Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۹۳
ویرایش
غیرت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←منابع) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{اخلاق-عمودی}} | |||
'''غیرت''' صفتی است که انسان را به دفاع از دین و آیین، آبرو و ناموس، مال و وطن خود برمی‌انگیزد. این صفت از شجاعت، بزرگ منشی و قوت نفس انسان سرچشمه | '''غیرت''' صفتی است که انسان را به دفاع از دین و آیین، آبرو و ناموس، مال و وطن خود برمی‌انگیزد. این صفت از شجاعت، بزرگ منشی و قوت نفس انسان سرچشمه میگیرد. در [[حدیث|روایات]] از [[خداوند]] به عنوان غیرتمند یاد شده است. از [[حدیث|روایات]] برمی‌آید که غیرت ریشه در [[فطرت]] آدمی دارد و انسان، غیور آفریده شده است. | ||
==مفهوم شناسی== | ==مفهوم شناسی== | ||
غیرت در لغت به معنی | غیرت در لغت به معنی حمیت و غضب و رَشک بردن است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۰۸ق، ج۱۰، ص۱۵۶و۳۴۸</ref>، و در اصطلاح صفتی است که انسان را وادار به دفاع از دین و آیین، آبرو و ناموس، مال و کشور خود می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۴۳۱.</ref> به انسان‌های غیرتمند غیور می‌گویند.<ref>عمید، فرهنگ عمید، ۱۳۶۳ش، ص۸۹۶.</ref> | ||
==غیرت در قرآن== | ==غیرت در قرآن== | ||
در [[قرآن]] واژه غیرت به صورت مستقیم نیامده اما از برخی [[آیه|آیات]] مفهوم آن قابل برداشت است. در آیات ۶۰ تا ۶۲ [[سوره احزاب]] آمده: اگر منافقان و بیماردلان و آنها که اخبار دروغ و شایعات بی‌اساس در [[مدینه]] پخش می‌کنند دست از کار خود برندارند، تو را بر ضد آنان می‌شورانیم، سپس جز مدّت کوتاهی نمی‌توانند در کنار تو در این شهر بمانند و از همه جا طرد می‌شوند، و هر جا یافت شوند گرفته خواهند شد و به سختی به قتل خواهند رسید. این سنّت خداوند در اقوام پیشین است، و برای سنّت الهی هیچ‌گونه تغییر نخواهی یافت.<ref>لَئن لَم | در [[قرآن]] واژه غیرت به صورت مستقیم نیامده اما از برخی [[آیه|آیات]] مفهوم آن قابل برداشت است. در آیات ۶۰ تا ۶۲ [[سوره احزاب]] آمده: اگر منافقان و بیماردلان و آنها که اخبار دروغ و شایعات بی‌اساس در [[مدینه]] پخش می‌کنند دست از کار خود برندارند، تو را بر ضد آنان می‌شورانیم، سپس جز مدّت کوتاهی نمی‌توانند در کنار تو در این شهر بمانند و از همه جا طرد می‌شوند، و هر جا یافت شوند گرفته خواهند شد و به سختی به قتل خواهند رسید. این سنّت خداوند در اقوام پیشین است، و برای سنّت الهی هیچ‌گونه تغییر نخواهی یافت.<ref>لَئن لَم ینَتهِ المُنافِقُونَ و الّذین فی قلوبهم مَرَضٌ و الُمُرْجِفُونَ فی المدینة لَنغفرینَّکَ بِهِم ثُمَّ لایجارونَکَ فیها اِلاّ قلیلاً مَلعُونینَ اَینَما ثَقفوا اُخِذُوا و قُتّلِوُا تقتیلاً سُنَّةَ اللهِ فی الّذین خَلَوا مِن قَبلُ و لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ الله تبدیلاً. | ||
</ref> | </ref> | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
== غیرت در روایات== | == غیرت در روایات== | ||
