پرش به محتوا

نماز عید: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۹۵۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۹ آوریل ۲۰۲۳
اصلاح متن و ساختار - خلاصه‌سازی بخش جایگاه
جزبدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح متن و ساختار - خلاصه‌سازی بخش جایگاه)
خط ۱: خط ۱:
{{مقاله توصیفی فقهی}}
{{مقاله توصیفی فقهی}}
[[پرونده:اقامه نماز عید توسط آیت الله حائری.jpg|بندانگشتی|نماز عید فطر به امامت آیت‌الله [[عبدالکریم حائری یزدی|عبدالکریم حائری]] در حرم حضرت معصومه(س) در قم. سال‌های نخست قرن ۱۴ شمسی]]
[[پرونده:اقامه نماز عید توسط آیت الله حائری.jpg|بندانگشتی|نماز عید فطر به امامت آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی در حرم حضرت معصومه(س) در قم، سال‌های نخست قرن ۱۴ شمسی.]]
'''نماز عید''' یا '''نماز عیدین'''، [[نماز|نمازی]] است که [[اسلام|مسلمانان]] در روز [[عید فطر]] و [[عید قربان]] می‌خوانند و مشارکت مسلمانان در نماز عید به‌ویژه نماز عید فطر بسیار گسترده است. به [[فتوا|فتوای]] فقیهان شیعه، این نماز در زمان حضور [[امامت|امام]]، واجب است و باید به جماعت خوانده شود. همچنین خواندن این نماز در دوره غیبت، مستحب است هر چند درباره به جماعت یا فراداخواندن آن نظرات مختلفی وجود دارد.  
'''نماز عید''' یا '''نماز عیدین''' [[نماز|نمازی]] است که [[اسلام|مسلمانان]] در روز [[عید فطر]] و [[عید قربان]] اقامه می‌کنند و مشارکت مسلمانان در نماز عید به‌ویژه نماز عید فطر بسیار گسترده است. به [[فتوا|فتوای]] فقیهان شیعه، این نماز در زمان حضور [[امامت|امام معصوم]] واجب است و باید به جماعت خوانده شود. همچنین خواندن این نماز در دوره غیبت مستحب است، هر چند درباره اینکه باید به جماعت خوانده شود یا فرادا، نظرات مختلفی وجود دارد.  


نماز عید دو رکعت دارد؛ در رکعت اول آن پنج قنوت و رکعت دوم چهار قنوت خوانده می‌شود. همچنین نماز عید: دو خطبه دارد که پس از نماز ایراد می‌گردد. وقت نماز عید از طلوع خورشید تا زوال (ظهر شرعی) است. نماز عید، آداب و احکام خاصی دارد از جمله اینکه بهتر است زیر سقف خوانده نشود و در قنوت‌های آن دعای خاصی خوانده شود.  
نماز عید دو رکعت دارد؛ در رکعت اول آن پنج قنوت و رکعت دوم چهار قنوت خوانده می‌شود. همچنین نماز عید دو خطبه دارد که پس از نماز ایراد می‌گردد. وقت نماز عید از طلوع خورشید تا زوال (ظهر شرعی) است. نماز عید آداب و احکامی دارد؛ از جمله اینکه بهتر است زیر سقف خوانده نشود و در قنوت‌های آن دعای خاصی خوانده شود.
 
مأمون، پس از انتخاب [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] به [[ولایتعهدی امام رضا(ع)|ولایتعهدی]]، از وی خواست امامت نماز عید فطر را به عهده گیرد، اما وقتی استقبال مردم از امام رضا(ع) را دید احساس خطر کرد و دستور داد امام رضا نماز را امامت نکند.


مأمون، پس از انتخاب [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]]، به [[ولایتعهدی امام رضا(ع)|ولایتعهدی]] از وی خواست نماز عید فطر را امامت کند، اما وقتی استقبال مردم از امام رضا(ع) را دید، احساس خطر کرد و دستور داد امام رضا نماز را امامت نکند.
