تخریب حرم امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

'''تخریب حرم امام حسین (ع)'''، در پی حملات بدخواهان و دشمنان [[اهل بیت(ع)]] و [[شیعه]] به مدفن و [[بقعه|بارگاه]] امام سوم شیعیان [[حسین بن علی]](ع) است. این بارگاه که به دست [[مختار بن ابوعبید ثقفی]] بنا نهاده شد، بارها با حملات تخریبی افراد و گروههای مختلف مواجه شده است. [[خلفای عباسی]] از جمله [[منصور دوانقی|منصور]]، [[هارون الرشید|هارون]] و [[متوکل عباسی|متوکل]] هر یک در دوره‌های مختلف به تخریب بارگاه اقدام کرده‌اند. مهم‌ترین و معروف‌ترین تخریب به دستور متوکل صورت گرفت. وهابیان در سال ۱۲۱۶ق نیز به بارگاه حمله و به آن آسیب جدی وارد ساختند و آخرین تخریب، با حمله بعثی‎ها در زمان [[صدام]] روی داد.

==حرم امام حسین (ع)==

{{اصلی|حرم امام حسین (ع)}}

از تشویق [[امام صادق(ع)]] به [[زیارت]] امام حسین (ع) و کیفیت زیارت آن حضرت استفاده می‌شود که قبر امام در آن زمان دارای بنا و ساختمان بود.‌ در روایت امام صادق (ع) آمده است: '''«هر گاه قصد زیارت قبر امام حسین (ع) کردی، بیرون حرم بایست و به طرف قبر بنگر، آن گاه وارد روضه شو و در برابر آن، مقابل سر حضرت (ع) بایست، و هنگام بیرون رفتن از دری که پایین پای [[علی اکبر(ع)|علی بن حسین]] قرار دارد، بیرون شو. سپس به مرقد شهیدان رو آور، آن گاه به مرقد [[حضرت عباس|حضرت عباس(ع)]] برو، در [[باب السقیفه]] توقف کن و بر او سلام کن.»<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، المطبعة المبارکة المرتضویة، ص۲۵۶</ref>''' واژه‌هایی، همانند «بیرون حرم بایست»، «آن گاه وارد روضه شو»، «از دری که پایین پای علی بن الحسین (ع) قرار دارد، بیرون شو» گویای وجود بنایی بر قبر امام حسین (ع) در دوران نخست است.

[[منصور دوانقی]] دومین خلیفه عباسی پس از تسلط بر اوضاع و کشتن [[سادات]] اقدام به تخریب بقعۀ امام حسین (ع) نمود. این عمل توسط شعرا به نظم در آمد که:

'''ترجمه:''' بنای محکم ساختند بر قبر حسین (ع)، که بر آن قبه‌ای بود و دارای سقف بود تا پناهگاه جماعت شود، سپس منصور را کینه دیرین وادار کرد پس از نتیجه همان کینه‌ها آن بنا را تخریب کند.

پس از تخریب بقعه توسط منصور، دوستداران [[اهل بیت]] در دوران خلافت [[مهدی بن منصور عباسی|مهدی]] و [[هادی بن مهدی عباسی|هادی]] عباسی به بازسازی بقعه اقدام نمودند.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۱۹۶</ref> بنا به برخی از گزارش‌های تاریخی [[هارون الرشید]] (حکومت: ۱۷۰-۱۹۳) در دوران حکومتش گاهی خادمان [[حرم امام حسین (ع)]] را فرا می‌خواند و از آنان بازجویی می‌کرد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۲۱.</ref> نقل شده است که به دستور [[هارون الرشید]] درخت سدری که بر مرقد سایه افکنده بود، از ریشه کنده شد، بنای قبر تخریب گردید و زمین آن شخم زده شد.<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۲۵</ref>

در زمان خلافت [[متوکل عباسی|متوکل]] (حکومت: ۲۳۲ ۲۴۷) مرقد امام حسین (ع) از جانب وی مورد تجاوز قرار گرفت. [[ابوالفرج اصفهانی]] در علت تخریب توسط متوکل بیان می‌دارد که وی کنیز آوازه خوانی را که همیشه برای مجالس عیش و نوشش دعوت می‌کرد، به قصر خود طلبید، اما ماموران وی اطلاع داند کنیز به زیارت قبر امام حسین (ع) رفته و این امر باعث ناراحتی متوکل شده و اقدام به تخریب بقعه امام حسین (ع) کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دار المعرفة، ص۴۷۸</ref> اما شیخ طوسی علت تخریب را اجتماع طرفداران اهل بیت و بیم متوکل از این اجتماع می‌دارند.<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۲۸</ref> وی شخصی به نام [[دیزج یهودی]] را برای این کار اعزام کرد، در تخریب بقعه مسلمانان همراه وی احتیاط کردند بدین جهت دیزج یهودیان منطقه را استخدام کرده و بقعه را تخریب نمود.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دار المعرفة، ص۴۷۹</ref> پس از ویران کردن قبر زمین آن را شخم زده و آب بر آن جاری کردند. بنابر برخی گزارش‌ها، آب در اطراف مرقد به گردش درآمد و قبر را فرا نگرفت.<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۳۸</ref> حتی متوکل گروهی از مأموران خود را گرداگرد مرقد و راه‌های منتهی به آن گماشت و زائران را از زیارت قبر بازداشت و آنان را مورد پیگرد قرار داد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۳۲۱</ref> بنا بر بعضی اقوال وی دو مرتبه اقدام به تخریب بقعه کرد، یکبار در سال ۲۳۳ق و یکبار در سال ۲۳۶ق و در این فاصله بقعه تعمیر شده بود، که ویرانی دوم مهمتر بوده‌است<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۰۶، ۲۰۷</ref>

