زید بن حارثه: تفاوت میان نسخه‌ها

از تاریخ تولد زید خبر دقیقی در دست نیست. او در زمان [[جاهلیت]] به همراه مادرش به دیدار قبیله بنی معن رفت. در همان ایام این قبیله مورد هجوم دشمن قرار گرفت و زید [[اسیر]] شد. حدود ۸ سال داشت که [[حکیم بن حزام]] او را در بازاری از نواحی [[مکه]] برای [[خدیجه]] خرید. خدیجه پس از [[ازدواج]]، او را به رسول خدا هدیه کرد. حضرت محمد(ص) زید را آزاد کرد و سپس وی را در خانه خود نگه داشت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۶۷.</ref> گفته‌اند که پیامبر در آن زمان ۱۰ سال از زید بزرگتر بوده است.{{مدرک}}

سال‌ها بعد، زید در موسم [[حج]] عده‌ای از مردم قبیله خود را دید، از طریق آنان خبر سلامتش را به پدر و مادرش رساند. پدرش در فراق او اشعاری سروده است.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۸؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۳۰.</ref> پدر زید از رسول خدا(ص) درخواست کرد تا در برابر دریافت بهای زید، او را به آنان برگرداند، اما پیامبر(ص) زید را میان ماندن نزد خودش و بازگشت به سوی قبیله‌اش مخیر کرد، زید ماندن نزد پیامبر را برگزید، حارثه گفت:‌ای فرزند! بندگی را بر آزادگی اختیار می‌نمائی و پدر را مهجور می‌گذاری؟ زید گفت: من از آن وقتی که پیامبر را دیده‌ام دیگر هرگز کسی را بر آن حضرت اختیار نخواهم کرد.

در برخی منابع تاریخی اهل سنت آمده است که حضرت محمد(ص) چون این سخن از زید شنید، او را به حجر [[مکه]] آورد و فرمود:‌ زید فرزند من است، از من [[ارث]] می‌برد و من نیز از او ارث می‌برم. از آن زمان او را زید بن محمد(ص) می‌خواندند تا آنکه [[آیه|آیات]] ۴ - ۶ [[سوره احزاب]] نازل شد که فرزند خوانده را به اسم پدر خودش بخوانند. از آن پس زید را زید بن محمد نخواندند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۶۸-۴۶۹؛ ابن هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۸.</ref>

منابع تاریخ اسلام، زید بن حارثه را در زمره نخستین گروندگان به [[اسلام]] نام برده‌اند.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۷.</ref> هنگامی که پیامبر اکرم به رسالت برگزیده شد و به خانه برگشت، [[خدیجه]]، [[علی بن ابیطالب]] و زید بن حارثه در خانه او به سر می‌بردند. او را پس از [[حضرت علی(ع)]] نخستین مرد مسلمان شناخته شده است.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۱، ص۲۶۲؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۳۱.</ref>

[[حمزه بن عبدالمطلب]] در پیمان برادری مسلمانان در [[مکه]] با زید بن حارثه [[عقد اخوت]] بسته بود. او در روز [[غزوه احد|اُحُد]] هم زید را وصی خود کرد.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۱، ص۵۰۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۷۲.</ref> پس از [[هجرت]]، نیز رسول خدا(ص) میان زید و [[اسید بن حضیر بن سماک|اسید بن حضیر]] عقد برادری بست.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۹۳؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۷۲.</ref>

پس از مهاجرت [[زینب بنت جحش]] به [[مدینه]]، [[پیامبر(ص)]] از او برای زید [[خواستگاری]] نمود. زینب پیش از خواستگاری گمان می‌کرد که پیامبر قصد دارد او را برای خویش خواستگاری کند، خوشحال شد، اما پس از آنکه دریافت پیامبر وی را برای زید خواستگاری کرده است، مخالفت نمود، اما چون پیامبر را به این وصلت راضی دید، با درخواست [[ازدواج]] موافقت کرد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۱؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۵ق، ج۲۴، ص۳۹ـ۴۰، ۴۵؛ ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ۱۹۶۷م، ج۲، ص۵۱ـ۵۲.</ref> اما همواره میان زینب و زید کشاکش وجود داشت<ref>ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ۱۹۶۷م، ج۲، ص۵۲.</ref> و زید از بداخلاقی زینب نزد پیامبر شکایت می‌برد، پیامبر او را به [[صبر]] و تحمل همسر دعوت می‌کرد.<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۳۴.</ref> تا آنکه سرانجام پیامبر در [[سال ۵ قمری]] به فرمان خدا به جدایی آن دو حکم داد.<ref> نک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۱۴؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۲۱؛ قس ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۴۹.</ref>{{یادداشت|به نقلی زمان جدایی زینب و زید را سال سوم ذکر کرده‌اند، هرچند بلاذری گفته که این قول، ثابت نشده دانسته است. (بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۲۱.)}}

زید در [[سال هشتم قمری]] از سوی [[پیامبر اکرم]] فرماندهی سپاه سه هزار نفری [[اسلام]] را در [[جنگ موته]] برعهده داشت، پیامبر فرموده بود اگر زید کشته شد، [[جعفر بن ابی طالب]] پرچم را در دست گیرد و و اگر او نیز کشته شد عبدالله بن رواحه فرمانده باشد.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۳، ۸۲۹؛ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۷۶؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۳۱.</ref>

زید سال [[سال ۸ قمری|۸ق]] در جنگ موته، همراه با [[جعفر بن ابی طالب]] و [[عبدالله بن رواحه]] به شهادت رسید، پیامبر با شنیدن خبر شهادت او متأثر شد و برایش طلب مغفرت کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۷۳.</ref> واز او و  جعفر طیار همزمان  به نیکی یاد کرد.<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۳۱، ۱۳۲.</ref> سن او را هنگام درگذشت ۵۵<ref>ابن حجر، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۹۷.</ref> و ۵۰ سال<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۷۳. به نقل از واقدی</ref> ذکر کرده‌اند. [[حسان بن ثابت]] در مرگ او و عبدالله بن رواحه شعری سروده است.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۲، ص۳۷۸.</ref>

* ابن سعد، الطبقات الکبری، چاپ احسان عباس (اختصارات).

* ابن هشام، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و عبد الحفیظ شلبی، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.