کاربر ناشناس
محمدابراهیم آیتی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Hasaninasab جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Sama جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
'''محمد ابراهیم آیتی''' [[روحانی]] [[شیعه]] و تاریخ دان اسلامی معاصر، نویسندۀ کتاب مشهور [[تاریخ آندلس]] و کتاب [[تاریخ پیامبر اسلام(کتاب)|تاریخ پیامبر اسلام]] و نیز مترجم [[تاریخ یعقوبی]] به زبان فارسی است. او علاوه بر تحصیلات [[حوزه علمیه|حوزوی]] دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از [[دانشگاه تهران]] بود. آیتی از روحانیون فعال در عرصه های علمی پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ صاحب جایگاه و احترام بود. او در مهر ۱۳۴۳ بر اثر سانحۀ تصادف درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیدۀ اولین دورۀ کتاب سال [[جمهوری اسلامی ایران]] شد. | '''محمد ابراهیم آیتی''' [[روحانی]] [[شیعه]] و تاریخ دان اسلامی معاصر، نویسندۀ کتاب مشهور [[تاریخ آندلس]] و کتاب [[تاریخ پیامبر اسلام(کتاب)|تاریخ پیامبر اسلام]] و نیز مترجم [[تاریخ یعقوبی]] به زبان فارسی است. او علاوه بر تحصیلات [[حوزه علمیه|حوزوی]] دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از [[دانشگاه تهران]] بود. آیتی از روحانیون فعال در عرصه های علمی پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ صاحب جایگاه و احترام بود. او در مهر ۱۳۴۳ بر اثر سانحۀ تصادف درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیدۀ اولین دورۀ کتاب سال [[جمهوری اسلامی ایران]] شد. | ||
==زندگی== | ==زندگی== | ||
محمد ابراهیم آیتی در روستای گارزار [[بیرجند]] زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله | محمد ابراهیم آیتی در روستای گارزار [[بیرجند]] زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گارزاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح الفیۀ ابن مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.<ref>آیتی، احوال آیتی به قلم خودش، ص ۲۰۷</ref> | ||
آیتی در سیزده سالگی با اجازۀ مادر برای ادامۀ تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسۀ معصومیۀ بیرجند، حاشیۀ ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، [[معالم الاصول]]، تبصرۀ [[علامه حلی]] و [[شرح لمعه]] را نزد مدرسانی همچون شیخ محمد باقر بیرجندی، شیخ محمد حسین آیتی، شیخ غلام رضا فاضل و شیخ محمد علی ربانی و ملا محمد دهکی تلمذ کرد.<ref>آیتی، احوال آیتی به قلم خودش، ص ۲۰۷</ref> | آیتی در سیزده سالگی با اجازۀ مادر برای ادامۀ تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسۀ معصومیۀ بیرجند، حاشیۀ ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، [[معالم الاصول]]، تبصرۀ [[علامه حلی]] و [[شرح لمعه]] را نزد مدرسانی همچون شیخ محمد باقر بیرجندی، شیخ محمد حسین آیتی، شیخ غلام رضا فاضل و شیخ محمد علی ربانی و ملا محمد دهکی تلمذ کرد.<ref>آیتی، احوال آیتی به قلم خودش، ص ۲۰۷</ref> | ||
آیتی در هجده سالگی به [[مشهد]] رفت و در مدرسۀ باقریه، دروس سطح [[حوزه علمیه|حوزه]] را نزد استادانی همچون شیخ هاشم | آیتی در هجده سالگی به [[مشهد]] رفت و در مدرسۀ باقریه، دروس سطح [[حوزه علمیه|حوزه]] را نزد استادانی همچون شیخ [[هاشم قزوینی]]، شیخ مرتضی قزوینی، سید حسین سبزواری، [[ادیب نیشابوری]] و شیخ حسن پایین خیابانی فرا گرفت. | ||
او به مدت دو سال نیز در درس [[خارج فقه و اصول]] آقا [[میرزا مهدی اصفهانی]] حاضر شد و نیز از درس [[شرح منظومه|شرح منظومۀ]] آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره | او به مدت دو سال نیز در درس [[خارج فقه و اصول]] آقا [[میرزا مهدی اصفهانی]] حاضر شد و نیز از درس [[شرح منظومه|شرح منظومۀ]] آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره برد. | ||
آیتی از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۹ ش در بیرجند به وعظ، تبلیغ و تدریس پرداخت. سپس راهی [[تهران]] شد. او در این دوران زبان انگلیسی را فرا گرفت و به سرعت در مجامع علمی تهران شناخته شد. | آیتی از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۹ ش در بیرجند به وعظ، تبلیغ و تدریس پرداخت. سپس راهی [[تهران]] شد. او در این دوران زبان انگلیسی را فرا گرفت و به سرعت در مجامع علمی تهران شناخته شد. | ||