==اهمیت و جایگاه==
==اهمیت و جایگاه==
نماز عید، نمازی است که مسلمان در روز عید فطر و عید قربان می‌خوانند. در منابع فقهی و روایی از این نماز به صلاة العیدین یاد می‌شود.<ref> نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳.</ref> به گفته طبری مورخ [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام]] برای نخستین بار در یکم شوال سال [[سال ۲ هجری قمری |دو قمری]] نماز عید اقامه کرد. <ref>طبری، تاریخ الطبری، بی‌تا، ج۲، ۴۱۸.</ref> بر اساس فقه شیعه این نماز در زمان حضور [[امامت|امام]]، [[واجب]] است<ref> نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳.</ref> و باید به جماعت‏ خوانده شود.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۴.</ref> اما در [[غیبت امام مهدی(عج)|زمان غیبت]]، [[مستحب]] است<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ۳۳۳.</ref> البته به جماعت خواندن آن در دوره غیبت محل اختلاف فقهاست.<ref> بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، ص۲۳۴.</ref> به فتوای [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، اگر [[ولایت فقیه|ولی فقیه]] یا شخصی که از او اجازه دارد آن را امامت کند یا به قصد رجاء خوانده شود اشکال ندارد در غیر این صورت، [[احتیاط واجب]] است که آن را به جماعت نخوانند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی،‌ توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۴.</ref>  
نماز عید نمازی است که مسلمانان در روز عید فطر و عید قربان اقامه می‌کنند. این نماز در منابع فقهی و روایی «صلاة العیدین» خوانده می‌شود.<ref>نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳.</ref> به‌گفته محمد بن جریر طبری، مورخ قرن سوم هجری، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام]] برای نخستین بار در اول شوال سال [[سال ۲ هجری قمری |دوم هجری]] نماز عید را اقامه کرد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، بی‌تا، ج۲، ص۴۱۸.</ref> مشارکت مسلمانان در نماز‌های عید به‌ویژه نماز عید فطر بسیار گسترده است و در تمامی اماکن مقدس مسلمانان و شیعیان این نماز برپا می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/85086803/ باشکوه‌ترین نمازهای عید در کجا برگزار می‌شود؟خبرگزاری ایرنا.</ref> در مناطق مختلف ایران نماز عید با حضور انبوه نمازگزاران و به جماعت اقامه می‌گردد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84740563/ نماز عید فطر در سراسر کشور اقامه شد]. خبرگزاری ایرنا.</ref>
===جلوگیری مأمون از اقامه نماز عید توسط امام رضا(ع)===
برپایی ناتمام نماز عید توسط [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] یکی از ماجراهای معروف در تاریخ شیعه و نشان‌دهنده اهمیت نماز عید نزد مسلمانان است. [[مأمون]]، خلیفه وقت [[بنی‌عباس|عباسی]] پس از انتخاب امام رضا به [[ولایتعهدی امام رضا(ع)|ولایتعهدی]] از او خواست که نماز عید فطر را اقامه کند. پس از اصرار مأمون امام رضا پذیرفت به شرط اینکه نماز را طبق روش و سنت پیامبر(ص) بخواند.<ref>کلینی، الكافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۸۹.</ref> براساس روایتی که کلینی نقل کرده است فضل بن سهل، وزیر [[مأمون عباسی]] چون استقبال بی‌نظیر مردم را از امام رضا(ع) دید به مأمون گفت: اگر علی بن موسی با اين وضعیت به محل نماز عيد برسد، مردم فريفته او می‌شوند؛ از او بخواه که برگردد مأمون به سوى حضرت پیکی فرستاد و امام نیز برگشت<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۰.