اسپانیا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Ahmadnazem (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
نام عادی = اسپانیا | | نام عادی = اسپانیا | | ||
تصویر پرچم = Flag of Spain.svg | | تصویر پرچم = Flag of Spain.svg | | ||
تصویر نشان ملی = | تصویر نشان ملی = | | ||
نقشه = EU-Spain.svg | | نقشه = EU-Spain.svg | | ||
پایتخت = [[مادرید]] |latd=۵۲|latm=۳۱|latNS=N|longd=۱۳|longm=۲۴|longEW=E| | پایتخت = [[مادرید]] |latd=۵۲|latm=۳۱|latNS=N|longd=۱۳|longm=۲۴|longEW=E| | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
سال براورد جمعیت = [[۲۰۱۰ (میلادی)|۲۰۱۰]] <ref>{{cite web|url=http://www.ine.es/jaxiBD/tabla.do?per=01&type=db&divi=EPOB&idtab=2|title=Official Population Figures of Spain. Population on the 1 April 2010|publisher=Instituto Nacional de Estadística de España|accessdate=5 July 2010}}</ref>| | سال براورد جمعیت = [[۲۰۱۰ (میلادی)|۲۰۱۰]] <ref>{{cite web|url=http://www.ine.es/jaxiBD/tabla.do?per=01&type=db&divi=EPOB&idtab=2|title=Official Population Figures of Spain. Population on the 1 April 2010|publisher=Instituto Nacional de Estadística de España|accessdate=5 July 2010}}</ref>| | ||
جمعیت = ۴۶٬۰۳۰٬۱۰۹ | | جمعیت = ۴۶٬۰۳۰٬۱۰۹ | | ||
}} | |||
'''اسپانیا''' با نام رسمی '''پادشاهی اسپانیا''' کشوری در جنوب غربی [[اروپا]] است. این سرزمین در اواخر قرن نخست [[هجری قمری|هجری]] به قلمرو [[اسلام|اسلامی]] افزوده شد و اندلس نام گرفت و طی هشت قرن حضور مسلمانان در این منطقه، تمدن اسلامی در آن شکوفا گردید. از اواسط قرن دوم هجری، تفکرات [[شیعه|شیعی]] و جنبش‌های شیعی بر ضد [[امویان]] در اندلس شکل گرفت و در سال ۴۰۷ق. و پس از سقوط امویان، دولت شیعی [[حمودیان]] در این منطقه برپا گردید. | |||
==موقعیت جغرافیایی== | |||
کشور اسپانیا در شبه‌جزیره ایبری در جنوب غربی اروپا قرار دارد. سرزمین اصلی اسپانیا از غرب با [[پرتقال]]، از شمال با اقیانوس اطلس و [[فرانسه]] و از شرق و جنوب با دریای مدیترانه مرز مشترک دارد. تنگه جبل الطارق در جنوب این کشور قرار گرفته است. | |||
قلمرو اسپانیا افزون بر سرزمین اصلی، شامل جزایر بالئارس در دریای مدیترانه، جزایر قناری در سواحل آفریقایی اقیانوس اطلس، دو شهر خودمختار سبته و ملیله در آفریقای شمالی هم مرز با کشور [[مراکش]] و چندین جزیره مسکونی و غیر مسکونی دیگر نیز هست. | |||
==پیشینه اسلام== | |||