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = [[پیامبر]](ع): {{حدیث|اَلا وَ اِنَّ اللهَ حَرَّمَ الْحَرامَ وَ حَدَّ الحُدودَ وَ ما اَحَدٌ | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[پیامبر]](ع): {{حدیث|اَلا وَ اِنَّ اللهَ حَرَّمَ الْحَرامَ وَ حَدَّ الحُدودَ وَ ما اَحَدٌ اَغْیرَ مِنَ اللهِ وَ مِنْ غَیرَتِهِ حَرَّمَ الْفواحِشَ.|ترجمه=آگاه باشید که خداوند، محرمات را حرام و حدود را وضع کرد و هیچ کس غیورتر از خدا نیست که از روی غیرت، زشتی‌ها را حرام کرده است.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[بحارالانوار]]، ج۷۳، ص:۳۳۲</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
در [[حدیث|روایات]] [[شیعه]] آمده [[خداوند]] غیور است و بی‌غیرتی را نمی‌پسندد.<ref>کلینی، اصول کافی، ج۸، ص۳۷۲.</ref> | در [[حدیث|روایات]] [[شیعه]] آمده [[خداوند]] غیور است و بی‌غیرتی را نمی‌پسندد.<ref>کلینی، اصول کافی، ج۸، ص۳۷۲.</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
*اختلاط [[محارم|محرم]] و نامحرم.<ref>امام علی(ع): نبّئت انّ نسائکم یدافعن الرّجال فی الطّریق، اما تستحیون؟ لعن اللّه من لایغار.ترجمه= به من خبر رسیده که زنان شما در مسیر راه‌ها به مردان تنه می‌زنند، آیا حیاء نمی‌کنید، خداوند لعنت کند کسی را که غیرت نمی‌ورزد. منبع: شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۷۴.</ref> | *اختلاط [[محارم|محرم]] و نامحرم.<ref>امام علی(ع): نبّئت انّ نسائکم یدافعن الرّجال فی الطّریق، اما تستحیون؟ لعن اللّه من لایغار.ترجمه= به من خبر رسیده که زنان شما در مسیر راه‌ها به مردان تنه می‌زنند، آیا حیاء نمی‌کنید، خداوند لعنت کند کسی را که غیرت نمی‌ورزد. منبع: شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۷۴.</ref> | ||
*موسیقی حرام.<ref>إنّ شَیطاناً | *موسیقی حرام.<ref>إنّ شَیطاناً یقال له القَفَندَرُ إذا ضَربَ فی مَنزل الرَّجلِ أَربعینَ صباحاً بالبَربَطِ و دَخلَ الرّجالُ وَضع ذلک.. فلا یغار بعدَها. ترجمه=کسی که چهل روز در خانه‌اش بربط نوازند و مردمان بر او وارد شوند.. پس غیرت از آن مرد برداشته می‌شود. حر عاملی، وسائل الشیعه، کتاب تجارت، باب۱۰۰، ج۱۲، ص۲۳۲، ح۱. و کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۶۵۵، ح۱۴.</ref> | ||
*نگاه به نامحرم.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، | *نگاه به نامحرم.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۲۶۸.</ref> | ||
*[[خمر|شراب خواری]].<ref>مفضل از امام صادق(ع) می‌پرسد: چرا | *[[خمر|شراب خواری]].<ref>مفضل از امام صادق(ع) می‌پرسد: چرا خداوند، شراب را حرام کرده است؟ فرمود: چون شراب معتاد به آن را، به ارتعاش مبتلا می‌سازد. روشنی و بینش را از او میگیرد، شرف و «غیرت» و جوانمردی‌اش را زایل می‌کند و او را به گناهکاری و به کشتن بیگناهان و ارتکاب زنا، دلیر می‌سازد. منبع: شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۲۵۳.</ref> | ||