</ref> به گفته [[مرتضی مطهری]]، دلیل اصلی جلوگیری مأمون از اقامه نماز توسط امام رضا(ع)، خطری بود که از استقبال مردم از امام رضا و اظهار علاقه و محبت به او احساس کرد. چرا که امام رضا برخلاف روش [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلفای عباسی]] و به دور از تجملات راهی مصلی شد و با استقبال مردم مواجه گردید.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۷، ص۱۷۴-۱۷۶.</ref> برخی از محققان بر اساس تکبیرهایی که امام رضا در مسیر خوانده‌ است{{یادداشت| وَ طَلَعَ الرِّضَا(ع) وَقَفَ عَلَى الْبَابِ وَقْفَةً ثُمَّ قَالَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا هَدَانَا اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى‌ مَا أَبْلَانَا.و سپس امام رضا(ع) در آمد و نزد در ايستاد فرمود: «اللَّه اكبر، اللَّه اكبر، اللَّه اكبر، [اللَّه اكبر] على ما هدانا، اللَّه اكبر على ما رزقنا من‏ بهيمة الانعام، و الحمد لله على ما أبلانا». (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۰.)}} این ماجرا را مربوط به عید قربان دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۸۱؛ اصول کافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ج۲، ص۴۰۷.</ref>


===مشارکت مسلمانان در نماز عید===
در [[مشهد]] همه ساله این نماز در [[حرم امام رضا(ع)|حرم امام رضا]] برگزار می‌شود.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/1082295/ جزئیات نماز عید فطر در حرم مطهر رضوی]، پایگاه حوزه نیوز.</ref> بنابر گزارشی در [[دوران قاجار]] این نماز در مشهد در مصلی برگزار می‌شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83798938/ عید فطر آستان قدس رضوی در آیینه تاریخ]، خبرگزاری ایرنا.</ref> نماز عید در [[نجف]] در [[حرم امام علی(ع)|حرم امام علی]]<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/1562413/ نماز عید فطر در حرم امام علی]، پایگاه خبری شفقنا.</ref> و در [[کوفه]] در مسجد جامع کوفه<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/1562278/ نماز عید در مسجد جامع کوفه]، پایگاه خبری شفقنا.</ref> و در [[کربلا]] در [[بین‌الحرمین|بین الحرمین]] <ref>[https://fa.abna24.com/story/1360526 نماز عید در بین الحرمین]، خبرگزاری ابنا.</ref> اقامه می‌شود.
مشارکت مسلمانان در نماز‌های عید به‌ویژه نماز عید فطر بسیار گسترده است و در تمامی اماکن مقدسه مسلمانان و شیعیان این نماز برپا می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/85086803/ باشکوه‌ترین نمازهای عید در کجا برگزار می‌شود؟]، خبرگزاری ایرنا.</ref> در مناطق مختلف ایران نماز عید با حضور انبوه نمازگزاران و به جماعت اقامه می‌گردد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84740563/ نماز عید فطر در سراسر کشور اقامه شد]. خبرگزاری ایرنا.</ref>


در [[مشهد]] همه ساله این نماز در [[حرم امام رضا(ع)|حرم امام رضا]] برگزار می‌شود.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/1082295/ جزئیات نماز عید فطر در حرم مطهر رضوی]، پایگاه حوزه نیوز.</ref> بنابر گزارشی در [[دوران قاجار]] این نماز در مشهد در مصلی برگزار می‌شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83798938/ عید فطر آستان قدس رضوی در آیینه تاریخ]، خبرگزاری ایرنا.</ref> نماز عید در [[نجف]] در [[حرم امام علی(ع)|حرم امام علی]]<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/1562413/ نماز عید فطر در حرم امام علی]، پایگاه خبری شفقنا.</ref> و در [[کوفه]] در مسجد جامع کوفه<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/1562278/ نماز عید در مسجد جامع کوفه]، پایگاه خبری شفقنا.</ref> و در [[کربلا]] در [[بین‌الحرمین|بین الحرمین]] <ref>[https://fa.abna24.com/story/1360526 نماز عید در بین الحرمین]، خبرگزاری ابنا.</ref> اقامه می‌شود.
