۱۷٬۷۶۸
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح پانویس) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش مطلب) |
||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
== نامها== | == نامها== | ||
مسلم بن حجاج برای کتاب خود نامی انتخاب نکرده است. کتاب او با نامهایی چون الجامع الصحیح<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، | مسلم بن حجاج برای کتاب خود نامی انتخاب نکرده است. کتاب او با نامهایی چون الجامع الصحیح<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۵۵.</ref> المسند الصحیح و المسند شناخته میشود.<ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۸۱-۸۲.</ref> گفته شده اسم اصلی آن المسند الصحیح المختصر من السنن بنقل العدل عن العدل عن رسول الله صلی الله بوده و به اختصار آن را المسند الصحیح میگویند.<ref>ابوغده، تحقیق اسمی الصحیحین و اسم جامع الترمذی، ص۳۳: بنقل از زهراب، فضایل اهلبیت علیهمالسلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۷۳.</ref> | ||
== ساختار و محتوای کتاب== | == ساختار و محتوای کتاب== | ||
صحیح مسلم، ۷۲۷۵ [[حدیث نبوی]] را در بردارد.<ref> مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۷.</ref> گفته شده حدود نیمی از احادیث آن تکراری بوده و با حذف آنها، تعداد روایاتش حدود ۴ هزار حدیث خواهد بود.<ref>تقریب النواوی، ص۵۱ بهنقل از مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۸.</ref> بنا به گفته نویسنده در مقدمه کتاب، احادیث این کتاب، از میان ۳۰۰۰۰۰ حدیث انتخاب شده است.<ref> نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا،۱۴۲۳ق، ص۵.</ref> البته شمس الدین عاملی تعداد احادیث آن را ۱۲۰۰۰ ذکر کرده است.<ref>عاملی نفائس الفنون، ج۱، ص۳۹۶: به نقل از صباغی، بررسی رجال صحیحین، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۴۰.</ref> | صحیح مسلم، ۷۲۷۵ [[حدیث نبوی]] را در بردارد.<ref> مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۷.</ref> گفته شده حدود نیمی از احادیث آن تکراری بوده و با حذف آنها، تعداد روایاتش حدود ۴ هزار حدیث خواهد بود.<ref>تقریب النواوی، ص۵۱ بهنقل از مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۸.</ref> بنا به گفته نویسنده در مقدمه کتاب، احادیث این کتاب، از میان ۳۰۰۰۰۰ حدیث انتخاب شده است.<ref> نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا،۱۴۲۳ق، ص۵.</ref> البته شمس الدین عاملی تعداد احادیث آن را ۱۲۰۰۰ ذکر کرده است.<ref>عاملی نفائس الفنون، ج۱، ص۳۹۶: به نقل از صباغی، بررسی رجال صحیحین، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۴۰.</ref> | ||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
#راویانی که صفت «ستر و صدق» دارند | #راویانی که صفت «ستر و صدق» دارند | ||
#راویان ضعیف. | #راویان ضعیف. | ||
بنای مسلم بر این بوده است که این ترتیب را در نقل احادیث رعایت کند.<ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه مولف، ص۱۱-۱۷</ref> اما گفته شده قبل از اتمام آن از دنیا رفته است.<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، | بنای مسلم بر این بوده است که این ترتیب را در نقل احادیث رعایت کند.<ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه مولف، ص۱۱-۱۷</ref> اما گفته شده قبل از اتمام آن از دنیا رفته است.<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۵۶.</ref> | ||