*خوردن گوشت خوک.<ref>مردی از امام صادق(ع) سوال نمود چرا خداوند گوشت خوک حرام نموده است؟ امام فرمودند: خداوند تبارک و تعالی چیزی را حلال ننموده و چیزی را حرام نکرده مگر برای حفظ مصالح خود مردم. گوشت خوک را حرام نموده، زیرا سبب «بی‌غیرتی» و بی‌تعصبی و فساد اخلاق می‌شود. منبع: بروجردی، تفسیر جامع، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۱۵۶.</ref> | *خوردن گوشت خوک.<ref>مردی از امام صادق(ع) سوال نمود چرا خداوند گوشت خوک حرام نموده است؟ امام فرمودند: خداوند تبارک و تعالی چیزی را حلال ننموده و چیزی را حرام نکرده مگر برای حفظ مصالح خود مردم. گوشت خوک را حرام نموده، زیرا سبب «بی‌غیرتی» و بی‌تعصبی و فساد اخلاق می‌شود. منبع: بروجردی، تفسیر جامع، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۱۵۶.</ref> | ||
==فضیلت اخلاقی== | ==فضیلت اخلاقی== | ||
غیرت از فضائل اخلاقی است که صاحب‌نظران دیدگاه‌های مختلفی برای آن بیان کرده‌اند. [[محمدمهدی نراقی|ملا محمد مهدی نراقی]] | غیرت از فضائل اخلاقی است که صاحب‌نظران دیدگاه‌های مختلفی برای آن بیان کرده‌اند. [[محمدمهدی نراقی|ملا محمد مهدی نراقی]] غیرت یا حمیت را تلاش در نگهداری آنچه که حفظش ضروری است تعریف کرده و معتقد است این صفت در قالب مطلوبش از شجاعت، بزرگ منشی و قوت نفس انسان سرچشمه میگیرد و یکی از ملکه‌های نفسانی انسان و سبب مردانگی است.<ref>نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۲۶۶.</ref> فرزند او [[ملا احمد نراقی]] نیز غیرت را از شرایف ملکات و فضایل صفاتی دانسته که آدمی بواسطه آن نگاهبانی می‌کند دین، عِرْض، اولاد و اموال خود را.<ref> نراقی، معراج السعاده، ۱۳۷۷ش، ص۱۶۴.</ref> [[علامه طباطبایی]] هم در [[تفسیر المیزان|المیزان]] با ذکر این نکته که غیرت یک امر [[فطرت|فطری]] است معتقد است: غیرت عبارت است از دگرگونی انسان از حالت عادی و اعتدال، به طوری که انسان را برای دفاع و انتقام از کسی که به یکی از مقدّساتش اعم از دین، ناموس و یا جاه و امثال آن تجاوز کرده، از جای خود می‌کند. این صفت غریزی، صفتی است که هیچ انسانی به طور کلّی از آن بی‌بهره نیست. پس غیرت یکی از فطریات آدمی است و [[اسلام]] هم دینی است که بر اساس فطرت تشریع شده.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۸۰.</ref> [[مرتضی مطهری]] اما معتقد است که غیرت یک شرافت و یک حساسیت انسانی نسبت به پاکی و طهارت جامعه است.<ref>مطهری، مساله حجاب، ۱۳۹۲ش، ص۶۴.</ref> | ||
==انواع غیرت== | ==انواع غیرت== | ||
بر خلاف تصور عموم که غیرت را صرفاً در ناموس بکار می‌برند، غیرت یک | بر خلاف تصور عموم که غیرت را صرفاً در ناموس بکار می‌برند، غیرت یک واژۀ کلی است که انواع مختلفی دارد، مانند: | ||
===غیرت دینی=== | ===غیرت دینی=== | ||
غیرت دینی یعنی اینکه انسان برای حفظ چهارچوب‌های دین یا اهانت به آن، یا عمل نشدن به دستورهای دینی دلسوزی کند و نسبت به آن بی‌اعتنا نباشد و همچنین در جهت رشد و گسترش آن در جامعه کوشش نموده و [[امر به معروف و نهی از منکر]] را که از وظایف مهم دینی است، ترک نکند. بر همین اساس | غیرت دینی یعنی اینکه انسان برای حفظ چهارچوب‌های دین یا اهانت به آن، یا عمل نشدن به دستورهای دینی دلسوزی کند و نسبت به آن بی‌اعتنا نباشد و همچنین در جهت رشد و گسترش آن در جامعه کوشش نموده و [[امر به معروف و نهی از منکر]] را که از وظایف مهم دینی است، ترک نکند. بر همین اساس | ||