===جلوگیری مأمون از اقامه نماز عید توسط امام رضا(ع)===
بر اساس روایتی که در کتاب کافی نقل شده، [[مأمون]]، خلیفه وقت [[بنی‌عباس|عباسی]] پس از انتخاب امام رضا به [[ولایتعهدی امام رضا(ع)|ولایتعهدی]] از او خواست نماز عید را اقامه کند و پس از اصرار مأمون، امام رضا پذیرفت، به‌شرط اینکه نماز را طبق روش و سنت پیامبر(ص) اقامه کند.<ref>کلینی، الكافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۸۹.</ref> با این حال بر اساس روایت مذکور، فضل بن سهل، وزیر [[مأمون عباسی]]، وقتی با استقبال مردم مواجه شد، به مأمون گفت که اگر علی بن موسی به محل نماز عيد برسد، مردم فريفته او می‌شوند، و از همین رو مأمون با فرستادن پیک از امام رضا(ع) خواست برگردد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۰.</ref> به‌گفته [[مرتضی مطهری]]، دلیل اصلی جلوگیری مأمون از اقامه نماز توسط امام رضا(ع)، خطری بود که از استقبال مردم از امام رضا و اظهار علاقه و محبت به او احساس کرد؛ چرا که امام رضا بر خلاف روش [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلفای عباسی]] و به دور از تجملات راهی مصلی شد و با استقبال مردم مواجه گردید.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۷، ص۱۷۴-۱۷۶.</ref>


===نماز عید فطر در تهران سال ۱۳۵۷ش===
===نماز عید فطر تهران در سال ۱۳۵۷ش===
در [[تهران]] در سال ۱۳۵۷ شمسی، روز عید فطر (۱۳ شهریور) نماز عید فطر به امامت [[محمد مفتح]] و سخنرانی [[محمدجواد باهنر]] از روحانیان و مخالفان حکومت پهلوی در تپه‌های قیطریه برگزار شد.<ref>نیکبخت، «رمضان ۱۳۵۷ و مسجد قبا»، ص۶۰.</ref> و برگزاری این نماز به راهپیمایی علیه حکومت پهلوی منتهی شد. بر اساس گزارش روزنامه اطلاعات در سراسر ایران سه میلیون نفر در راهپیمایی عید فطر شرکت کرده بودند.<ref>[https://ettelaatonline.com/fa/news/3025/ حواشی متفاوت آخرین نماز عید فطر زمان شاه]، پایگاه اطلاعات آنلاین.</ref> این راهپیمایی منجر به [[واقعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷|راهپیمایی روز ۱۷ شهریور ۱۳۵۷]] و کشتار راهپیمایان به دست نیروهای نظامی حکومت پهلوی شد.<ref>[https://historydocuments.ir/print.php?id=1347 گزارش نماز عید فطر سال ۱۳۵۷ در مرکز بررسی اسناد تاریخی]</ref>
نماز عید فطر [[تهران]] در سال ۱۳۵۷ شمسی، در ۱۳ شهریور به‌امامت [[محمد مفتح]] و سخنرانی [[محمدجواد باهنر]] از روحانیان و مخالفان حکومت پهلوی در تپه‌های قیطریه برگزار شد<ref>نیکبخت، «رمضان ۱۳۵۷ و مسجد قبا»، ص۶۰.</ref> و به راهپیمایی علیه حکومت پهلوی منتهی شد.<ref>نیکبخت، «رمضان ۱۳۵۷ و مسجد قبا»، ص۶۰.</ref> بر اساس گزارش روزنامه اطلاعات، در سراسر ایران سه میلیون نفر در راهپیمایی عید فطر شرکت کردند.<ref>[https://ettelaatonline.com/fa/news/3025/ «حواشی متفاوت آخرین نماز عید فطر زمان شاه»]، پایگاه اطلاعات آنلاین.</ref> گفته شده که این راهپیمایی منجر به [[واقعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷|راهپیمایی روز ۱۷ شهریور ۱۳۵۷]] و کشتار راهپیمایان به دست نیروهای نظامی حکومت پهلوی شد.<ref>[https://historydocuments.ir/?page=post&id=1347 «نماز و راهپیمایی عید فطر شهریور 1357 به روایت اسناد ساواک»]، سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی».</ref>


=== اقامه نماز عید به امامت رهبر جمهوری اسلامی ایران===
=== اقامه نماز عید به امامت رهبر جمهوری اسلامی ایران===
در دوران جمهوری اسلامی در ایران و پس از رسیدن [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]] به مقام رهبری در سال ۱۳۶۸ش، نماز عید فطر تهران همه ساله به امامت او برگزار می‌شود. ولی نماز عید قربان را یکی دیگر از [[امام جمعه|امامان جمعه]] که منصوب از سوی او هستند برپا می‌کند. او پیش از رسیدن به جایگاه رهبری نیز از سوی [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] امام جمعه تهران بود<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/C207_43016/ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۲، ص۱۱۶.]</ref> و از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۸ نماز عید فطر را اقامه می‌کرد.<ref>[https://www.khabaronline.ir/photo/783705/ نماز عید فطر در دهه ۶۰پایگاه خبر آنلاین.</ref> او هم‌چنین در برخی موارد مثل سال‌های ۱۳۶۱ش<ref>هاشمی رفسنجانی، پس از بحران، ۱۳۸۶ش، ص۱۸۸.</ref> و ۱۳۶۴ش<ref>هاشمی رفسنجانی،امید و دلواپسی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۳.</ref> نماز عید قربان را نیز امامت کرده است. نماز عید فطر تهران در سال ۱۳۶۰ را [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] اقامه کرده بود.<ref>هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، ۱۳۷۸ش، ص۲۲۴.</ref>  