فصلبندی احادیث و دسترسی آسان به آنها از ویژگیهای صحیح مسلم دانستهاند<ref>مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۸؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون، | فصلبندی احادیث و دسترسی آسان به آنها از ویژگیهای صحیح مسلم دانستهاند<ref>مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۸؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۵۶.</ref> البته مسلم فقط کتاب را باببندی کرده و نامی بر ابواب آن نگذاشته است. نامگذاری ابواب کتاب او بعدها بهوسیله دیگران انجام شده است.<ref>زهراب، فضایل اهلبیت علیهمالسلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۸۲. </ref> | ||
=== اهلبیت در صحیح مسلم=== | === اهلبیت در صحیح مسلم=== | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
== جایگاه نزد اهلسنت و شیعیان== | == جایگاه نزد اهلسنت و شیعیان== | ||
[[اهلسنت]]، صحیح مسلم را دومین کتاب از [[صحاح سته]] میدانند و بر این باورند پس از قرآن و [[صحیح بخاری]] معتبرترین کتاب است.<ref> نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۷۹ ؛ ابن صلاح، معرفة انواع علم الحدیث، ص۸۴؛ قسطلانی، ج۱، ص۱۹؛ ابن حجر هیثمی، ص۹.</ref> آنان همچنین صحیح مسلم و صحیح بخاری را [[صحیحین]] میگویند.<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، | [[اهلسنت]]، صحیح مسلم را دومین کتاب از [[صحاح سته]] میدانند و بر این باورند پس از قرآن و [[صحیح بخاری]] معتبرترین کتاب است.<ref> نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۷۹ ؛ ابن صلاح، معرفة انواع علم الحدیث، ص۸۴؛ قسطلانی، ج۱، ص۱۹؛ ابن حجر هیثمی، ص۹.</ref> آنان همچنین صحیح مسلم و صحیح بخاری را [[صحیحین]] میگویند.<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۵۵.</ref> البته گفته شده برخی از آنان، صحیح مسلم را بر صحیح بخاری ترجیح دادهاند.<ref> ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۱۱، ص۳۳؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۵۵؛ نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۷۹، مقدمه نووی، ص۱۲۸.</ref> | ||
[[شیعیان]]، برای صحیح مسلم مانند دیگر کتابهای حدیثی اهلسنت اعتباری قائل نیستند و بر این باروند در این کتاب نیز احادیث جعلی و ضعیف وجود دارد. آنان فقط هنگامی که در مقام پاسخگویی به اهلسنت برمیآیند یا عقایدی از آنان نقل میکنند به این کتاب مراجعه میکنند. شیعیان از این جهت که این کتاب در زمان [[امام هادی]] و [[امام حسن عسکری]] (ع) نوشته شده، اما از آن دو، روایتی نقل نکرده و نامی به میان نیاورده، نیز انتقاد میکنند.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/4210/4221/27680 صحاح سته]</ref> | [[شیعیان]]، برای صحیح مسلم مانند دیگر کتابهای حدیثی اهلسنت اعتباری قائل نیستند و بر این باروند در این کتاب نیز احادیث جعلی و ضعیف وجود دارد. آنان فقط هنگامی که در مقام پاسخگویی به اهلسنت برمیآیند یا عقایدی از آنان نقل میکنند به این کتاب مراجعه میکنند. شیعیان از این جهت که این کتاب در زمان [[امام هادی]] و [[امام حسن عسکری]] (ع) نوشته شده، اما از آن دو، روایتی نقل نکرده و نامی به میان نیاورده، نیز انتقاد میکنند.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/4210/4221/27680 صحاح سته]</ref> | ||
برخی شیعیان بر این باورند که در برخی از نسخههای صحیح مسلم تحریفاتی صورت گرفته است<ref> حسینی میلانی، التحریفات و التصریفات فی کتب اهل السنه، ۱۴۲۱ق، ص۱۵-۲۲.</ref> آنان برای اثبات ادعای خود مواردی از این تحریفات را برشمردهاند. از جمله معتقدند که در روایت «مهدی من عترتی من ولد فاطمه» و همچنین حدیث «خیر النساء اربع» در چاپهای قدیمی صحیح مسلم بوده و در برخی از منابع اهلسنت مانند الصواعق المحرقه، کنزالعمال و المستدرک علی الصحیحین به وجود آنها در صحیح مسلم اشاره شده، اما در برخی از نسخههای متأخر آن یافت نمیشوند.<ref>عزیزی، تحریف سلفیه در میراث مکتوب، ۱۳۹۵ش، ص۷۰-۷۱.</ref> | |||