متوکل با تخریب بقعه نتوانست از اجتماع طرفداران اهل بیت در کربلا بکاهد، بلکه تردد آنان به کربلا جهت زیارت امام حسین (ع) و منع متوکل تا پایان عمر متوکل یعنی سال ۲۴۷ق ادامه پیدا کرد.<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۳۹</ref>

[[منتصر عباسی]] فرزند متوکل بر خلاف پدرش مردم را به زیارت امام حسین (ع) تشویق می‌کرد،<ref>امین، سیره معصومان، ۱۳۷۶ش، ج۵، ص۲۲۳</ref> وی پس از کشتن پدرش اقدام به بازسازی مرقد امام حسین (ع) کرده<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۲۹، ص۸۲</ref> و [[مناره]]‌ای برای راهنمایی زائران از راه دور ساخت. علاوه بر مناره این بنا دارای قبه، بارگاه، مسجد و [[صحن]] بوده است.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۱۷</ref> این بنا در [[ذی الحجه]] سال ۲۷۳ قمری بر اثر حوادث طبیعی فرو ریخت.<ref> تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج۶، ص۱۱۱</ref>

در سال ۲۸۳ق محمد بن زید محمد برادر [[داعی کبیر]]، از نو بقعه امام حسین (ع) را بنا نهاد.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۳۴</ref> وی قبۀ بزرگی ساخته و دو درب ورودی گذاشت. همچنین در مجاورت قبه بنای دیگری با سقف چوبی بنا کرد تا مردم در آن به نماز وعبادت بپردازند، وی سقفی نیز بر مرقد سایر شهداء زد، دیواری در اطراف کربلا کشید و خانه‌های زیادی در آنجا ساخت.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۳۶</ref> این بنا در زمان خلافت [[طائع بالله]] بیست و چهارمین خلیفه عباسی توسط ضبّه بن محمد اسدی غارت شد.<ref>ابن الاثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۷۱۰</ref> به گفته برخی این غارت در سال ۲۶۹ق بوده‌است.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۳۷ </ref>

پس از اطلاع [[عضدالدوله]] از غارت مرقد امام حسین (ع) توسط [[ضبه بن محمد اسدی]]، به [[عراق]] لشکر کشید و وی را متواری کرده و حرم امام حسین (ع) را تعمیر نمود.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۳۷</ref> عضد الدوله در چهار طرف بقعه [[رواق]] ساخت، سپس رواقها را تزیین نمود، [[ضریح|ضریحی]] با چوب ساج ساخته و توسط پارچه‌های دیباج پوشاند و مساحت [[حائر حسینی|حائر]] را ۲۴۰۰ قدم توسعه داد، سپس اطراف شهر را دیواری بلند و محکم محصور کرده و برای زراعت نهر آبی به کربلا کشاند.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۱</ref>

[[حسین بن فضل بن سهلان رامهرمزی]] یک بار اقدام به تعمیر بقعه امام حسین (ع) کرد.<ref>ابن کثیر، البدایةوالنهایة، ۱۳۹۸ق، ج۱۲، ص۱۶</ref> برخی گفته‌اند این تعمیر پس از آتش‌سوزی سال ۴۰۷ق بوده‌است.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۶ </ref> ولی [[ابن جوزی]] در [[المنتظم (کتاب)|المنتظم]] اقدامات تعمیری ابن سهلان را در سال ۴۰۳ می‌داند.<ref>ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۱۵، ص۱۵۹</ref>

[[المسترشد بالله]] خلیفه سی ام عباسی در سال ۵۲۶ق به حرم امام حسین (ع) یورش برده و تمام تزئینات، جواهرات حرم را به غارت برد تا بین سربازان خود تقسیم کند، وی می‌گفت قبر نیازی به این جواهرات ندارد، وی و پسرش راشد پس از خروج از کربلا کشته شدند.<ref>ابن شهرآشوب، المناقب، ج۲، ص۳۴۸</ref>

عمارت و بنای حرم امام حسین (ع) که به دست ابن سهلان در اوایل قرن پنجم ساخته و توسط ناصر لدین الله در قرن ششم بازسازی شد همچنان پا بر جا بود تا اینکه سلطان [[اویس جلائری]] در سال ۷۲۶ بنایی از نو ساخت و تا هم اکنون آن بنا موجود است.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۸۵</ref> این حرم تا سال ۸۵۸ق از هرگونه آسیب در امان بود تا اینکه در این سال [[علی بن محمد بن فلاح مشعشعی]] به کربلا حمله کرده و دست به غارت اموال حرم زد، این غارت بسی بزرگتر از غارت توسط المسترشد بالله عباسی بود.<ref>مدرس، شهرحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۲۹۳</ref>

* کلیدار، عبدالجواد، تاریخ کربلا و حائر الحسین (ع)، ترجمه محمد صدر هاشمی، اصفهان، حبل المتین، ۱۳۳۷ش.

*[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/322297 چه کسانی حرم امام حسین (ع) را در طول تاریخ تخریب کردند]