پس از آغاز رهبری [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]] در ایران (از سال ۱۳۶۸ش) نماز عید فطر تهران به امامت او برگزار می‌شود. وی در دوره رهبری [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] نیز امام جمعه تهران بود<ref>خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۲، ص۱۱۶.</ref> و از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۸ نماز عید فطر را اقامه می‌کرد.<ref>[https://www.khabaronline.ir/photo/783705/ «نماز عید فطر در دهه ۶۰»خبرگزاری خبرآنلاین.</ref> نماز عید فطر تهران در سال ۱۳۶۰ را [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] اقامه کرده است.<ref>هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، ۱۳۷۸ش، ص۲۲۴.</ref>  


نماز عید، مدتی در [[دانشگاه تهران]] اقامه می‌شد ولی از سال ۱۳۶۲ش (عید فطر ۱۴۰۳ق)<ref>.هاشمی رفسنجانی،‌ آرامش و چالش، ۱۳۸۶ش، ص۱۴۵.</ref> در محل [[مصلای امام خمینی (تهران)|مصلی بزرگ تهران]] برگزار می‌شود. نماز عید فطر در مصلی در سه سال پیاپی از ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ش (مطابق با ۱۴۴۱تا ۱۴۴۳ق) به علت [[شیوع ویروس کرونای ۲۰۱۹|بیماری همه‌گیر کرونا]] برگزار نشد.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1757125/ پایان سه‌ سال وقفهپایگاه خبرآنلاین.</ref>
نماز عید تهران، مدتی در [[دانشگاه تهران]] اقامه شده، ولی از سال ۱۳۶۲ش (عید فطر ۱۴۰۳ق)<ref>هاشمی رفسنجانی،‌ آرامش و چالش، ۱۳۸۶ش، ص۱۴۵.</ref> در محل [[مصلای امام خمینی (تهران)|مصلای بزرگ تهران]] برگزار می‌شود. نماز عید فطر در مصلی در سه سال پیاپی از ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ش (مطابق با ۱۴۴۱تا ۱۴۴۳ق) به‌علت [[شیوع ویروس کرونای ۲۰۱۹|بیماری همه‌گیر کرونا]] برگزار نشد.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1757125/ «پایان سه‌ سال وقفه»خبرگزاری خبرآنلاین.</ref>


==احکام و آداب نماز عید==
==احکام و آداب نماز عید==
{{جعبه نقل قول| عنوان = دعای قنوت نماز عید:|«'''اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ وَاَهْلَ الْجوُدِ وَالْجَبَروُتِ وَاَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ وَاَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ اَسْألُک بِحَقِّ هَذَا الْیوْمِ الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمـُحَمَّد صلی الله علیه وآله ذُخراً وَشَرَفاً وَ کَرامَةً وَمَزیداً أَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیرٍ أدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد وَ أَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سوُءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ اَللّهُمَّ إنّی اَسْألُکَ خَیرَ ما سَألَکَ بِهِ عِبَادُکَ الصَّالِحوُنَ وَأَعوُذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُکَ الْمـُخْلَصوُنَ؛ خدایا، ای اهل بزرگی و عظمت و ای اهل جود و قدرت مطلق و اهل گذشت و رحمت و اهل تقوا و مغفرت، از تو درخواست می‌کنم به‌حق این روز که برای مسلمانان عید قرار دادی و برای محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) ذخیره و فزونی در برتری و مزیت، این که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و مرا در هر خیری که محمّد و خاندان محمّد را وارد کردی وارد کنی و از هر شرّی که محمّد و خاندان محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) را بیرون آوردی مرا بیرون آوری، خدایا از تو درخواست می‌کنم، بهترین چیزی که بندگان شایسته‌ات درخواست کردند و به تو پناه می‌آورم از آنچه بندگان شایسته‌ات به تو پناه بردند'''»|منبع = <small>صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۶.