==اشکالات و ایرادات== | ==اشکالات و ایرادات== | ||
*ایرادات سندی و متنی؛ گفته شده صحیح مسلم از ایرادات سندی و متنی خالی نیست در برخی اسناد آن، تعلیق(حذف واسطه میان مؤلف و راوی) وجود دارد و در مواردی در آن اندارج(درج شدن سخن راوی در متن حدیث) نیز صورت گرفته است.<ref> طبسی، درسنامه رجال مقارن، ۱۳۸۵ش، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> بنا به گفته نجم الدین طبسی حدود ۱۴ مورد تعلیق و در مواردی تدلیس و حدیث جعلی در صحیح مسلم وجود دارد. همچنین او گفته است که ابن حجر عسقلانی ''کتاب وقوف علی ما فی صحیح المسلم من الموقوف'' را در این زمینه تألیف کرده و در آن ۱۹۲ روایت موقوف یا مقطوع از صحیح مسلم گردآورده است.<ref> طبسی، درسنامه رجال مقارن، ۱۳۸۵ش، ص۲۰۱-۲۰۰.</ref> نووی<ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه نووی، ص۱۳۰-۱۳۱. </ref> و [[حاکم نیشابوری]] نیز در صحت برخی روایات صحیح مسلم تردید کرده است.<ref>صباغی، بررسی رجال صحیحین، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۴۱.</ref> ابن حجر در مقدمه فتح الباری گفته است مسلم ۳۲ حدیث از ۱۱۰ حدیث ضعیف و مشکلدار [[صحیح بخاری]] را در صحیح خود نقل کرده است.<ref> ابن حجر، مقدمه فتح الباری(هدی الساری)، ۱۴۰۸ق-۱۹۸۸م، ص۳۴۵.</ref> | *ایرادات سندی و متنی؛ گفته شده صحیح مسلم از ایرادات سندی و متنی خالی نیست در برخی اسناد آن، تعلیق(حذف واسطه میان مؤلف و راوی) وجود دارد و در مواردی در آن اندارج(درج شدن سخن راوی در متن حدیث) نیز صورت گرفته است.<ref> طبسی، درسنامه رجال مقارن، ۱۳۸۵ش، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> بنا به گفته نجم الدین طبسی حدود ۱۴ مورد تعلیق و در مواردی تدلیس و حدیث جعلی در صحیح مسلم وجود دارد. همچنین او گفته است که ابن حجر عسقلانی ''کتاب وقوف علی ما فی صحیح المسلم من الموقوف'' را در این زمینه تألیف کرده و در آن ۱۹۲ روایت موقوف یا مقطوع از صحیح مسلم گردآورده است.<ref> طبسی، درسنامه رجال مقارن، ۱۳۸۵ش، ص۲۰۱-۲۰۰.</ref> نووی<ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه نووی، ص۱۳۰-۱۳۱. </ref> و [[حاکم نیشابوری]] نیز در صحت برخی روایات صحیح مسلم تردید کرده است.<ref>صباغی، بررسی رجال صحیحین، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۴۱.</ref> ابن حجر در مقدمه فتح الباری گفته است مسلم ۳۲ حدیث از ۱۱۰ حدیث ضعیف و مشکلدار [[صحیح بخاری]] را در صحیح خود نقل کرده است.<ref> ابن حجر، مقدمه فتح الباری(هدی الساری)، ۱۴۰۸ق-۱۹۸۸م، ص۳۴۵.</ref> | ||
* ذکر نکردن عنوان بابها؛ گر چه مسلم احادیث را طی ابوابی آورده، ولی عنوان بابها را ذکر نکرده است.<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، | * ذکر نکردن عنوان بابها؛ گر چه مسلم احادیث را طی ابوابی آورده، ولی عنوان بابها را ذکر نکرده است.<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ص۵۵۶.</ref> البته گفته شده این کار بعدها توسط نویسندگان اهلسنت جبران شده است.<ref>مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۶۸.</ref> | ||
