پرش به محتوا

مختار بن ابی‌عبید ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (افزایش اطلاعات کتابشناسی)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۲: خط ۵۲:
===بیعت با عبدالله بن زبیر===
===بیعت با عبدالله بن زبیر===
مختار با [[عبدالله بن زبیر]] بیعت کرد به شرطی که در کارها با او مشورت کند،<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۱۵.</ref> در حمله سپاه [[یزید]] به [[مکه]] و محاصره عبدالله بن زبیر، مختار در کنار عبدالله با یزیدیان جنگید.<ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۱۵.</ref> پس از درگذشت یزید بن معاویه ابن زبیر ادعای خلافت کرد ازاین‌رو مختار به کوفه رفت و مقدمات قیام را فراهم کرد.<ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۱۸.</ref> ابن‌زبیر، [[عبدالله بن مطیع]] را به ولایت کوفه گماشت، مختار با وی جنگید و او را شکست داد.<ref>مقدسی، البداء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۲۰.</ref>
مختار با [[عبدالله بن زبیر]] بیعت کرد به شرطی که در کارها با او مشورت کند،<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۱۵.</ref> در حمله سپاه [[یزید]] به [[مکه]] و محاصره عبدالله بن زبیر، مختار در کنار عبدالله با یزیدیان جنگید.<ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۱۵.</ref> پس از درگذشت یزید بن معاویه ابن زبیر ادعای خلافت کرد ازاین‌رو مختار به کوفه رفت و مقدمات قیام را فراهم کرد.<ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۱۸.</ref> ابن‌زبیر، [[عبدالله بن مطیع]] را به ولایت کوفه گماشت، مختار با وی جنگید و او را شکست داد.<ref>مقدسی، البداء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۲۰.</ref>
==شرکت نکردن در قیام توابین==
==چرایی شرکت نکردن در قیام توابین==
{{اصلی|قیام توابین}}
{{اصلی|قیام توابین}}
مختار در [[قیام توابین]] شرکت نکرد، چون قیام را بی‌فایده و [[سلیمان بن صرد خزاعی]] را ناآشنا با فنون و تاکتیک‌های جنگ می‌دانست.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۲۹.</ref> به دنبال شرکت نکردن مختار، ۴۰۰۰ نفر از ۱۶۰۰۰ نفری که با سلیمان بیعت کرده بودند در جنگ شرکت نکردند.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۳۵.</ref> مختار همزمان با قیام توابین به زندان افتاد<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۳۰.</ref> او پس از شکست توابین، به بازماندگان آنان نامه‌ای نوشت و از آنان دلجویی کرد.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۵۱.</ref> سران توابین قصد آزادسازی وی از زندان را داشتند اما مختار آنان را برحذر داشت و با وساطت عبدالله بن عمر آزاد شد.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۵۱.</ref>
مختار در [[قیام توابین]] شرکت نکرد، چون قیام را بی‌فایده و [[سلیمان بن صرد خزاعی]] را ناآشنا با فنون و تاکتیک‌های جنگ می‌دانست.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۲۹.</ref> به دنبال شرکت نکردن مختار، ۴۰۰۰ نفر از ۱۶۰۰۰ نفری که با سلیمان بیعت کرده بودند در جنگ شرکت نکردند.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۳۵.</ref> مختار همزمان با قیام توابین به زندان افتاد<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۳۰.</ref> او پس از شکست توابین، به بازماندگان آنان نامه‌ای نوشت و از آنان دلجویی کرد.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۵۱.</ref> سران توابین قصد آزادسازی وی از زندان را داشتند اما مختار آنان را برحذر داشت و با وساطت عبدالله بن عمر آزاد شد.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج‌۶، ص۵۱.</ref>
خط ۸۷: خط ۸۷:


=== مختار خونخواه اهل‌بیت بود===
=== مختار خونخواه اهل‌بیت بود===
[[باقر شریف قرشی]] معتقد است که قیام مختار برای جاه‌طلبی و ریاست نبوده بلکه برای خونخواهی اهل‌بیت پیامبر(ص) و انتقام از قاتلان آنها بوده است.<ref>قرشی، حیاة الامام الحسین(ع)، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۵۳-۴۵۴.</ref> همچنین [[نجم‌الدین طبسی]] معتقد است که اتهامات به مختار نتیجه جو ضد مختاری بوده که [[بنی‌امیه]] آن را ساختند. وی طلب رحمت امام باقر(ع) برای مختار را به نوعی تأیید کارهای او در قبال قتل قاتلان امام حسین‌(ع) دانسته است.<ref>[http://velaseddighah.com/fa/?p=2977#more-2977| پایگاه اطلاع‌رسانی شیخ نجم‌الدین طبسی].</ref>
[[باقر شریف قرشی]] معتقد است که قیام مختار برای جاه‌طلبی و ریاست نبوده بلکه برای خونخواهی اهل‌بیت پیامبر(ص) و انتقام از قاتلان آنها بوده است.<ref>قرشی، حیاة الامام الحسین(ع)، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۵۳-۴۵۴.</ref> همچنین [[نجم‌الدین طبسی]] معتقد است که اتهامات به مختار نتیجه جو ضد مختاری بوده که [[بنی‌امیه]] آن را ساختند. وی طلب رحمت امام باقر(ع) برای مختار را به نوعی تأیید اقدامات او در قبال قتل قاتلان امام حسین‌(ع) دانسته است.<ref>[http://velaseddighah.com/fa/?p=2977#more-2977| پایگاه اطلاع‌رسانی شیخ نجم‌الدین طبسی].</ref> [[جعفر بن محمد بن نمای حلی|ابن‌نما حلی]] بر این عقیده است دعای خیر امام سجاد(ع) بر‌ای مختار دلیلی است بر اینکه او نزد امام سجاد(ع) از پاکان و خوبان به شمار می‌آمده است.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ج‌۴۵، ص۳۴۶.</ref>  