قرآن در [[سوره نساء]] [[آیه]]۷۵ با لحن تحریک آمیزی تلاش می‌کند غیرت [[مسلمانان]] را برافروزد تا از اسلام و مسلمانان ضعیف به دفاع برخیزند.<ref>«وَ ما لَکُمْ لا تُقاتِلوُنَ فی سَبیلِ اللهِ وَ الْمُستَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ و النِساءِ وَ الْوِلْدانِ، ترجمه: شما را چه شده که در راه خدا و مردان و زنان و کودکان مستضعف | قرآن در [[سوره نساء]] [[آیه]]۷۵ با لحن تحریک آمیزی تلاش می‌کند غیرت [[مسلمانان]] را برافروزد تا از اسلام و مسلمانان ضعیف به دفاع برخیزند.<ref>«وَ ما لَکُمْ لا تُقاتِلوُنَ فی سَبیلِ اللهِ وَ الْمُستَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ و النِساءِ وَ الْوِلْدانِ، ترجمه: شما را چه شده که در راه خدا و مردان و زنان و کودکان مستضعف نمی‌جنگید».</ref> | ||
===غیرت ملی=== | ===غیرت ملی=== | ||
غیرت ملی یعنی احساس مسوولیت در برابر سرزمین و دلسوزی و حمایت از عزت آن | غیرت ملی یعنی احساس مسوولیت در برابر سرزمین و دلسوزی و حمایت از عزت آن که به نحوی با غیرت دینی و ناموسی نیز پیوند دارد. وطن دوستی و مشارکت در دفاع از آن مسأله‌ای است که در روایت نیز بدان تاکید شده است.<ref>حُبُّ الْوَطَنِ مِنَ الْایمانِ، ترجمه=وطن دوستی از ایمان است.قمی، سفینه البحار، ج۱۰، ص۳۷۵.</ref> | ||
===غیرت ناموسی=== | ===غیرت ناموسی=== | ||
طور کلی در مفاهیم اسلامی، غیرت حسی درونی دانسته شده که برای محافظت از حریم خانواده در وجود مرد نهاده شده است، مرد با همین صفتِ غیرت، ناموس خود را از دسترس لذت جویی و نگاه آلوده دیگران دور می‌کند. در نقلی از [[امام صادق]](ع) آمده مرد در خانه و نسبت به خانواده‌اش نیازمند رعایت سه صفت است هر چند در طبیعت او نباشد: خوش | طور کلی در مفاهیم اسلامی، غیرت حسی درونی دانسته شده که برای محافظت از حریم خانواده در وجود مرد نهاده شده است، مرد با همین صفتِ غیرت، ناموس خود را از دسترس لذت جویی و نگاه آلوده دیگران دور می‌کند. در نقلی از [[امام صادق]](ع) آمده مرد در خانه و نسبت به خانواده‌اش نیازمند رعایت سه صفت است هر چند در طبیعت او نباشد: خوش رفتاری، گشاده دستی به‌اندازه و غیرتی همراه با خویشتن داری.<ref>إنَّ المَرءَ یحتاجُ فی مَنزِلِهِ وَ عِیالِهِ إِلی ثَلاثِ خِلالٍ یتَکَلَّفُها وَ إن لَم یکُن فی طَبعِهِ ذلِکَ: مُعاشَرَةٌ جَمیلَةٌ وَ سَعَةٌ بِتَقدیرٍ وَ غَیرَةٌ بِتَحَصُّن. منبع: ابن شُعبه حَرّانی، تحف العقول، ۱۳۶۳ش، ص۳۲۲.</ref> در روایت به کسانی که نسبت به عفت ناموس خود بی‌تفاوت‌اند را «دیوث» گفته‌اند.<ref>پیامبر فرمود: هر مردی که زنش خود را آرایش کندو با آن حالت از منزلش بیرون آید، آن مرد دیوث می‌باشد و اگر کسی چنین مردان بی‌تفاوت در مقابل همسر و (دختران و خواهرانشان) را دیوث بنامد گناهی نکرده است. منبع: مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۴۹.</ref> | ||
==آثار غیرت== | ==آثار غیرت== | ||
'''آثار فردی''': | '''آثار فردی''': | ||
* | *تکمیل ایمان؛<ref>پیامبر(ص): إِنَّ الْغَیرَةَ مِنَ الْإِیمَانِ؛ ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۴۴.</ref> | ||
*دور شدن از نفاق؛<ref>پیامبر(ص): | *دور شدن از نفاق؛<ref>پیامبر(ص): الْغَیرَةُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ الْبَذَاءُ مِنَ النِّفَاقِ؛ترجمه= غیرت از ایمان است و بی‌بند و باری از نفاق. نهج الفصاحه،۱۳۸۲ش، ص۵۸۷.</ref> | ||