در سال ۹۲ق. موسی بن نصیر، کارگزار [[ولید بن عبدالملک]] حاکم [[اموی]] در «افریقیه»، سپاهی به فرماندهی طارق بن زیاد را مأمور فتح [[اندلس]] کرد. (اندلس نامی است که مسلمانان به بخشی از شبه جزیره ایبری در کنار دریای مدیترانه، واقع در جنوب اسپانیا و جنوب شرقی پرتقال و گاه به تمام آن داده‌اند.)<ref>دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ص۳۲۳.</ref> اندلس در این هنگام دچار اختلافات داخلی بود. سپاه طارق از تنگه‌ای بین قاره آفریقا و اروپا -که بعدها به نام «جبل الطارق» مشهور شد- گذشت و شهرهای «استجه»، «مالقه»، «غرناطه»، «قرطبه»، «البیره» و «طلیطله» را تصرف کرد. سپس سپاه طارق توانست بر سواحل جنوبی «خلیج بیسکی» سلطه یابد و در مدت یک سال تمام اسپانیا را از شمال تا جنوب فتح کند. | |||
امروزه آمار موجود حکایت از وجود بیش از یک میلیون و پانصد هزار مسلمان در اسپانیا دارد که حدود ۲۰۰ هزار نفر از آنان ملیت اسپانیایی دارند. اسپانیا چهارمین کشور اتحادیه اروپا از حیث تعداد مسلمانان پس از [[انگلیس]]، [[فرانسه]] و [[آلمان]] است. در بیست سال اخیربیش از ۳۰ هزار اسپانیایی اسلام آورده‌اند. | |||
مادرید با رقم بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ هزار نفر مسلمان، ایالت کاتالونیا با مرکزیت بارسلون، استان اندلس وسپس مورسیا چهار مرکز اصلی زندگی مسلمانان در اسپانیا است.<ref>[http://fa.abna24.com/service/archive/2012/04/12/308148/story.html خبرگزاری اهل بیت]</ref> | |||
بنابر گزارش اتحادیه جوامع اسلامی اسپانیا، مسلمانان حدود ۴ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند که ۶۰ درصد مهاجر و ۴۰ درصد اسپانیایی هستند. | |||
بیشتر مسلمانان اسپانیا [[مراکش|مراکشی‌تبار]] هستند؛ با این حال جمعیت قابل توجهی از مسلمانان [[پاکستان|پاکستانی]] و [[سنگال|سنگالی]] نیز در شهرهایی مانند بارسلونا، والنسیا و لگرنیو زندگی می‌کنند.<ref>[http://www.shia-news.com/fa/news/87053/ شیعه نیوز]</ref> | |||
==تمدن اسلامی در اندلس== | |||
{{اصلی|تمدن اسلامی در اندلس}} | |||
۴۵ سال پس از فتح اندلس، فردی از خاندان بنی امیه به نام عبدالرحمن با کمک هوادارن خود در اندلس به حکومت رسید و حکومت مستقل امویان را تأسیس کرد. در طول سه قرن فرمانروایی امویان در اسپانیا، مسلمانان تقریبا تمام این شبه جزیره را تحت کنترل خود در آوردند. در این دوره شهر قرطبه به یکی از فوق‌العاده‌ترین شهرهای قرون وسطی تبدیل شد و در محل یک معبد رومی، [[مسجد]] و مدرسه و بیمارستانی بنا گردید که تا امروز به عنوان یکی از بناهای تاریخی از زمان اوج شکوفایی تمدن اسلامی در اسپانیا باقی مانده است. | |||
در نتیجه مجاورت و پیوند فاتحان مسلمان و اسپانیائی‌ها، نسلی نو پدید آمد که در تاریخ اسلام به «مولّدان» (عرب‌های دورگه) معروف شده‌اند. بسیاری از اینان نام‌های عربی خود را حفظ کردند. | |||
مسیحیان اندلس نیز با مسلمانان همزیستی داشتند و در عین حفظ دین خود، به عربی صحبت می‌کردند و از این رو مستعربون یا «عجم الذمه» نام گرفتند.<ref>دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ص۳۲۵.</ref> | |||