</small>| تراز = چپ| عرض = 280px| رنگ پس‌زمینه =|گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان = دعای قنوت نماز عید:|«'''اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ وَاَهْلَ الْجوُدِ وَالْجَبَروُتِ وَاَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ وَاَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ اَسْألُک بِحَقِّ هَذَا الْیوْمِ الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمـُحَمَّد صلی الله علیه وآله ذُخراً وَشَرَفاً وَ کَرامَةً وَمَزیداً أَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیرٍ أدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد وَ أَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سوُءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ اَللّهُمَّ إنّی اَسْألُکَ خَیرَ ما سَألَکَ بِهِ عِبَادُکَ الصَّالِحوُنَ وَأَعوُذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُکَ الْمـُخْلَصوُنَ؛ خدایا، ای اهل بزرگی و عظمت و ای اهل جود و قدرت مطلق و اهل گذشت و رحمت و اهل تقوا و مغفرت، از تو درخواست می‌کنم به‌حق این روز که برای مسلمانان عید قرار دادی و برای محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) ذخیره و فزونی در برتری و مزیت، این که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و مرا در هر خیری که محمّد و خاندان محمّد را وارد کردی وارد کنی و از هر شرّی که محمّد و خاندان محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) را بیرون آوردی مرا بیرون آوری، خدایا از تو درخواست می‌کنم، بهترین چیزی که بندگان شایسته‌ات درخواست کردند و به تو پناه می‌آورم از آنچه بندگان شایسته‌ات به تو پناه بردند'''»|منبع = <small>صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۶.</small>| تراز = چپ| عرض = 280px| رنگ پس‌زمینه =|گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
بر اساس فقه شیعه، این نماز در زمان حضور [[امامت|امام معصوم]] [[واجب]] است<ref>نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳.</ref> و باید به جماعت‏ خوانده شود.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۴.</ref> اما در [[غیبت امام مهدی(عج)|زمان غیبت]] امام معصوم، [[مستحب]] است<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ۳۳۳.</ref> با این حال جماعت خواندن آن در دوره غیبت اختلافی است؛<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۴.</ref> به فتوای [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، اگر [[ولایت فقیه|ولی فقیه]] یا شخصی که از او اجازه دارد نماز عید را امامت کند یا به‌قصد رجاء خوانده شود اشکالی ندارد؛ در غیر این صورت [[احتیاط واجب]] است که به جماعت خوانده نشود.<ref>بنی‌هاشمی خمینی،‌ توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۴.</ref>
نماز عید دو رکعت است؛ در هر رکعت، پس از [[سوره فاتحه|حمد]] سوره دیگری خوانده می‌شود. بهتر آن است که در رکعت اول، [[سوره شمس]] و در رکعت دوم [[سوره غاشیه]] یا در رکعت اول [[سوره اعلی]] و در رکعت دوم، سوره شمس خوانده شود. همچنین در رکعت اول، بعد از سوره، پنج تکبیر و پنج [[قنوت]] خوانده می‌شود (بعد از هر تکبیر یک قنوت) و در رکعت دوم، چهار تکبیر و چهار قنوت. در قنوت، هر ذکر و دعایی مانند سایر نمازها خوانده شود کافی است ولی بهتر است دعایی را که با «'اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ...» شروع می‌شود، بخواند.<ref>خمینی، تحریر الوسیله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۱، ص۲۲۷.</ref>  
نماز عید دو رکعت است؛ در هر رکعت، پس از [[سوره فاتحه|حمد]] سوره دیگری خوانده می‌شود. بهتر آن است که در رکعت اول، [[سوره شمس]] و در رکعت دوم [[سوره غاشیه]] یا در رکعت اول [[سوره اعلی]] و در رکعت دوم، سوره شمس خوانده شود. همچنین در رکعت اول، بعد از سوره، پنج تکبیر و پنج [[قنوت]] خوانده می‌شود (بعد از هر تکبیر یک قنوت) و در رکعت دوم، چهار تکبیر و چهار قنوت. در قنوت، هر ذکر و دعایی مانند سایر نمازها خوانده شود کافی است ولی بهتر است دعایی را که با «'اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ...» شروع می‌شود، بخواند.<ref>خمینی، تحریر الوسیله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۱، ص۲۲۷.</ref>  
===خطبه===
===خطبه===
