حد شرعی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حد شرعی''' مجموعه مجازات‌هایی مشخص شده در منابع دین اسلام برای برخی جرایم خاص. نوع، مقدار و شیوه اجرای این دسته مجازات‌ها در قرآن و یا روایات پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) تعیین شده است. حد گاهی در معنای عام‌ مجازات به کار می‌رود که در این صورت، تعزیرات را نیز در بر  می‌گیرد ولی از لحاظ تخصصی تعزیر به مجازات‌هایی گفته می‌شود که نوع، اندازه و کیفیت اجرای آن در منابع شرعی نیامده است و تعیین آن در اختیار حاکم است.

کتاب‌های فقهی در بیشتر موارد مشتمل بر بخشی با عنوان حدود هستند که به بیان این مجازات های خاص، شرایط، کیفیت اجرا و دیگر مسایل مرتبط با آن پرداخته است.

اجرای حدود شرعی به شرایطی وابسته است. برخی فقیهان شیعه معتقدند اجرای حد شرعی از اختصاصات امام معصوم(ع) است و دیگرانی چنین اختصاصی را قبول ندارند و اعتقاد دارند در زمان غیبت امام معصوم(ع) نیز می‌توان حدود را اجرا کرد.

حد به مجازات‌هایی گفته می‌شود که در شرع اسلام برای جرایم خاصی تعیین شده است. میزان و چگونگی اجرای این مجازات‌های معین به صورت کامل در منابع اسلامی بیان شده است.<ref>طباطبائی، ریاض المسائل، ۱۴۱۲ق، ج۱۳، ص۴۱۵.</ref> گاهی واژه حد در معنای وسیع‌تری به کار رفته است؛ به صورتیکه دیگر مجازات‌ها مانند [[تعزیرات]] را نیز شامل می‌شود.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۷ش،ج۳، ص۲۵۱.</ref>

* حدود مربوط به حق‌الله هستند به جز قذف و سرقت.

درباره تعداد جرائم حدی بین فقیهان اختلاف است، برخی مانند محقق حلی این جرائم را ۸ مورد دانسته‌اند (شرایع الاسلام) و برخی مانند آیت‌الله خویی تا ۱۶ مورد را حدی می‌داند.<ref>خوئی، مبانی تکملة‌المنهاج،  موسسه احیاء آثار الامام الخویی، ج۱، ص۲۰۳.</ref>

جرائمی که تقریبا تمامی فقهای شیعه آن را موجب حد دانسته اند عبارتند از:  

* بوسیدن پسر جوان از روی شهوت توسط شخصی که در احرام حج است،

| قتل|| لواط<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸، ج۴، ص۱۴۶.</ref>، انجام سحر و جادو اگر ساحر مسلمان باشد<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة،۱۳۸۶-۱۳۹۸ق، ج۹، ص۱۹۵.</ref>، زنا با محارم نسبی<ref>طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۸.</ref>، زنا همراه با عُنف و اجبار<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸، ج۴، ص۱۴۱.</ref>، کسی که همسر ندارد و سه بار زنا کرده و حد بر او جاری شده است در مرحله چهارم اعدام می‌شود<ref>طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۱.</ref>، دشنام دادن به پیامبر اسلام(ص) و اهل‌بیت(ع)<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة،۱۳۸۶-۱۳۹۸ق، ج۹، ص۱۹۴.</ref>، ادعای پیامبری<ref>خوئی، مبانی تکملة‌المنهاج، موسسه احیاء آثار الامام الخویی، ج۱، ص۳۲۲.</ref>، ارتداد مرد مسلمان.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸، ج۴، ص۱۷.</ref>

*'''اقرار:'''اعتراف اختیاری و بدون اجبار  شخص که در آن به صورت آشکار ارتکاب جرم را قبول کند از راه‌های اثبات جرم حدی است.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۳۷۹، ج۲، ص۴۹.</ref> شکل و چگونگی و کیفیت اقرار و اعتراف در جرائم مختلف، ممکن است متفاوت باشد به عنوان مثال بیشتر فقیهان شیعه ،چهار بار اقرار را برای اثبات جرم زنا<ref>طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۴.</ref>، لواط <ref>محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، ۱۴۰۸، ج۴، ص۱۴۶.</ref> و مساحقه<ref>شهید اول، اللمعة‌الدمشقیة،۱۴۱۰ق، ص۲۵۷.</ref>و دو بار اقرار را برای اثبات نوشیدن شراب ، قذف و قوّادی<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۴۸.</ref> لازم دانسته‌اند.