در مجموع، مسلمانان تقریبا هشت قرن در اندلس زندگی کردند و در این مدت توانستند پایه های تمدنی درخشان و ریشه دار را پی ریزی کنند و در زمینه‌های علمی، فکری و فلسفی به پیشرفت‌های چشمگیری دست یابند و در نتیجه بسیاری از علمای شرق را به خود جذب کنند و بسیاری از دانشمندان بزرگ را پرورش دهند که هر کدام از آنها آثار بسیار ارزنده علمی و فلسفی و ادبی پدید آورده‌اند. این تمدن چنان گسترده و درخشان بوده که بسیاری از علمای اندلس و شمال افریقا، درباره تاریخ اندلس و تمدن آن کتاب‌هایی تالیف کرده‌اند.<ref>جلوه هایی از تمدن اسلامی اندلس، فصلنامه مشکوة، شماره 48 [http://www.hawzah.net/fa/Article/View/82113 ]</ref> | |||
==پیشینه تشیع== | |||
نخستین نفوذ تشیع در اندلس در میان بربرهایى بود که در پیروزى‌ها با اعراب مشارکت داشتند و انحصارطلبى آنها را درگرفتن غنیمت هاى جنگى به چشم دیده بودند. بربرها بیشتر در مناطق کوهستانى همچون الجوف و البیره استقرار یافته بودند.<ref>مقالات تاریخى، رسول جعفریان، دفتر سوم، صص 226 و 227.</ref> | |||
فرهنگ شیعى از دو راه به اندلس وارد شد: | |||
#از طریق اندلسى‌هایى که به مشرق مى آمدند و فرهنگ شیعى را به ویژه از [[عراق]] ـکه محل اجتماع شیعیان بود ـ و نیز از [[مصر]] یا [[مراکش|مغرب]] برمى گرفتند. | |||
#از طریق شرقى‌هایى که به طور مستقیم به عنوان «داعى» در اندلس فعالیت مى‌کردند. | |||
نخستین کسى که با سفر به شرق بخشى از فرهنگ شیعى را به اندلس منتقل کرد، «محمد بن عیسى قُرطُبى» معروف به اعشى (م۲۲۱ق.) است. او در اندلس از فضیلت‌هاى [[امام على]] علیه السلام سخن مى گفت. | |||
از همان آغاز تأسیس دولت اموی در اندلس، قیام‌هایی در اندلس روی داد که تا حد زیادی ریشههای شیعی داشت: | |||
===جنبش‌های شیعی=== | |||
# اولین قیام، به سرپرستی [[عبداللّه بن سعد بن عمار بن یاسر]] روی داد. او یک فرمانده اموی در [[دمشق]] بود ولی پس از کشته شدن [[عمار یاسر]] در واقعه [[صفین]]، پیوسته در حمایت از [[خلافت]] امام علی (ع)و جهاد با معاویه، فعالیت می‌کرد. او علیه یوسف الفهری، حاکم اندلس، قیام کرد ولی در سال ۱۴۳ق. توسط عبدالرحمن داخل، سرکوب شد.<ref>نفخ الطیب، ج 2، ص 330.</ref> | |||
#در سال ۱۴۶ق. علاء بن مغیث جذامی قیام کرد و همچون سپاهیان [[عباسیان|عباسی]]، پرچمهای سیاه را علامت خود قرار داد. قیام او نیز که صبغه شیعی داشت توسط عبدالرحمن داخل درهم شکسته شد و بزرگان آن به قتل رسیدند. | |||
#در سال ۱۶۵ق. حسین بن یحیی بن سعد بن عبادة انصاری، از یک خاندان شیعی قیام کرد. هرچند این قیام در ظاهر به نام محبت اهل بیت و تشیع علی(ع) بود ولی در واقع به هدف رسیدن به حکومت روی داد، چرا که در نهایت حسین بن یحیی با عبد الرحمن داخل، راه آشتی و سازش در پیش گرفت و بر دوست شیعه خودش سلیمان بن یقظان طغیان کرد و تغییر مسیر داد. | |||
