چشم‌زخم: تفاوت میان نسخه‌ها

در فرهنگ‌های مختلف شیوه‌های متفاوتی برای دفع چشم‌زخم مطرح است در فرهنگ عامه ایرن پندار بر این است که دودکردن اسپند و شکستن تخم‌مرغ برای دفع چشم‌زخم مؤثر است ایرانیان معمولا در مجالس شادی برای دفع چشم‌زخم دانه‌های اسپند را بو داده و دود آن در محل رفت و آمد حاضران پخش می‌دهند. اما در منابع دینی چیزی بر تأیید این اعمال یافت نمی‌شود از این رو برخی آن را نوعی خرافه می‌دانند.

برخی از مردم نیز اشیاء قیمتی و نفیس خود را از کسانی که می‌پندارند چشمان شور دارند، پنهان می‌کنند همچنین در ادبیات عامیانه فارسی عبارت‌هایی مانند «بر چشم بد لعنت» و «الهی چشم حسود کور بشه» رایج است.

همچنین از مهره‌های آبی‌رنگی به عنوان دستبند، گردبنبد یا آویز برای دفع چشم‌زخم استفاده می‌شود که در [[استفتاء|استفتائات]] برخی از [[مراجع تقلید]] آمده که مستند شرعی ندارند.

چشم‌زخم از باورهای پیروان ادیان پیش از [[اسلام]] نیز بوده است؛ گفته‌اند یهودیان ۹۹ درصد از مرگ‌ها را ناشی از چشم‌زخم می‌دانستند.<ref>وسترمارک، ص۵۶؛ واژه های فرهنگ یهود، ص۱۹۱-۱۹۲.</ref> اعراب در [[دوران جاهلیت]] چشم‌زخم را منحصر در اثر چشم آدمی نمی‌دانستند آن را نتیجه نگاه برخی حیوانات نیز می‌پنداشتند<ref> نک: جاحظ، ج۲، ص۱۳۱-۱۳۲؛ جوادعلی، ج۶، ص۷۵۲.</ref> آنان برای در امان ماندن از چشم‌زخم از تدابیر مختلفی استفاده می‌کردند. به عنوان نمونه هنگامی که تعداد شتران کسی به ۱۰۰۰ می‌رسید یک چشم بهترین شتر خود را کور می‌کرد.<ref>جاحظ، ج۱، ص۱۷.</ref> البته پیش از اعراب دو سنت سامی‌ و هندو آریایی‌ این باورها را داشتند.<ref>نک: وسترمارک، ص۵۵-۵۸؛ د. ایرانیکا، ذیل واژه.</ref>