*عفت و پاکدامنی؛<ref>امام علی(ع): مَا | *عفت و پاکدامنی؛<ref>امام علی(ع): مَا زَنَی غَیورٌ قَطُّ؛ترجمه= هرگز یک انسان شریف و غیور زنا نمی‌کند. نهج‌البلاغه، سید رضی، حکمت۳۰۵.</ref> | ||
* | * کسب دوستی خدا؛<ref>امام صادق(ع): إِنَّ اللَّهَ غَیورٌ یحِبُّ کلَّ غَیورٍ وَ مِنْ غَیرَتِهِ حَرَّمَ الْفَوَاحِشَ ظَاهِرَهَا وَ بَاطِنَهَا؛ترجمه= خدا دارای غیرت است و هر غیرتمندی را دوست دارد و از غیرت الهی است که تمام کارهای زشت آشکار و پنهان را حرام کرده است. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۲۰، ص۱۵۳، ح۷۷.</ref> | ||
'''آثاراجتماعی''': | '''آثاراجتماعی''': | ||
*تامین امنیت اخلاقی جامعه؛<ref>امام صادق(ع): عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ النَّاسِ تَعِفَّ | *تامین امنیت اخلاقی جامعه؛<ref>امام صادق(ع): عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ النَّاسِ تَعِفَّ نِسَاؤُکمْ. ترجمه= نسبت به زنان مردم رعایت عفّت و پاکدامنی بنمایید تا زنانتان عفیف و پاکدامن گردند.کلینی، کافی، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۵۵۴.</ref> | ||
* | * مدیریت صحیح خانواده؛<ref>امام صادق(ع): إِنَّ الْمَرْءَ یحْتَاجُ فِی مَنْزِلِهِ وَ عِیالِهِ إِلَی ثَلَاثِ خِلَالٍ یتَکلَّفُهَا وَ إِنْ لَمْ یکنْ فِی طَبْعِهِ ذَلِک مُعَاشَرَةٌ جَمِیلَةٌ وَ سَعَةٌ بِتَقْدِیرٍ وَ غَیرَةٌ بِتَحَصُّن؛ مرد در خانه و نسبت به خانواده‌اش نیازمند رعایت سه روش است، هر چند در طبیعت او نباشد: خوش‌رفتاری، گشاده‌دستی به‌اندازه و غیرتی همراه با خویشتن‌داری.ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۳۶۳ش، ص۳۲۲.</ref> | ||
*سلامتی نسل؛ مرتضی مطهری در این باره معتقد است، اگر حس | *سلامتی نسل؛ مرتضی مطهری در این باره معتقد است، اگر حس غیرت در مرد نبود که محل بذر را حفاظت و پاسبانی کند، رابطه نسل‌ها با یکدیگر به کلی قطع می‌شد، هیچ پدری فرزند خود را نمی‌شناخت و هیچ فرزندی پدر خود را. و قطع این رابطه اساس اجتماعی بودن بشر را متزلزل می‌ساخت.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج ۱۹، ص۴۱۵.</ref> | ||
==زیاده‌روی در غیرت== | ==زیاده‌روی در غیرت== | ||
در روایات شیعه از زیاده‌روی در غیرت برحذر داشته شده است. در این روایات گفته شده غیرت نابجا ریشه در بدگمانی دارد و در نهایت به کج روی و انحراف منجر می‌گردد. امام علی(ع) به فرزند خود [[امام حسن]](ع) فرمود: از | در روایات شیعه از زیاده‌روی در غیرت برحذر داشته شده است. در این روایات گفته شده غیرت نابجا ریشه در بدگمانی دارد و در نهایت به کج روی و انحراف منجر می‌گردد. امام علی(ع) به فرزند خود [[امام حسن]](ع) فرمود: از غیرت نابجا [نسبت به زنان] بپرهیز که آن، زن سالم را به بیماری می‌کشاند و پاکدامن را به بدگمانی، بلکه درباره آنان محکم کاری کن.<ref>إیاکَ و التَّغایرَ فی غیرِ مَوضِعِ الغَیرَةِ، فإنَّ ذلکَ یدعُو الصَّحیحَةَ مِنهُنَّ إلَی السَّقَمِ، و لکن أحکمْ أمرَهُنَّ. نهج البلاغه، نامه۵۳.</ref> در نقلی دیگر [[امام صادق]](ع) فرمودند: در حلال، غیرت نیست.<ref>لا غَیرَةَ فی الحَلالِ، کلینی، اصول کافی، ج۵، ص۵۳۷.</ref> در توصیه‌های حضرت سلیمان به پسرش نیز آمده، درباره خانواده‌ات، زیاد غیرت به خرج نده که با بدگمانی او را مورد هدف قرار دهی، هر چند بی‌گناه باشد.<ref>یا بُنَی لا تُکثِرِ الغَیرَةَ عَلیأهلِک فَتُرمی بِالسّوءِ مِن أجلِک وإن کانَت بَریئَةً، سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۲۶.</ref> | ||