#بزرگترین حرکت شیعی در اندلس که یک انقلاب بربری به حساب میآمد، حرکتی است که در منطقه سنتایر به رهبری شقیا بن عبد الواحد مکناسی پدیدار شد. او از اهالی وادی الحجارة بود و مادرش فاطمه نام داشت و از این رو، خودش را فاطمی و از خاندان پیامبر و از شرفاء میشمرد. او در میان مردم به نام عبیداللّه بن محمد شهرت داشت و در آغاز، معلم کودکان بود و درس قرآن و فقه داشت و از همین طریق عقاید خود را انتشار میداد. در آن روزگار، شغل معلمی یکی از شیوه‌های [[فاطمیون]] [[مصر]] برای نفوذ در جوامع اسلامی بود. قیام عبیداللّه از سال ۱۵۱ تا ۱۶۰ق. ادامه پیدا کرد و بعد از مرگ او نیز شاگردانش به عقاید او پایبند باقی ماندند و رهبری حرکت به عهده وجیه غسّانی افتاد. وی از فرماندهان لشکر عبد الرحمن داخل بود که به حرکت شیعی عبیداللّه بن محمد پیوست.<ref>نفخ الطیب، ج 2، ص 330.</ref> | |||
#در سال ۲۳۷ق. قیامی شیعی در پایتخت اندلس (قرطبه) روی داد. رهبر این حرکت معلمی دیگر بود که عقاید باطنی داشت و حرکت او شیعی به حساب میآمد. او را منتسب به [[باطنیه|اسماعیلیه باطنیّه]] دانسته‌اند. | |||
این قیام‌های محلی و ناموفق که در جای جای اندلس و در حکومت اموی روی میداد، نشانگر وجود زمینه‌های مساعد در میان طبقات مردم جامعه بوده است. | |||
===دولت شیعی حمودیان=== | |||
خلافت امویان قرطبه در سال ۴۰۷ق. به دست على بن حمود (از نوادگان [[امام حسن]] علیه السلام سقوط کرد<ref>آندلس، دکتر محمدابراهیم، آیتى، ص 115</ref> و تمام کوشش ها در برگرداندن آن بى‌نتیجه ماند. در این زمان زمینه تبلیغات شیعى که سال‌ها در اندلس سابقه داشت، فراهم گردید و علویان با استفاده از این فرصت، به تشکیل نخستین دولت شیعى اقدام کردند که در اندلس به نام آن خطبه خوانده شد. این دولت، دولتِ حمودى بود که تنها نیم قرن دوام آورد. حمودیان از نظر خاندانی، به ادریس بن حسن علوی منسوب بودند که در سال ۱۷۲ق نخستین دولت علوی ([[ادریسیان]]) را در غرب اسلامی پدید آورد. | |||
على بن حمود نخستین خلیفه حمودى، با این که اصالتا عرب بود، بیشتر وقت‌ها به زبان بربرى صحبت مى‌کرد. امیرنشین‌هاى مستقل بربرى نیز دعوت دولت حمودى را پذیرفتند، از جمله دولت بنى‌زیرى صنهاجى در غرناطه که گرایش شیعى آنها تا پایان دولت‌شان بر جاى ماند. | |||
در این دوره شاهد نوعى آزادى اندیشه هستیم که در تمامى دوران خلافت امویان از آن خبرى نبود. این آزادى سبب شد تا بسیارى از باورهاى شیعى آشکار شود بدون آن که نیروى حکومتى خاصى آن را تحت فشار قرار دهد. در سایه این آزادى اندیشه، گونه‌ها و اقسام فرهنگ‌هاى شرقى در اندلس رواج یافت.این درحالى بود که در خلافت امویان، در این زمینه رقابت سختى وجود داشت. امویان تنها آن چه را که موافق و هم آهنگ با روحیه ى حاکم بر اندلس بود اجازه مى دادند.<ref>مقالات تاریخى، رسول جعفریان، دفتر سوم، صص 251 ـ 253.</ref> در یک جمع بندى کلى مى‌توان گفت که با وجود موانع بسیار، از آنجا که فرهنگ شیعى داراى مواضع [[عدالت]] خواهانه و حق طلبانه بود و هم چنین مبانى اصولى و منطقى داشت، توانست درجامعه اندلس جاى پایى براى خود باز کند و حتى به ابراز وجود سیاسى چند ساله نیز موفق شد، ولى آن چه مسلم است این که فرهنگ اصیل شیعه [[دوازده امامی]]، هیچ گاه در اندلس بروز جدّى نیافت. | |||