* نقل از راویانی که [[وثاقت]] آنها پذیرفته نشده است. شیخ یوسف صباغی در کتاب [[بررسی رجال صحیحین (کتاب)|بررسی رجال صحیحین]] اعتبار برخی از راویانی را که بخاری و مسلم از آنها در [[صحیحین]] روایت نقل کردهاند مانند [[مغیره بن شعبه]] را رد کرده است.<ref>صباغی، بررسی رجال صحیحین، ۱۳۸۲ش، ص۱۵۰-۳۶۰.</ref> همچنین روایت از راویانی همچون اسباط بن نصر و قطن بن نسیر مورد انتقاد برخی از اهل سنت نیز قرار گرفته است.{{مدرک}} | * نقل از راویانی که [[وثاقت]] آنها پذیرفته نشده است. شیخ یوسف صباغی در کتاب [[بررسی رجال صحیحین (کتاب)|بررسی رجال صحیحین]] اعتبار برخی از راویانی را که بخاری و مسلم از آنها در [[صحیحین]] روایت نقل کردهاند مانند [[مغیره بن شعبه]] را رد کرده است.<ref>صباغی، بررسی رجال صحیحین، ۱۳۸۲ش، ص۱۵۰-۳۶۰.</ref> همچنین روایت از راویانی همچون اسباط بن نصر و قطن بن نسیر مورد انتقاد برخی از اهل سنت نیز قرار گرفته است.{{مدرک}} | ||
خط ۷۵: | خط ۷۷: | ||
عالمان اهلسنت شرحها، مستدرکات و تلخیصهایی بر صحیح مسلم نوشتهاند برخی از آنها عبارتند از: | عالمان اهلسنت شرحها، مستدرکات و تلخیصهایی بر صحیح مسلم نوشتهاند برخی از آنها عبارتند از: | ||
===شرحها=== | ===شرحها=== | ||
* المنهاج فی شرح الجامع للحسین بن حجاج؛ ابوزکریا محییالدین یحیی بن شرف نووی شافعی(درگذشته ۶۷۶ق) این شرح در محافل علمی مورد توجه است.<ref> میلانی، جواهر الکلام، ۱۳۸۹ش، ص۷۲.</ref> | * المنهاج فی شرح الجامع للحسین بن حجاج؛ ابوزکریا محییالدین یحیی بن شرف نووی شافعی(درگذشته ۶۷۶ق) این شرح در محافل علمی مورد توجه است.<ref> حسینی میلانی، جواهر الکلام، ۱۳۸۹ش، ص۷۲.</ref> | ||
* منهاج الابتهاج؛ قسطلانی | * منهاج الابتهاج؛ قسطلانی | ||
* الاکمال فی شرح مسلم؛ قاضی عیاض بن موسی یحصبی مالکی(درگذشته ۷۸۸ق) | * الاکمال فی شرح مسلم؛ قاضی عیاض بن موسی یحصبی مالکی(درگذشته ۷۸۸ق) | ||
خط ۸۱: | خط ۸۳: | ||
* المفهم لما اشکل من تلخص کتاب مسلم؛ ابوعباس احمد بن عمر بن ابراهیم قرطبی(درگذشته ۶۵۶ق) | * المفهم لما اشکل من تلخص کتاب مسلم؛ ابوعباس احمد بن عمر بن ابراهیم قرطبی(درگذشته ۶۵۶ق) | ||
* الدیباج علی صحیح مسلم بن الحجاج؛ جلال الدین سیوطی(درگذشته ۹۱۱ق) | * الدیباج علی صحیح مسلم بن الحجاج؛ جلال الدین سیوطی(درگذشته ۹۱۱ق) | ||
* شرح زوائد مسلم علی البخاری؛ سراج الدین عمر بن علی بن ملقن شافعی( درگذشته ۸۰۴ق)<ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۸۲-۹۰؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون، | * شرح زوائد مسلم علی البخاری؛ سراج الدین عمر بن علی بن ملقن شافعی( درگذشته ۸۰۴ق)<ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۸۲-۹۰؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۵۷-۵۵۸.</ref> | ||
*نورالحق بن عبدالحق دهلوی (۱۰۷۳ق) آن را به فارسی شرح کرده است.<ref>زهراب، فضایل اهل بیت علیهم السلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۷۲.</ref> | *نورالحق بن عبدالحق دهلوی (۱۰۷۳ق) آن را به فارسی شرح کرده است.<ref>زهراب، فضایل اهل بیت علیهم السلام در صحاح سته اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۷۲.</ref> | ||
خط ۸۹: | خط ۹۱: | ||
* المسند الصحیح؛ ابوبکر محمد بن عبدالله جوزقی نیشابوری شافعی(درگذشته۳۸۸ق) | * المسند الصحیح؛ ابوبکر محمد بن عبدالله جوزقی نیشابوری شافعی(درگذشته۳۸۸ق) | ||
* المسند المستخرج علی مسلم؛ [[ابو نعیم اصفهانی]](درگذشته ۴۳۰ق) | * المسند المستخرج علی مسلم؛ [[ابو نعیم اصفهانی]](درگذشته ۴۳۰ق) | ||
* الاستدراکات و التتبع؛ ابیحسن علی بن عمر دارقطنی (درگذشته ۳۸۵ق)<ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۹۰-۹۳؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون، | * الاستدراکات و التتبع؛ ابیحسن علی بن عمر دارقطنی (درگذشته ۳۸۵ق)<ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۹۰-۹۳؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۵۷-۵۵۶.</ref> | ||