==تفاوت غیرت، تعصب، حسد== | ==تفاوت غیرت، تعصب، حسد== | ||
غیرت، تعصب و [[حسد]] در عین حال که مرز باریکی دارند، اما اوصاف | غیرت، تعصب و [[حسد]] در عین حال که مرز باریکی دارند، اما اوصاف کاملاً متفاوت از هم‌اند. غیرت، یک حس اجتماعی و نوعی، در امور مثبت و سازنده است و فایده و هدفش متوجه دیگران است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۹، ص۴۱۵.</ref> اما تعصّب به معنی جانبداری، حمایت و یاری از کسی یا چیزی (خواه آن کس یا چیز مثبت باشد یا منفی) همراه با دلبسگی به آن است.<ref>عمید، فرهنگ عمید، ۱۳۶۳ش، ص۴۰۴و۴۰۳.</ref> حسادت هم که از [[گناه کبیره|گناهان کبیره]] است که ریشه در خودخواهی و از غرایز و احساسات شخصی و فردی (و نه بیرونی و اجتماعی) دارد.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۱۷ق، ج۴۱، ص۵۲.</ref> لازم به توضیح که هر سه واژه ریشه در خشم و غضب دارند، غیرت تعدیل قوه خشم است و جنبه افراط آن نزاع و خونریزی است و جنبه تفریط آن هم بی‌غیرتی است.<ref>فیض کاشانی، اخلاق حسنه، ۱۳۷۵ش، ص۵۳و۵۶.</ref> | ||
==در فقه و حقوق== | ==در فقه و حقوق== | ||
در کتاب [[تحریرالوسیله]] ([[امام خمینی]]) چنین آمده: | در کتاب [[تحریرالوسیله]] ([[امام خمینی]]) چنین آمده: | ||
اگر به ناموس | اگر به ناموس کسی خواه همسرش باشد یا دیگران به قصد تجاوز حمله شود، واجب است به هر وسیله ممکن آن را دفع کند گرچه به کشتن مهاجم بیانجامد، بلکه اگر قصد آبروریزی به کمتر از تجاوز هم داشته باشد، به ظاهر حکمش همین است.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۸۷.</ref> | ||
همچنین بر اساس مادهٔ ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی «هرگاه مردی همسر خود را در حال زنا با مرد اجنبی مشاهده کند و علم به تمکین زن داشته باشد، می‌تواند در همان حال آنان را به قتل برساند و در صورتی که زن مکرَه باشد، فقط مرد را می‌تواند به قتل برساند. حکم ضرب و جرح در این مورد نیز مانند قتل است.» مبنای این اصل قانونی فتاوای [[مجتهد|فقهای]] شیعه است که مبتنی بر روایاتی در این زمینه است. البته در این وضعیت هرچند شخص گناه و جرمی مرتکب نشده اما باید واقعه را در دادگاه اثبات کند. همچنین نظر مخالفی نیز در بین اقلیتی از فقها، همچون [[سید ابوالقاسم خویی|ابوالقاسم خویی]]، مطرح شده‌است که روایات مربوط به این حکم را غیر معتبر یا مربوط به حالت دفاع می‌دانند.<ref>صادقی، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، ۱۳۸۸ش، | همچنین بر اساس مادهٔ ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی «هرگاه مردی همسر خود را در حال زنا با مرد اجنبی مشاهده کند و علم به تمکین زن داشته باشد، می‌تواند در همان حال آنان را به قتل برساند و در صورتی که زن مکرَه باشد، فقط مرد را می‌تواند به قتل برساند. حکم ضرب و جرح در این مورد نیز مانند قتل است.» مبنای این اصل قانونی فتاوای [[مجتهد|فقهای]] شیعه است که مبتنی بر روایاتی در این زمینه است. البته در این وضعیت هرچند شخص گناه و جرمی مرتکب نشده اما باید واقعه را در دادگاه اثبات کند. همچنین نظر مخالفی نیز در بین اقلیتی از فقها، همچون [[سید ابوالقاسم خویی|ابوالقاسم خویی]]، مطرح شده‌است که روایات مربوط به این حکم را غیر معتبر یا مربوط به حالت دفاع می‌دانند.