واقعیت این است که حمودی‌ها تاحد زیادی شیعیان معتدل بودند، به طوری که دولت آنها رنگ مذهبی قوی نداشت و آنها، مذهبی که از هر جهت ابعاد آن روشن باشد و فلسفه‌ای که بر پایه‌های ثابتی بنا شده باشد و [[فقه|فقهی]] که آنها را از دیگران متمایز کند نداشتند، آن‌گونه که دولت [[فاطمیان]] یا دولت [[آل بویه]] در ایران چنین بودند. حمودی‌ها به درستی به بعضی از مبانی عمومی تشیع باور داشتند، اما فقط آنچه در راستای مطامع سیاسی‌شان دنبال می‌کردند.<ref>[http://www.zamane.info/1390/08/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7-2/ نشریه زمانه]</ref> | |||
===دولت بنی عمار=== | |||
این دولت یكی دیگر از دولت‌های شیعی عربی است كه در نیمه دوم قرن پنجم هجری توانست بخشهایی از اندلس را تصرف كند. این دولت، عظمت دولت فاطمیان و امكانات آن را نداشت اما كتابخانه بنی عمار در پایتخت‌شان، طرابلس، بیش از یك میلیون كتاب داشت. در این دولت نهضت علمی و فكری مهمی در طرابلس شكل گرفت كه دانشمندان و دانشجویان را از هر جای دنیا به این سرزمین جذب كرد تا آنجا كه دانشمند بزرگ اندلسی احمد بن طلیطلی از اندلس به این سرزمین روی آورد و بنی عمار سرپرستی و اداره كتابخانه بزرگ خود را به او واگذار كردند.<ref>تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، سال ششم، شماره اول، بهار 1388، ص71 ـ 99</ref> | |||
} | ===رواج اشعار شیعی=== | ||
در دوره حکومت حمودیان در اواخر قرن پنجم هجری، ادبیات شیعه در اندلس رواج یافت. در این دوره، تعدادی از شاعران در مدح [[پیامبر]] (ص) و [[اهل بیت]] شعر سرودند که در آنها، مراثی فراوانی نیز پیرامون [[واقعه کربلا]] و ماتم [[امام حسین]](ع) یافت میشود و مردم به شنیدن آن شوق فراوان نشان میدادند. | |||
در این میان، [[ابن دراج]] مشهورترین و اولین شاعری است که با اسلوبی حزین، گریه بر امام حسین(ع) را ترویج نمود و اشعار او مقدمهای برای اشعار دیگران شد.<ref>نفخ الطیب، ج 1، ص 203-202؛ الذخیره، ج۱، ص88 و 91؛ دیوان ابن دراج، ص 81-75.</ref> | |||
اشعار حزین ابن دراج در مورد اسرای آل البیت، و بد رفتاری با آنان و وقایع حزنآور ایتام آل محمد(ص)، همزمان با گرفتاری‌های مسلمانان در اندلس و آوارگی آنها، طرفداران فراوانی یافت که در حقیقت به صورت بیان حال مسلمانان و خانواده‌های آنان بود. | |||
ابن درّاج هر چند در مدح و مراثی اهل بیت اشعار فراوان و مضامین بلندی دارد، لیکن هرگز عقاید شیعه را در کلمات خود نیاورده است. اولین شاعری که عقاید مخصوص شیعی را که متضمن عصمت و وصایت است، در اشعار خود آورد، [[ابن حناط]] است. | |||
