۱۷٬۰۴۰
ویرایش
مختار بن ابی‌عبید ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
|below = | |below = | ||
}} | }} | ||
'''مختار بن | '''مختار بن ابی‌عُبید ثَقَفی''' ([[سال ۱ هجری قمری|۱]]-[[سال ۶۷ هجری قمری|۶۷ق]]) رهبر [[قیام مختار]] که برای خونخواهی [[امام حسین(ع)]] به وقوع پیوست. مختار در [[واقعه کربلا]] میزبانی [[مسلم بن عقیل]]، فرستاده امام حسین(ع) را در [[کوفه]] بر عهده داشت و تا شهادت مسلم با وی همکاری کرد سپس [[عبیدالله بن زیاد]] او را زندانی کرد ازاین‌رو [[روز عاشورا]] در [[کربلا]] حضور نداشت. | ||
مختار در [[سال ۶۶ هجری قمری|سال ۶۶ق]] علیه حاکم کوفه قیام کرد در قیام او بسیاری از عاملان [[واقعه کربلا]] به قتل رسیدند. برخی قیام او را با اذن [[امام زین‌العابدین(ع)]] می‌دانند. مختار پس از ۱۸ ماه حکومت بر [[کوفه]]، به دست [[مصعب بن زبیر]] به قتل رسید. قبری منسوب به او در کنار [[مسجد کوفه]] نزدیک مزار [[مسلم بن عقیل]] قرار دارد. | مختار در [[سال ۶۶ هجری قمری|سال ۶۶ق]] علیه حاکم کوفه قیام کرد در قیام او بسیاری از عاملان [[واقعه کربلا]] به قتل رسیدند. برخی قیام او را با اذن [[امام زین‌العابدین(ع)]] می‌دانند. مختار پس از ۱۸ ماه حکومت بر [[کوفه]]، به دست [[مصعب بن زبیر]] به قتل رسید. قبری منسوب به او در کنار [[مسجد کوفه]] نزدیک مزار [[مسلم بن عقیل]] قرار دارد. | ||
==نسب و لقب== | ==نسب و لقب== | ||
مختار بن ابی‌عبید بن مسعود ثقفی، اهل [[طائف]]<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، بخش الطبقة الخامسة، جزء۲، ص۷۹.</ref> | مختار بن ابی‌عبید بن مسعود ثقفی، اهل [[طائف]] و از قبیله ثقیف بود.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، بخش الطبقة الخامسة، جزء۲، ص۷۹.</ref> پدرش [[ابوعبید ثقفی|ابوعبید]] از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]] بود<ref> ابن‌اثیر، اسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۴۷.</ref> که در جنگ‌های [[قادسیه]] در زمان [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] کشته شد.<ref> تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۳۵۶.</ref> جد وی، [[مسعود ثقفی]] از بزرگان [[حجاز]] بوده و به وی لقب عَظیمُ القَرْیَتَیْن داده بودند.<ref> المعارف، ص۴۰۰.</ref> مادرش [[دومه (مادر مختار)|دومه بنت عمرو بن وهب]] است که [[ابن‌طیفور]] وی را از صاحبان بلاغت و فصاحت ذکر کرده است.<ref> محلاتی، ریاحین الشریعة، ج۴، ص۲۴۵.</ref> | ||
عموی مختار [[سعد بن مسعود ثقفی]] از طرف [[امام علی(ع)]] والی [[مداین]] بود.<ref> ابن‌حجر، الاصابة، ج۱، ص۵۶۱.</ref> | عموی مختار [[سعد بن مسعود ثقفی]] از طرف [[امام علی(ع)]] والی [[مداین]] بود.<ref> ابن‌حجر، الاصابة، ج۱، ص۵۶۱.</ref> | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
== قیام مختار== | == قیام مختار== | ||
{{اصلی|قیام مختار}} | {{اصلی|قیام مختار}} | ||
مختار در سال ۶۶ق به خونخواهی [[امام حسین(ع)]] قیام کرد | مختار در سال ۶۶ق به خونخواهی [[امام حسین(ع)]] قیام کرد و شیعیان کوفه وی را در این امر همراهی کردند.<ref> ابن‌اثیر، اسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۴۷.</ref> وی می‌گفت: به خدا سوگند اگر دو سوم [[قریش]] را بکشم تلافی یکی از انگشتان امام حسین(ع) نمی‌شود.<ref> الفخری، ص۱۲۲.</ref> | ||
او در این قیام [[شمر بن ذی‌الجوشن]]، [[خولی بن یزید]]، [[عمر بن سعد]] و [[عبیدالله بن زیاد]] را به قتل رساند.<ref> | او در این قیام [[شمر بن ذی‌الجوشن]]، [[خولی بن یزید]]، [[عمر بن سعد]] و [[عبیدالله بن زیاد]] را به قتل رساند.<ref> ابن‌اثیر، اسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۴۷.</ref> | ||