[[جعفر بن محمد بن نمای حلی|ابن‌نما حلی]] بر این عقیده است دعای خیر امام سجاد(ع) بر‌ای مختار دلیلی است بر اینکه او نزد امام سجاد(ع) از پاکان و خوبان به شمار می‌آمده است.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ج‌۴۵، ص۳۴۶.</ref>
[[عبدالله مامقانی]] مختار را شیعه امامی دانسته گرچه وثاقتش ثابت نیست.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> به گفته او، [[علامه حلی]] نیز در قسمت اول کتاب خود از مختار یاد کرده است او کسی که غیرامامی باشد حتی اگر از نظر [[وثاقت]] و مدح به سرحد کمال رسیده باشد را در کتابش نیاورده است.<ref> مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref>  
 
[[عبدالله مامقانی]] مختار را شیعه امامی دانسته گرچه وثاقتش ثابت نیست.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> به گفته او، [[علامه حلی]] نیز در قسمت اول کتاب خود از مختار یاد کرده است او کسی که غیرامامی باشد حتی اگر از نظر [[وثاقت]] به حد اعلی و در مدح به سرحد کمال رسیده باشد را در کتابش نیاورده است.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref>  


===مختار قدرت‌طلب بود===
===مختار قدرت‌طلب بود===
خط ۱۰۲: خط ۱۰۰:


===دیدگاه علمای اهل‌سنت===
===دیدگاه علمای اهل‌سنت===
در برخی از منابع اهل سنت نسبت‌هایی به مختار داده شده است روایتی به پیامبر(ص) منسوب است که از ثقیف کَذّاب و جنایتکاری به وجود خواهد آمد. این روایت را [[اسماء دختر ابوبکر]] مادر [[عبدالله بن زبیر]] روایت کرده است.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‌۳، ص۹۰۹.</ref> گفته شده منظور از کذّاب در این روایت، مختار است،<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‌۳، ص۹۰۹.</ref> البته از نظر علمای شیعه این روایت ساختگی است و توسط زبیریان جعل شده است.{{مدرک}} بنا به گزارشی  [[حجاج بن یوسف]]، مردم را به [[لعن]] [[حضرت علی(ع)]] و مختار امر می‌کرد.<ref> نگاه کنید به ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج‌۶، ص۱۶۸.</ref>مقریزی نیز مختار را جزء [[خوارج]] می‌داند.<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج‌۱۴، ص۱۵۷.</ref>
در برخی از منابع اهل سنت نسبت‌هایی همچون ناصبی و دروغگویی به مختار داده شده است روایتی به پیامبر(ص) منسوب است که از ثقیف کَذّاب و جنایتکاری به وجود خواهد آمد. این روایت را [[اسماء دختر ابوبکر]] مادر [[عبدالله بن زبیر]] روایت کرده است.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‌۳، ص۹۰۹.</ref> گفته شده منظور از کذّاب در این روایت، مختار است،<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‌۳، ص۹۰۹.</ref> البته در این روایت نام مختار نیامده است و نام او توسط راوی اضافه شده است همچنین با روایات دیگری که در آنها مصداق درغگو و جنایتکار افراد دیگری ذکر شده است تعارض دارد.<ref>[https://www.valiasr-aj.com/lib/mokhtar/12.htm#_Toc287980721 «فصل دوم: بررسي مطالب مطرح شده بر ضد مختار در كتب اهل‌سنت»]، مؤسسه تحقیقاتی ولی‌عصر.</ref> بنا بر گزارشی  [[حجاج بن یوسف]]، مردم را به [[لعن]] [[حضرت علی(ع)]] و مختار امر می‌کرد.<ref> نگاه کنید به ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج‌۶، ص۱۶۸.</ref>مقریزی نیز مختار را جزء [[خوارج]] می‌داند.<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج‌۱۴، ص۱۵۷.</ref>


==همسرو فرزندان==
==همسرو فرزندان==