مسجد جامع: تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[خرداد]]|روز=[[۱۷]]|سال=[[۱۳۹۶]]|کاربر=Shamsoddin  }}

== دلیل نامگذاری==

[[پرونده:مسجد جامع عتیق اصفهان.jpg|بندانگشتی|[[مسجد جامع اصفهان]]]]

== تاریخچه==

پیشینه ساخت مسجد جامع، به بنای [[مسجد النبی]] توسط [[پیامبر(ص)]] باز می‌گردد. با گسترش شهر [[مدینه]] و درخواست مسلمانان، پیامبر اجازه بنای مساجد دیگری را در سطح شهر داد که به مساجد محلی یا قبیله‌ای شناخته می‌شدند. اما مرکز اصلی فعالیت‌های عبادی، سیاسی و اجتماعی پیامبر، همان مسجد نبوی بود.<ref> نک: ابن شبه نمیری، ج۱، ص۵۷-۷۵.</ref>

=== نخستین مساجد جامع===

در قرن‌های نخستین معمول آن بود که هر شهر یک مسجد جامع داشته باشد تا مظهر وحدت مردم و پیوند آنها با حکومت باشد با افزایش جمعیت و کمبود جا در مساجد، حاکمان به توسعه مساجد اصلی شهرها پرداختند و تا نیمه قرن دوم قمری در هریک از شهرهای [[مدینه]]، [[مکه]]، [[کوفه]]، [[بغداد]]، [[بصره]]، فسطاط و [[دمشق]] یک نماز جمعه برگزار می‌شد.<ref>برای نمونه نک: ابن جوزی، ج۹، ص۱۹۸؛ ابن کثیر، ج۵، جزء۱۰، ص۱۳۶؛ مقری، ج۱، ص۳۷۴.</ref> از قرن دوم قمری به بعد، در برخی شهرها مانند [[مرو]]،<ref>ابن حوقل، ص۴۳۴.</ref> بغداد،<ref>ابن جوزی، ج۱۳، ص۵-۶؛ ابن کثیر، ج۶، جزء۱۱، ص۳۳۲.</ref> و [[قاهره]] <ref>ناصرخسرو، ص۷۲؛ مقریزی، ۱۲۷۰ق، ج۲، ص۲۴۴-۲۴۵؛ حموی، ۱۹۶۵م، ج۳، ص۸۹۸.</ref> دو یا چند مسجد جامع ساخته شد.

در برخی از منابع آمده که نمازگزاردن در مسجد جامع در مقایسه با مساجد محلی یا مسجد بازار ثواب بیشتری دارد<ref> برای نمونه نک: شهید اول، ص۱۳۶.</ref> بر پایه روایتی که [[اهل سنت]] از [[خلیفه دوم]] نقل کرده‌اند [[نماز جماعت]] و مستحبی در مسجد جامع برتر از [[حج]] و [[عمره]] مستحبی است<ref>بحشل، ص۱۷۹.</ref> در آداب [[دعا]] نیز مسجد جامع پس از [[عرفات]]، [[خانه خدا]] و حرم‌های اهل‌بیت قرار گرفته است.<ref>جزائری، ص۱۴۶. </ref>  

==نامگذاری مساجد جامع==

مساجد جامع، به نام شهرها، بانیان، عالمان مشهور، طایفه و... نامگذاری می‌شدند. بیشتر مساجد جامع به نام شهرها خوانده می‌شدند مانند جامع بصره، کوفه، اصفهان، ری، دمشق، فسطاط و قیروان. البته در شهرهایی که چند مسجد جامع بنا می‌شد هر مسجد جامعی را جداگانه می‌خواندند مثلا در بغداد جامع منصور عباسی، جامع مدینه خوانده می‌شد و جامع  مهدی عباسی به جامع رصافه شهرت داشت.<ref>معروف، ص۳۷۷.</ref> برخی از آنها مانند مسجد جامع ابن طولون، [[جامع حاکم مصر|جامع حاکم]]، جامع منصور و جامع سلطان در بغداد به نام بانیان آنها که عمدتا از امیران و صاحب منصبان بودند، شناخته می‌شدند.<ref> ابن جوزی، ج۱۱، ص۲۵۲؛ ابن اثیر، ۱۳۸۲، ص۱۵۴؛ مقریزی، ۱۲۷۰، ج۲، ص۲۴۵؛ نعیمی دمشقی، ج۲، ص۳۲۴، ابن عماد، ج۳، ص۲۳۹.</ref> همچنین برخی از مساجد جامع را به نام سلسله حکومتی، خاندان و یا طایفه‌ای از مردم می‌نامیدند، مانند مسجد جامع اموی دمشق. در مواردی نیز نام مسجد جامع برگرفته از نام محله، بازار، پل یا بارگاه نزدیک مسجد بود.<ref>مقریزی، ۱۲۷۰، ج۲، ص۲۴۵.</ref>  

=== کارکردهای سیاسی===

والیان نیز پس از ورود به مرکز ولایت، نخستین سخنرانی خود را در مسجد جامع شهر ایراد می‌کردند.<ref>مبرد، ج۱، ص۳۸۰؛ ابشیهی، ج۱، ص۱۱۷-۱۱۸.</ref> همچنین در زمان‌های بحرانی همچون جنگ که خلیفه احساس قدرت می‌کرد برای تحریک عواطف مذهبی و بسیج نیروهای مردمی در مسجد جامع حضور می‌یافت و [[خطبه]] می‌خواند.<ref>برای نمونه نک: ابن کثیر، ج۶، جزء۱۲، ص۲۰۹. </ref>  

== پانویس==

{{پانویس۲}}

== پیوند به بیرون==

* منبع: [http://lib.eshia.ir/23019/1/4354/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C دانشنامه جهان اسلام]