نماز عید همانند [[نماز جمعه]] دو خطبه دارد با این تفاوت که در نماز عید، خطبه‌ها پس از نماز ایراد می‌شود.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۷-۳۳۸.</ref> این تفاوت به‌خاطر آن است که نماز جمعه هر هفته برگزار می‌شود و اگر خطبه‌ها پس از نماز ایراد شود، مردم خسته می‌شوند و مصلی را ترک می‌کنند اما نماز عید چون در سال فقط دو بار برگزار می‌گردد، مردم تا پایان خطبه‌ها می‌مانند.<ref> نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۸.</ref> همچنین درباره واجب یا مستحب بودن خطبه‌های نماز عید میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref> نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۷-۳۳۸.</ref>  
نماز عید همانند [[نماز جمعه]] دو خطبه دارد با این تفاوت که در نماز عید، خطبه‌ها پس از نماز ایراد می‌شود.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۷-۳۳۸.</ref> این تفاوت به‌خاطر آن است که نماز جمعه هر هفته برگزار می‌شود و اگر خطبه‌ها پس از نماز ایراد شود، مردم خسته می‌شوند و مصلی را ترک می‌کنند اما نماز عید چون در سال فقط دو بار برگزار می‌گردد، مردم تا پایان خطبه‌ها می‌مانند.<ref>نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۸.</ref> همچنین درباره واجب یا مستحب بودن خطبه‌های نماز عید میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۷-۳۳۸.</ref>  
   
   
===زمان اقامه===
===زمان اقامه===
به‌گفته [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]، بنا بر نظر مشهور فقهیان شیعه، وقت نماز عید از طلوع خورشید تا زوال ([[ظهر شرعی]]) است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۵۱.</ref> و اگر فوت شود، قضا ندارد؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۵۵.</ref> اما به فتوای امام خمینی، [[مستحب]] است پس از بلندشدن آفتاب خوانده شود.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۴.</ref> همچنین صاحب جواهر از کتاب [[مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|مدارک الاحکام]] نقل کرده است که علما اتفاق‌نظر دارند بر اینکه مستحب است نماز عید فطر با اندکی تأخیر از نماز عید قربان خوانده شود چراکه در عید فطر مستحب است نمازگزار قبل از نماز عید افطار کند و زکات فطره‌اش را جدا نماید، اما در عید قربان مستحب است که [[قربانی]] و خوردن از گوشت آن پس از نماز باشد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۵۴-۳۵۵.</ref>
به‌گفته [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]، بنا بر نظر مشهور فقهیان شیعه، وقت نماز عید از طلوع خورشید تا زوال ([[ظهر شرعی]]) است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۵۱.</ref> و اگر فوت شود، قضا ندارد؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۵۵.</ref> اما به فتوای امام خمینی، [[مستحب]] است پس از بلندشدن آفتاب خوانده شود.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۴.</ref> همچنین صاحب جواهر از کتاب [[مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|مدارک الاحکام]] نقل کرده است که علما اتفاق‌نظر دارند بر اینکه مستحب است نماز عید فطر با اندکی تأخیر از نماز عید قربان خوانده شود چراکه در عید فطر مستحب است نمازگزار قبل از نماز عید افطار کند و زکات فطره‌اش را جدا نماید، اما در عید قربان مستحب است که [[قربانی]] و خوردن از گوشت آن پس از نماز باشد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۵۴-۳۵۵.</ref>
=== آداب===
=== آداب===
* گفتن ذکر «اَللهُ اَکبرُ اَلله اَکبرُ، لا اِلهَ اِلّا اللهُ وَ اللهُ اَکبرُ، اَلله اَکبرُ وَ لِله الحَمدُ، اَلله اَکبَرُ عَلی ما هَدانا» پس از نماز عید مستحب است.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۷.</ref>
* گفتن ذکر «اَللهُ اَکبرُ اَلله اَکبرُ، لا اِلهَ اِلّا اللهُ وَ اللهُ اَکبرُ، اَلله اَکبرُ وَ لِله الحَمدُ، اَلله اَکبَرُ عَلی ما هَدانا» پس از نماز عید مستحب است.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۷.</ref>
* نماز عید، [[اذان]] و [[اقامه]] ندارد اما مستحب است که مؤذن قبل از شروع نماز، سه مرتبه بگوید: «الصلاة».<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۷۴.</ref>
* نماز عید، [[اذان]] و [[اقامه]] ندارد اما مستحب است که مؤذن قبل از شروع نماز، سه مرتبه بگوید: «الصلاة».<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۷۴.</ref>
