اباصالح: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اَباصالح''' از کنیه‌های منسوب به [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(ع)]] که از قرن یازدهم درباره او به کار رفته است. به گفته [[میرزا حسین نوری]] عرب‌زبان‌ها در هنگام گرفتاری امام زمان(عج) را با نام «اباصالح» صدا می‌زنند و شاعران و ادیبان نیز این [[کنیه]] را در قصیده‌ها و مدایح خود ذکر می‌کنند.<ref> نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۱۳۶؛  نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۴۵.</ref>

گفته شده گزارشی از کاربرد این اصطلاح درباره امام مهدی قبل از قرن یازدهم وجود ندارد.<ref>ری شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۳۲۲.</ref>  [[محمدباقر مجلسی |علامه مجلسی]] (۱۰۳۷-۱۱۱۰ق) به نقل از پدرش حکایتی نقل کرده که شخصی به نام امیراسحاق استرآبادی در راه [[مکه]] گم شد؛ با گفتن «یا صالح یا اباصالح ارشدونا إلی الطریق»، شخصی را یافت که به او کمک کرده و او را به [[مکه]] رسانده که به گمانش [[امام مهدی(عج)]] بوده است.<ref> مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۷۶-۱۷۵.</ref> [[محدث نوری]] نیز احتمال داده کنیه اباصالح برای حضرت مهدی از حکایتی گرفته شده که از گم شدن فردی در مسیر حج خبر می‌دهد و با گفتن یا اباصالح نجات یافته است.<ref> نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۵۷۱.</ref> چنانکه در [[دانشنامه امام مهدی (کتاب)|دانشنامه امام مهدی]] آمده دلیلی برای انتساب «اباصالح» به [[امام مهدی(عج)]] وجود ندارد و آنچه سبب رواج انتساب این لقب به او شده، حکایاتی است که دلالتی بر این معنا ندارند.<ref>ری شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۳۲۲-۳۲۳.</ref>

بر پایه روایتی که [[احمد بن محمد بن خالد برقی]]([[سال ۲۰۰ هجری قمری|۲۰۰]]-۲۷۴ یا ۲۸۰ق) از [[امام صادق]](ع) نقل کرده هرگاه راه را گم کردی، صدا بزن «یا صالح و یا باصالح ارشدانا إلی الطریق، رحمکما الله؛ یا صالح و یا باصالح راه را به ما نشان دهید. خداوند، شما را رحمت کند.»<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۳۶۲-۳۶۳، ح۹۸.</ref> [[شیخ صدوق]]([[سال ۳۰۵ هجری قمری|۳۰۵]]-[[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱]]ق) با اندکی اختلاف نقل کرده «یا صالح او یا اباصالح ارشدونا إلی الطریق، یرحمکم الله؛ یا صالح یا یااباصالح راه را به ما نشان دهید. خداوند، شما را رحمت کند.»<ref> صدوق، من لا یحضره الفقیه،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۸، ح۲۵۰۶.</ref> سپس حدیث دیگری نقل کرده که بر اساس آن بخش خشکی زمین به صالح و بخش دریایی آن، به حمزه سپرده شده است.<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۸،ح ۲۵۰۷.</ref> گفته شده [[شیخ صدوق]] و هیچ یک از شارحان [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|من لایحضره الفقیه]] لقب یاد شده را بر [[امام مهدی(عج)]] تطبیق نکرده‌اند.<ref>ری شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۳۲۲.</ref> و در روایتی صالح از [[اجنه]] معرفی شده که وظیفه امدادرسانی به کسانی که راه را گم کرده‌اند، برعهده دارد.<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۳۸۰، ح۱۵۸.</ref>