹ ش | ||
* افکار جاوید محمد، مولوی محمد علی لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، ۱۳۳۵ ش، این کتاب در سال ۱۳۳۵ ش | * افکار جاوید محمد، مولوی محمد علی لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، ۱۳۳۵ ش، این کتاب در سال ۱۳۳۵ ش برنده جایزه سلطنتی ترجمه در رشته اجتماعی شد. | ||
* البلدان، احمد ابن ابی یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۳ ش | * البلدان، احمد ابن ابی یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۳ ش | ||
* [[تاریخ یعقوبی]]، ۲ ج، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲- ۱۳۴۳ ش | * [[تاریخ یعقوبی]]، ۲ ج، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲- ۱۳۴۳ ش | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۳: | ||
=== تصحیح و نشر متون === | === تصحیح و نشر متون === | ||
* تصحیح و تنقیح مثنوی مقامات الابرار، محمد حسن آیتی، ۱۳۳۷ ش | * تصحیح و تنقیح مثنوی مقامات الابرار، محمد حسن آیتی، ۱۳۳۷ ش | ||
* تصحیح تفسیر شریف لاهیجی، بهاء الدین محمد شریف لاهیجی، ج۳ و ۴، تهران، | * تصحیح تفسیر شریف لاهیجی، بهاء الدین محمد شریف لاهیجی، ج۳ و ۴، تهران، اداره کل اوقاف، ۱۳۴۰ ش. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||