<ref>صادقی، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، ۱۳۸۸ش، ص۵۵و۵۶.</ref> | ||
==غیرت در ادبیات فارسی== | ==غیرت در ادبیات فارسی== | ||
غیرت از جمله مفاهیمی است که در ادبیات فارسی و اشعار شعرایی چون [[حافظ شیرازی|حافظ]] و [[سعدی]]<ref>[http://ganjoor.net/saadi/divan/ghazals/sh77/ گنجور سعدی، غزل شماره۷۷]</ref> کاربردهایی یافته است که ابیات زیر از حافظ نمونه‌ای از آن است: | غیرت از جمله مفاهیمی است که در ادبیات فارسی و اشعار شعرایی چون [[حافظ شیرازی|حافظ]] و [[سعدی]]<ref>[http://ganjoor.net/saadi/divan/ghazals/sh77/ گنجور سعدی، غزل شماره۷۷]</ref> کاربردهایی یافته است که ابیات زیر از حافظ نمونه‌ای از آن است: | ||
{{ | {{شعر۲ | ||
|در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد|عشق | |در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد|عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد | ||
|جلوه‌ای کرد رخت | |جلوه‌ای کرد رخت دید ملک عشق نداشت|عین آتش شد ازین غیرت و بر آدم زد | ||
|عقل می‌خواست کز آن شعله چراغ افروزد|برق | |عقل می‌خواست کز آن شعله چراغ افروزد|برق غیرت بدرخشید و جهان بر هم زد<ref>[http://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh152/ گنجور حافظ، غزل شماره۱۵۲]</ref>}} | ||
==تک نگاری ها== | ==تک نگاری ها== | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
*طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش. | *طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش. | ||
*قمی، عباس، سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، قم، اسوه. | *قمی، عباس، سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، قم، اسوه. | ||
* | *کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، چاپ علی‌اکبر غفاری، بیروت ۱۴۰۱. | ||
*نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، قم، ۱۴۱۷ق. | *نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، قم، ۱۴۱۷ق. | ||
*نراقی، احمد، معراج السعادة، قم، هجرت، ۱۳۷۷ش. | *نراقی، احمد، معراج السعادة، قم، هجرت، ۱۳۷۷ش. | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
*نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ق. | *نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ق. | ||
*نهج الفصاحه، سخنان پیامبر، گروآورنده ابوالقاسم پاینده، تصیح و تنظیم عبدالرسول پیمانی و محمدامین شریعتی، اصفهان، خاتم الانبیاء، ۱۳۸۳. | *نهج الفصاحه، سخنان پیامبر، گروآورنده ابوالقاسم پاینده، تصیح و تنظیم عبدالرسول پیمانی و محمدامین شریعتی، اصفهان، خاتم الانبیاء، ۱۳۸۳. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{اخلاق}} | {{اخلاق}} | ||