اصلاح ذات البین: تفاوت میان نسخه‌ها

برای ایجاد اصلاح میان مردم و برقرار کردن آشتی و پیوند میان افراد در متون دینی راهکارها و مصادیقی بیان شده است. رفع اختلافات خانوادگی، پیش‌گیری از وقوع اختلاف با اصلاح در وصیت، دعوت به عقلانیت، نصحیت، موعظه و در نهایت جنگ با یاغیان و میانجی‌گری در رفع اختلاف از جمله این راهکارهای معرفی شده است.

* '''پیش‌گیری از وقوع اختلاف:''' بر اساس نظر [[مفسران]] پیش‌گیری از بروز اختلاف و درگیری میان وارثان مضمون آیه ۱۸۲ [[سوره بقره]] است<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۸۵.</ref> که بر [[وصی]] یا هر کسی که وظیفه [[امر به معروف و نهی از منکر]] دارد، لازم است [[موصی]] را به رعایت [[عدالت]] و عمل به وظیفه سفارش کنند و از [[وصیت|وصیتی]] که باعث ایجاد اختلاف می‌شود، جلوگیری کرده و هیچ [[گناه|گناهی]] بر آنان نیست.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۹.</ref> بعضی نیز معتقدند وظیفه [[حکومت اسلامی]] اصلاح وصیتی است که زمینه بروز اختلاف را فراهم می‌کند.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۷۲.</ref>

* '''رفع اختلافات خانوادگی:''' برای حل اختلافات خانوادگی و هنگام ترس از جدایی دو همسر پیشنهاد انتخاب دو داور از سوی زن و مرد برای ایجاد آشتی و دوستی شده است.<ref>طوسی، التبیان، ج۳، ص۱۹۲؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۷۰.</ref> اصلاح روابط میان زن و شوهر مفاد چندین آیه از قرآن است.<ref>سوره بقره، آیه ۲۲۸؛ذسوره نساء، آیه ۳۵؛ آیه ۱۲۸ -۱۲۹.</ref>

* '''میانجی‌گری در رفع اختلافات:''' رفع اختلاف میان مردم وظیفه حکومت و [[مؤمنان]] معرفی شده است به صورتی که در موارد اصلاح از طریق گفتگو نیازی به اجازه از [[حاکم شرع]] نیست؛ ولی زمانی که شدت عمل برای اصلاح ذات البین نیاز است، باید اجازه حاکم شرع گرفته شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۷۰.</ref>

<br />

عواملی را که باعث ایجاد اختلاف در میان مردم می‌گردد، به عنوان موانع تحقق اصلاح ذات البین معرفی کرده‌اند.  

* پیروی از شیطان: طبق آیه ۲۰۸ سوره بقره، پیروی از گام‌های شیطان که عین اختلاف و فساد است، از موانع ایجاد سازش و آشتی نامیده‌اند.<ref>مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۱۱.</ref>  

* [[بخل]] و آزمندی را به عنوان یکی از سرچشمه‌های نزاع، اختلاف و درگیری میان انسان‌ها قلمداد کرده‌اند؛ چراکه طبیعت انسان به دلیل حب ذات در معرض بخل قرار دارد. مفسران ذیل آیه ۱۲۸ سوره نساء بخل را از موانع دست‌یابی به اصلاح ذات البین می‌دانند؛ عاملی که باعث جدایی زن و شوهر از همدیگر می‌گردد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۵۱.</ref>

* کم‌رنگ شدن ارزش‌های اخلاقی: امام علی(ع) یکی از انگیزه‌های اختلاف یاران خود بعد از [[جنگ صفین]] را کم‌رنگ شدن ارزش‌های اخلاقی و باطن‌های ناپاک و نیت‌های آلوده معرفی کرده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۱۳، ص۱۶۸.</ref>

==منابع==

{{منابع}}

* دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.

* شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات براساس تفسیر نمونه، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۷۷ش.

* صادقی، سید جعفر، «آشتی»، در دائره المعارف قرآن کریم، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.

* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.

* طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۱۲ق.

* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.

* مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۲۴ق.

* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب العلمیة، ۱۳۷۱ش.

* میرسپاه، علی اکبر، «اصلاح»، در دائره المعارف قرآن کریم، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.

* نهج البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، قم، هجرت، ۱۴۱۳ق.

{{پایان}}