* [[المستدرک علی الصحیحین (کتاب)|المستدرک علی الصحیحین]]؛ حاکم نیشابوری(۴۰۵ق) | * [[المستدرک علی الصحیحین (کتاب)|المستدرک علی الصحیحین]]؛ حاکم نیشابوری(۴۰۵ق) | ||
خط ۹۵: | خط ۹۷: | ||
* مختصر المسلم نوشتۀ منذری | * مختصر المسلم نوشتۀ منذری | ||
* تلخیص المسلم، نوشتۀ قرطبی | * تلخیص المسلم، نوشتۀ قرطبی | ||
*مختصر المسند الصحیح علی مسلم؛ ابیعوانه یعقوب بن اسحاق اسفرایینی(درگذشته ۳۱۶ق) <ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۹۰-۹۲؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون، | *مختصر المسند الصحیح علی مسلم؛ ابیعوانه یعقوب بن اسحاق اسفرایینی(درگذشته ۳۱۶ق) <ref>نووی، المنهاج، ۱۴۲۳ق، ج۱، مقدمه شیخ خلیل مأمون شیحا، ص۹۰-۹۲؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۵۸-۵۵۶.</ref> | ||
== انتشار== | == انتشار== | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۴: | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
== منابع== | == منابع== | ||
* | * ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، قاهره، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م. | ||
* ابن حجر، مقدمه فتح الباری، داراحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۸ق-۱۹۸۸م. | |||
* ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بيروت، دار الفكر، ۱۴۰۷/ ۱۹۸۶. | |||
* احمدبن محمد قسطلانی، ارشادالساری فی شرح البخاری، بولاق، ۱۳۰۵ق. | |||
* حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون عن اسامی الکتب والفنون، داراحیا التراث العربی، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | * حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون عن اسامی الکتب والفنون، داراحیا التراث العربی، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | ||
* | * حسینی میلانی، سید علی، التحریفات و التصریفات فی الکتب السنه، مرکز الابحاث الاعتقادیه، قم، ۱۴۲۱ق. | ||
* | * حسینی میلانی، سید علی، جواهر الكلام فی معرفة الامامة والامام، الحقائق، قم، ۱۳۸۹ش. | ||
* زهراب(فاضلی)، علی، فضایل اهل بیت علیهم السلام در صحاح سته اهل تسنن، مجمع جهانی شیعه شناسی، قم، ۱۳۹۱ش. | |||
* صباغی، یوسف، بررسی رجال صحیحین، انتشارات انصاریان، قم، ۱۳۸۲ش. | |||
* طبسی، نجم الدین، درسنامه رجال مقارن(آشنایی اجمالی با علم رجال و علمای رجالی شیعه و سنی)، گردآورنده: سید حمیدرضا روحانی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی مذاهب اسلامی، ۱۳۸۵ش. | * طبسی، نجم الدین، درسنامه رجال مقارن(آشنایی اجمالی با علم رجال و علمای رجالی شیعه و سنی)، گردآورنده: سید حمیدرضا روحانی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی مذاهب اسلامی، ۱۳۸۵ش. | ||
* | * عزیزی، نصر، تحریف سلفیه در میراث مکتوب، نشر مشعر، تهران، ۱۳۹۵ش. | ||
* مدیرشانهچی، کاظم، علم الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۱ش. | * مدیرشانهچی، کاظم، علم الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۱ش. | ||
* | * نَوَوی، یحیی بن شرف، المنهاج شرح صحیح مسلم بن الحجاج، مقدمه: شیخ خلیل مأمون شحیا، دارالمعرفه، بیروت، ۱۴۲۳ق/ ۲۰۰۳م. | ||
[[ar:صحيح مسلم (كتاب)]] | [[ar:صحيح مسلم (كتاب)]] | ||
[[رده:کتابهای اهل سنت]] | [[رده:کتابهای اهل سنت]] | ||
[[رده:کتابهای حدیثی]] | [[رده:کتابهای حدیثی]] |
ویرایش