آیتی در مهر ۱۳۳۴ ش، دعوت [[بدیع الزمان فروزانفر]]، رییس دانشکدۀ معقول و منقول و مؤسسۀ وعظ و تبلیغ اسلامی دانشگاه تهران را پذیرفت و در آن دانشکده به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ تمدن اسلام، [[فقه]] و [[فقه الحدیث]] در مقاطع گوناگون پرداخت.<ref>آیتی، آندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا</ref> | آیتی در مهر ۱۳۳۴ ش، دعوت [[بدیع الزمان فروزانفر]]، رییس دانشکدۀ معقول و منقول و مؤسسۀ وعظ و تبلیغ اسلامی دانشگاه تهران را پذیرفت و در آن دانشکده به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ تمدن اسلام، [[فقه]] و [[فقه الحدیث]] در مقاطع گوناگون پرداخت.<ref>آیتی، آندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا</ref> | ||
آیتی هم زمان با تدریس، در دانشگاه ادامۀ تحصیل داد و در سال ۱۳۴۰ ش در رشتۀ [[فلسفۀ اسلامی]] از دانشکدۀ معقول و منقول دانشگاه تهران دکتری گرفت. پایان نامۀ او در موضوع مقولات و آراء مربوط به آن بود. | آیتی هم زمان با تدریس، در دانشگاه ادامۀ تحصیل داد و در سال ۱۳۴۰ ش در رشتۀ [[فلسفۀ اسلامی]] از [[دانشکده معقول و منقول|دانشکدۀ معقول و منقول]] دانشگاه تهران دکتری گرفت. پایان نامۀ او در موضوع مقولات و آراء مربوط به آن بود. | ||
آیتی همچنین با دوستان علاقه مند به امور فرهنگی، به نشر کتاب روی آورد و و با همکاری آنان سازمانی به نام شرکت انتشار تأسیس کرد.<ref> افشار، وفات محمد ابراهیم آیتی، ص ۲۰۶</ref> | آیتی همچنین با دوستان علاقه مند به امور فرهنگی، به نشر کتاب روی آورد و و با همکاری آنان سازمانی به نام شرکت انتشار تأسیس کرد.<ref> افشار، وفات محمد ابراهیم آیتی، ص ۲۰۶</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
آیتی در ۱۷ مهر ۱۳۴۳ در اثر سانحۀ تصادف اتومبیل درگذشت. جنازۀ او به شهر [[قم]] حمل گردید و به دستور آیت الله [[مرعشی نجفی]] در [[قبرستان ابوحسین]] و در ایوان اختصاصی آن که مدفن چند تن از علمای [[شیعه]] است به خاک سپرده شد.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۱ ش، ص ۳۵۴</ref> | آیتی در ۱۷ مهر ۱۳۴۳ در اثر سانحۀ تصادف اتومبیل درگذشت. جنازۀ او به شهر [[قم]] حمل گردید و به دستور آیت الله [[مرعشی نجفی]] در [[قبرستان ابوحسین]] و در ایوان اختصاصی آن که مدفن چند تن از علمای [[شیعه]] است به خاک سپرده شد.<ref>آیتی، محمد حسین، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۱ ش، ص ۳۵۴</ref> | ||
== روش پژوهشی == | == روش پژوهشی == | ||
آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ [[عاشورا]]، کار عمدۀ محقق را تمیز مدارک معتبر از | آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ [[عاشورا]]، کار عمدۀ محقق را تمیز مدارک معتبر از غیرمعتبر دانسته است. او خود با تکیه بر شیوۀ جدید تاریخ نگاری، با دید انتقادی منابع را مورد بررسی قرار داد. او بارها خاطر نشان کرد که مورخ باید از احتمال تحریف تاریخ آگاه باشد و کار تاریخ نویسان و پژوهشگران پیشین را با دیدۀ تردید بنگرد. به اعتقاد او نتیجۀ پژوهش در تاریخ، آشکار شدن علل پیشرفت و سعادت و کشف دلایل بدبختی و زبونی ملت‌ها است.<ref>آیتی، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، ص۱۸۷</ref> | ||
== نگاه دیگران == | == نگاه دیگران == | ||
[[مرتضی مطهری]] دربارۀ توان علمی و میزان اطلاعات تاریخی آیتی گفته است: | [[مرتضی مطهری]] دربارۀ توان علمی و میزان اطلاعات تاریخی آیتی گفته است: | ||
::آقای آیتی مورخی است که نسبت به تاریخ صدر [[اسلام]]، من به جرئت می‌توانم بگویم در همۀ تهران، و شاید همۀ کشور کسی را نداریم که به تاریخ صد سالۀ اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که | ::آقای آیتی مورخی است که نسبت به تاریخ صدر [[اسلام]]، من به جرئت می‌توانم بگویم در همۀ تهران، و شاید همۀ کشور کسی را نداریم که به تاریخ صد سالۀ اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که جزئیات این قسمت از تاریخ احاطه و اطلاع داشته باشد. این مرد بر تمام متون تاریخی این قسمت مسلط است و جزییاتش را می‌داند. <ref> مطهری، ده گفتار، ص۲۲۲</ref> | ||