* [[مکروه|کراهت]] دارد نماز عید زیر سقف خوانده شود.<ref>خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۲، ص۲۲۸.</ref> روایت شده است که [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] در روز عید از منزل تا محل برگزاری نماز در بیرون شهر ([[کوفه]])، پیوسته تکبیر می‌گفت.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۱۱۸؛ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.</ref> همچنین از [[عبدالله بن عمر]] نقل شده که رسول خدا(ص) برای نماز عید، پیاده بیرون می‌رفت و پیاده برمی‌گشت.<ref>متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.</ref> از [[ابورافع]] نقل شده است که پیامبر(ص) از راهی غیر از راه آمدن، برمی‌گشت.<ref>متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸</ref>
* [[مکروه|کراهت]] دارد نماز عید زیر سقف خوانده شود.<ref>خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۲، ص۲۲۸.</ref> روایت شده است که [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] در روز عید از منزل تا محل برگزاری نماز در بیرون شهر ([[کوفه]])، پیوسته تکبیر می‌گفت.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۱۱۸؛ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.</ref> همچنین از [[عبدالله بن عمر]] نقل شده که رسول خدا(ص) برای نماز عید، پیاده بیرون می‌رفت و پیاده برمی‌گشت.<ref>متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.</ref> از [[ابورافع]] نقل شده است که پیامبر(ص) از راهی غیر از راه آمدن، برمی‌گشت.<ref>متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸</ref>
*کسی نماز عید فطر می‌خواند، باید زکاتش را پیش از نماز پرداخت کند یا به‌فتوای برخی، آن را از اموالش جدا کند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۲، ص۱۸۲.</ref> زیرا براساس روایات، منظور از «تزکی» و «فَصَلَّیٰ» در آیات «‌قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکیٰ»<ref>سوره اعلی، آیه ۱۴.</ref> و «وَ ذَکرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّیٰ»<ref>سوره اعلی، آیه ۱۵.</ref> دادن [[زکات فطره]] و خواندن نماز عید فطر است.<ref>طباطبائی، المیزان، انتشارات جامعه مدرسین، ج۲۰، ص۲۶۹.</ref>
*کسی نماز عید فطر می‌خواند، باید زکاتش را پیش از نماز پرداخت کند یا به‌فتوای برخی، آن را از اموالش جدا کند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۲، ص۱۸۲.</ref> زیرا براساس روایات، منظور از «تزکی» و «فَصَلَّیٰ» در آیات «‌قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکیٰ»<ref>سوره اعلی، آیه ۱۴.</ref> و «وَ ذَکرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّیٰ»<ref>سوره اعلی، آیه ۱۵.</ref> دادن [[زکات فطره]] و خواندن نماز عید فطر است.<ref>طباطبائی، المیزان، انتشارات جامعه مدرسین، ج۲۰، ص۲۶۹.</ref>
* مستحب است نمازگزار پیش از نماز عید [[غسل]] کند، و دعاهایی که پیش از نماز و بعد از آن در کتاب‌های دعا ذکر شده را بخواند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۶.</ref>
* مستحب است نمازگزار پیش از نماز عید [[غسل]] کند، و دعاهایی که پیش از نماز و بعد از آن در کتاب‌های دعا ذکر شده را بخواند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۶.</ref>
* [[مستحب]] است نمازگزار در نماز عید بر زمین [[سجده]] کنند<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۷۴.</ref> و در هنگام گفتن تکبیرها دست‌ها را بلند کند و اذکار نماز را بلند بخواند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۶.</ref>
* [[مستحب]] است نمازگزار در نماز عید بر زمین [[سجده]] کنند<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۷۴.</ref> و در هنگام گفتن تکبیرها دست‌ها را بلند کند و اذکار نماز را بلند بخواند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۶.</ref>
*در روایتی که از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده است که بر پوشیدن بهترین لباس و استفاده از بهترین عطر در نماز عید سفارش شده است.<ref> قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۵.</ref>
*در روایتی که از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده است که بر پوشیدن بهترین لباس و استفاده از بهترین عطر در نماز عید سفارش شده است.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۵.</ref>


==گالری==
==گالری==
۴۴۱

ویرایش