چشم‌زخم: تفاوت میان نسخه‌ها

وجود احادیثی در تأیید چشم‌زخم به ویژه حدیثی که آن را همپایه [[قضا و قدر]] تلقی کرده، یا احادیثی همچون «العين تدخل الرجل القبر و الجمل القدر؛ چشم‌زخم مرد را به گور و شتر را به دیگ می‌اندازد.»<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، ص۲۵-۲۶.</ref> و «لَوْ نُبِشَ لَكُمْ عَنِ الْقُبُورِ لَرَأَيْتُمْ أَنَّ أَكْثَرَ مَوْتَاهُمْ بِالْعَيْنِ؛ اگر قبرها را بشکافند خواهید دید که بیشتر مردگان به سبب چشم‌زخم مرده‌اند<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، ص۲۵.</ref> پرسش‌هایی را برانگیخته و برخی از عالمان مسلمان را به پاسخ‌گویی واداشته است.<ref>برای نمونه: نک: شریف رضی، ۳۶۸-۳۶۹؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۸، ص۴۸۳-۴۸۴.</ref> از دیدگاه عالمان شیعه این گونه عوامل با قدرت خدا منافات ندارد زیرا آنچه که تأثیر می‌کند، قدرت اوست. همچنین گفته شده حدیثی که تأثیر چشم‌زخم را همپایه قضا و قدر معرفی کرده، از باب مبالغه بوده است.<ref>مجلسی، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۳۴-۳۵.</ref> در توصیه‌های اخلاقی نیز اعتقاد به چشم‌زخم منافی [[توکل]] دانسته شده است.<ref> سعدی، ص۱۳۹؛ نراقی، ج۳، ص۲۲۷.</ref>

برای جلوگیری از اثر چشم‌زخم از [[تعویذ]] و [[حرز]] استفاده می‌شود.<ref> اسپونر، ص۳۱۱؛ بوی، ص۲۳۵</ref>  

همچنین از امامان شیعه نقل شده هنگامی که چیزی شما را به تعجب آورد، [[ذکر]] خدا را به زبان جاری کنید. و اذکاری مانند [[تکبیر]]، [[حوقله]] و ماشاءالله را بگوید.<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۳۸۶؛ کفعمی، ۱۴۰۵ق، ص۲۲۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۶۰، ص۲۶.</ref>

چشم‌زخم از باورهای پیروان ادیان پیش از [[اسلام]] نیز بوده است؛ گفته‌اند یهودیان ۹۹ درصد از مرگ‌ها را ناشی از چشم‌زخم می‌دانستند.<ref>وسترمارک، ص۵۶؛ واژه های فرهنگ یهود، ۱۹۷۷م، ص۱۹۱-۱۹۲.</ref> اعراب در [[دوران جاهلیت]] چشم‌زخم را منحصر در اثر چشم آدمی نمی‌دانستند آن را نتیجه نگاه برخی حیوانات نیز می‌پنداشتند<ref> نک: جاحظ، کتاب الحیوان، ۱۳۸۵-۱۳۸۹ق، ج۲، ص۱۳۱-۱۳۲.</ref> آنان برای در امان ماندن از چشم‌زخم از تدابیر مختلفی استفاده می‌کردند. به عنوان نمونه هنگامی که تعداد شتران کسی به ۱۰۰۰ می‌رسید یک چشم بهترین شتر خود را کور می‌کرد.<ref>جاحظ، کتاب الحیوان، ۱۳۸۵-۱۳۸۹ق، ج۱، ص۱۷.</ref> البته پیش از اعراب دو سنت سامی‌ و هندو آریایی‌ این باورها را داشتند.<ref>نک: وسترمارک، ص۵۵-۵۸.</ref>