==آثار == | ==آثار == | ||
[[پرونده:بررسی تاریخی عاشورا، آیتی.jpg|بندانگشتی|کتاب بررسی تاریخی عاشورا تألیف محمدابراهیم آیتی]] | [[پرونده:بررسی تاریخی عاشورا، آیتی.jpg|بندانگشتی|کتاب بررسی تاریخی عاشورا تألیف محمدابراهیم آیتی]] | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
* بررسی تاریخ عاشورا، تهران، ۱۳۳ ش، مشتمل بر هفده جلسه سخنرانی دربارۀ قیام [[امام حسین(ع)]] در رادیو ایران | * بررسی تاریخ عاشورا، تهران، ۱۳۳ ش، مشتمل بر هفده جلسه سخنرانی دربارۀ قیام [[امام حسین(ع)]] در رادیو ایران | ||
* تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۵۹ ش. | * تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۵۹ ش. | ||
مؤلف در آغاز نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا سال نهم هجری را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دورۀ انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۲ ش) به عنوان کتاب برگزیدۀ سال در موضوع علوم و معارف اسلامی و تاریخ و سیره برگزیده شد. برگزیدگان علمی و فرهنگی هنری در جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۳- ۱۳۵۸ به کوشش مریم آقا شیخ محمد و سعید نوری نشاط، تهران، کویر، ۱۳۷۷ ش، ص۳۵۲. | مؤلف در آغاز نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا سال نهم هجری را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دورۀ انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۲ ش) به عنوان کتاب برگزیدۀ سال در موضوع علوم و معارف اسلامی و تاریخ و سیره برگزیده شد. <ref>برگزیدگان علمی و فرهنگی هنری در جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۳- ۱۳۵۸ به کوشش مریم آقا شیخ محمد و سعید نوری نشاط، تهران، کویر، ۱۳۷۷ ش، ص۳۵۲.</ref> | ||
* سرمایۀ سخن، تهران، ادارۀ کل اوقاف، ۱۳۳۹ ش، | * سرمایۀ سخن، تهران، ادارۀ کل اوقاف، ۱۳۳۹ ش، | ||
کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایۀ منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمد باقر سبزواری است. | کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایۀ منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمد باقر سبزواری است. | ||
* سیمای علی از مسجد الحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان آرا، ۱۹۷۷ م | * سیمای علی از مسجد الحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان آرا، ۱۹۷۷ م | ||
* فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، ۱۳۴۰ ش، | * فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، ۱۳۴۰ ش، مندرج در یادنامه ملاصدرا | ||
* گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ ش، مجموعه | * گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ ش، مجموعه بحثهایی دربارۀ قیام امام حسین(ع)، از آیتی، مرتضی مطهری، سید محمد حسین بهشتی و سید محمود طالقانی | ||
* مقولات و آراء مربوط به آن، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۳ ش، پایان نامۀ دکتری آیتی | * مقولات و آراء مربوط به آن، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۳ ش، پایان نامۀ دکتری آیتی | ||
* موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، ۱۹۷۷ م. | * موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، ۱۹۷۷ م. | ||
===ترجمه‌ها=== | ===ترجمه‌ها=== | ||
* آیینۀ اسلام، طه | * آیینۀ اسلام، [[طه حسین]]، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۳۹ ش | ||
* افکار جاوید محمد، مولوی محمد | * افکار جاوید محمد، مولوی محمد علی لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، ۱۳۳۵ ش، این کتاب در سال ۱۳۳۵ ش برندۀ جایزۀ سلطنتی ترجمه در رشتۀ اجتماعی شد. | ||
* البلدان، احمد ابن ابی یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۳ ش | * البلدان، احمد ابن ابی یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۳ ش | ||
* [[تاریخ یعقوبی]]، ۲ ج، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲- ۱۳۴۳ ش | * [[تاریخ یعقوبی]]، ۲ ج، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲- ۱۳۴۳ ش | ||