وقتی مختار سر عبیدالله بن زیاد و عمر بن سعد را نزد [[محمد بن حنفیه]] فرستاد، او مشغول خوردن غذا بود. گفت سپاس خدای را که وقتی سر حسین(ع) را نزد ابن زیاد بردند او مشغول خوردن بود و اینک سر ابن زیاد را نزد ما آوردند و ما چنان حالی داریم.<ref>آفرینش و تاریخ، ج۲، ص۹۱۳.</ref> | وقتی مختار سر عبیدالله بن زیاد و عمر بن سعد را نزد [[محمد بن حنفیه]] فرستاد، او مشغول خوردن غذا بود. گفت سپاس خدای را که وقتی سر حسین(ع) را نزد ابن زیاد بردند او مشغول خوردن بود و اینک سر ابن زیاد را نزد ما آوردند و ما چنان حالی داریم.<ref>آفرینش و تاریخ، ج۲، ص۹۱۳.</ref> | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
====کشته شدن همسر مختار==== | ====کشته شدن همسر مختار==== | ||
مصعب [[عمره بنت نعمان بن بشیر|عمره]]، دختر [[نعمان بن بشیر]] را، که همسر مختار بن ابی‌عبیده بود، در تنگنا قرار داد تا از مختار بیزاری جوید اما او نپذیرفت و مصعب گردنش را زد. | مصعب [[عمره بنت نعمان بن بشیر|عمره]]، دختر [[نعمان بن بشیر]] را، که همسر مختار بن ابی‌عبیده بود، در تنگنا قرار داد تا از مختار بیزاری جوید اما او نپذیرفت و مصعب گردنش را زد.<ref>آفرینش وتاریخ، ج۲، ص۹۱۳.</ref> در گزارشی آمده مصعب به عمره گفت درباره مختار نظرت چیست؟ گفت وی پرهیزکار بوده و هر روز روزه می‌گرفت، مصعب دستور قتل وی را داد. او اولین زن در اسلام بود که گردنش زده شد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۶۴.</ref> | ||
==رابطه با امام سجاد(ع)== | |||
درباره رابطه امام سجاد(ع) با مختار گزارش‌ها متفاوت است، بعضی از گزارش‌ها حاکی از عدم اقبال امام به مختار است و گویای آن است که امام هدایای مختار را برمی‌گرداند<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۴۵، ص۳۴۴؛ خویی، معجم الرجال، ج۱۸، ص۹۶.</ref> و در مقابل بعضی از گزارش‌ها نشان از تأیید مختار توسط امام دارد. اما با توجه به خفقان ایجادشده توسط [[مروانیان]] و [[آل زبیر]]، امام نمی‌توانست مستقیما وارد شود. به همین خاطر محمد بن حنفیه را نماینده خود درباره قیام مختار اعلام نموده و مختار را به وی ارجاع داد.{{مدرک}} | درباره رابطه امام سجاد(ع) با مختار گزارش‌ها متفاوت است، بعضی از گزارش‌ها حاکی از عدم اقبال امام به مختار است و گویای آن است که امام هدایای مختار را برمی‌گرداند<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۴۵، ص۳۴۴؛ خویی، معجم الرجال، ج۱۸، ص۹۶.</ref> و در مقابل بعضی از گزارش‌ها نشان از تأیید مختار توسط امام دارد. اما با توجه به خفقان ایجادشده توسط [[مروانیان]] و [[آل زبیر]]، امام نمی‌توانست مستقیما وارد شود. به همین خاطر محمد بن حنفیه را نماینده خود درباره قیام مختار اعلام نموده و مختار را به وی ارجاع داد.{{مدرک}} | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۲: | ||
[[سید ابوالقاسم خویی |آیت‌الله خویی]]<ref> خویی، معجم الرجال، ج۱۸، ص۱۰۰</ref> و [[عبدالله مامقانی|مامقانی]]<ref> مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۲۰۶.</ref> [[قیام مختار]] را با اذن خاص امام زین‌العابدین می‌دانند. | [[سید ابوالقاسم خویی |آیت‌الله خویی]]<ref> خویی، معجم الرجال، ج۱۸، ص۱۰۰</ref> و [[عبدالله مامقانی|مامقانی]]<ref> مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۲۰۶.</ref> [[قیام مختار]] را با اذن خاص امام زین‌العابدین می‌دانند. | ||
==ارتباط با محمد بن حنفیه== | |||
بنا به برخی روایات مختار مردم را به امامت [[محمد بن حنفیه]] دعوت می‌کرده و وی را مهدی نامیده است، اما [[علی بن عیسی اربلی|اِربِلی]] در [[کشف الغمة فی معرفة الائمة (کتاب)|کَشفُ الغُمّه]] این ارتباط را ظاهری دانسته و عهده‌دار شدن رهبری قیام از طرف محمد بن حنفیه را بدلیل موقعیت امام عنوان می‌کند.<ref> اربلی، کشف الغمه، ص۲۵۴.</ref> | بنا به برخی روایات مختار مردم را به امامت [[محمد بن حنفیه]] دعوت می‌کرده و وی را مهدی نامیده است، اما [[علی بن عیسی اربلی|اِربِلی]] در [[کشف الغمة فی معرفة الائمة (کتاب)|کَشفُ الغُمّه]] این ارتباط را ظاهری دانسته و عهده‌دار شدن رهبری قیام از طرف محمد بن حنفیه را بدلیل موقعیت امام عنوان می‌کند.<ref> اربلی، کشف الغمه، ص۲۵۴.</ref> | ||