در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم، به پیروی از سبک ابن دراج، مدائح نبوی و اشعار حزن بر اهل بیت رواج پیدا کرد. در این دوره، بسیاری از خاندانهای بزرگ که شاهد کشتارها و مظالم فراوان و هرج و مرج روزگار و سقوط امراء و خلفاء بودند، گروهی را میفرستادند تا اشعار و مدایح نبوی و مراثی بکاء بر حسین شهید و درخواست شفاعت نبوی را، در روضه نبوی در [[مدینه منوره]] بخوانند و در سایه تقرب به پیامبر و اهل بیت، طالب عفو گناهان و تقصیرات در درگاه خداوند شوند. | |||
از میان این خاندانها و شعراء، ابو بحر صفوان بن ادریس تجیبی مرسی (متوفای ۵۹۸ق. را میتوان نام برد که کتابی در آثار و برکات بکاء بر امام حسین و اهل بیت نوشته است.<ref>المقتصب من تحفة القادم، ص 153 و 154؛ المغرب، ج 2، ص 260.</ref> | |||
دیگری محمد بن عبدالرحمن تجیبی (متوفای۶۱۰ق.) است که کتاب «مناقب السبطین الحسن و الحسین» را نوشته است.<ref>الذیل و التکمله، ج 6، ص 352-357.</ref> | |||
دیگری ناهض الوادی (متوفای ۶۱۵ق.) است که قصیده‌ای در بکاء حسین گفته است.<ref>نفخ الطیب الازهریّه، ج 5، ص 70</ref> | |||
و سرانجام ابو عمران موسی بن عیسی بن المناصف (متوفای ۶۲۷ق.) «ارجوزه فی مقتل الحسین» را در مدح پیامبر و مصائب اهل بیت سروده است.<ref>نفخ الطیب</ref> | |||
==جمعیت شیعیان== | |||
{|class="wikitable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;" | |||
|- | |||
! جمعیت کل!! جمعیت شیعیان !! درصد !! تاریخ !! منبع | |||
|- | |||
| ۸۲،۵۱۵،۹۸۸|| ۲۰،۰۰۰ ||۰/۰۴|| ۲۰۰۸|| [[مجمع جهانی اهل بیت]] | |||
|- | |||
| ۸۲،۰۰۰،۰۰۰ || کمتر از ۶،۵۰۰ || کمتر از ۱ درصد || ۲۰۰۹ || انجمن دین و زندگی اجتماعی «مؤسسه PEW» | |||
|} | |||
==مراکز شیعی== | |||
* مركز فرهنگى امام على(علیه السلام): این مركز در بیش تر شهرهاى مهم اسپانیا شعبه دارد. | |||
* مرکز فرهنگی اهل البیت (ع) مادرید | |||
* مرکز فرهنگی شیعیان مادرید | |||
فعالیت مراكز شیعی، كه به اهتمام مسلمانان [[لبنان|لبنانى]]، [[ایران|ایرانى]] و [[عراق|عراقى]] اداره مى شود، به دلیل مشى انقلابى آنها و حساسیت دولت اسپانیا و نیز ضعف بنیه مالى محدوداست.<ref>[http://islamday.blogfa.com/tag/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7 اسلام روز]</ref> | |||
==شخصیت های شیعی== | |||
* "عبدالغنی المعمار" رئیس مرکز فرهنگی شیعیان مادرید | |||
== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://www3.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=188286 شیعیان اسپانیا برای نخستین بار گردهم آمدند] | |||
* [http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,3515A39561.html کتاب رساله حقوق امام سجاد(ع) در اسپانیا منتشر شد] | |||
* [http://www.hawzah.net/fa/Article/View/82113 جلوه هایی از تمدن اسلامی اندلس] | |||
{{اروپا}} | {{اروپا}} | ||
[[رده:کشورهای اروپایی]] | [[رده:کشورهای اروپایی]] | ||
[[رده:شیعیان جهان]] | |||