*'''گواهی شاهدان:''' شهادت دادن افراد بر اتفاق افتادن جرم توسط مرتکب از راه‌های اثبات مجازات برای اوست. تعداد و شرایط شاهدان در جرایم مختلف متفاوت است<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۳۷۹، ج۲، ص۴۴۶.</ref>؛ به عنوان مثال برای اثبات لواط و مساحقه شهادت ۴ مرد عادل لازم است <ref>شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه،۱۳۸۶-۱۳۹۸ق، ج۹، ص۱۴۳و ص۱۵۸.</ref> ولی در اثبات زنا تعداد و جنسیت شاهدان یکی از این موارد می‌تواند باشد: ۴ مرد عادل، ۳ مرد و ۲ زن یا در برخی موارد ۲ مرد و ۴ زن.<ref>طوسی، الخلاف، موسسه نشر اسلامی، ج۶، ص۲۵۱؛ محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، ۱۴۰۸، ج۴، ص۱۲۵؛</ref>  

اگر تعداد شاهدانی که برای اثبات هر جرم حدی نیاز به حضور آن‌هاست از میزان ذکر شده در [[شرع]] کم‌تر باشد، جرم اثبات نشده و بر افراد حاضر برای شهادت، حد [[قذف]] جاری می‌شود. مطابق با منابع [[فقه|فقهی]] برای تکمیل تعداد نباید صبر کرد. به عنوان مثال برای اثبات [[زنا]] ۴ شاهد مرد نیاز است حال اگر ۳ نفر حاضر شوند و نفر چهارم نبوده و  یا در راه رسیدن باشد، زنا اثبات نشده و بر آن ۳ نفر حد قذف جاری می‌شود.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه،۱۳۸۶-۱۳۹۸ق، ج۹، ص۵۳.</ref>

برای اجرای برخی حدود روش‌های مختلفی ذکر شده است به عنوان نمونه در اجرای حکم قتل در لواط روش‌هایی مانند قطع سر با شمشیر، پرت کردن از کوه، سوزاندن در آتش، سنگسار و تخریب دیوار بر روی مجرم پیشنهاد شده است. <ref>شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه،۱۳۸۶-۱۳۹۸ق، ج۹، ص۱۴۴. </ref>

در جرایمی که حد آن‌ها تازیانه است اگر مجرم بیمار باشد، اجرای حد تا زمان بهبودی او به تاخیر خواهد افتاد. در صورتی‌که عجله در اجرای حد دارای مصلحتی باشد مانند این‌که به بهبودی فرد امیدی وجود ندارد، حد به وسیله ضغث بر وی جاری خواهد شد. ضغث دسته‌ای از چوب است که یکبار بر بدن مجرم زده می‌شود.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه،۱۳۸۶-۱۳۹۸ق، ج۹، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> مقدار چوب‌ها به تعداد ضربات تازیانه‌ای است که به موجب حد باید بر متهم باید زده شود به عنوان مثال اگر حد وی صد تازیانه است تعداد چوب‌ها صد عدد خواهد بود. اصابت همه چوب‌ها بر بدن بزهکار الزام ندارد و همچنین می‌توان تعداد چوب‌ها را به چند دسته نیز تقسیم کرد.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۳۷۹، ج۲، ص۴۶۵.</ref>

مجبور کردن فرد به انجام عمل جنسی موجب برداشته شدن حد از او می‌شود. امکان اجبار زن به زنا مورد اتفاق همه فقیهان و امکان اجبار مرد به زنا نیز مورد اتفاق بیشتر آنان است.<ref>شهید ثانی، الروضه البهیه فی شرح لمعه الدمشقیه، ١٣٨٦-١٣٩٨، ج۹، ص۳۱.</ref>. ولی برخی از [[فقیهان]] معتقدند که مرد را نمی‌توان بر خلاف میلش به آمیزش جنسی مجبور کرد. <ref>فاضل هندی، کشف‌اللثام، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۹۳.</ref>