قوم ثمود: تفاوت میان نسخه‌ها

بنابر آیات قرآن، قوم ثمود مشرک بودند، خداوند صالح را برای هدایت قوم خود برانگیخت تا آنان را به یکتاپرستی دعوت کند.<ref> سوره اعراف، ۷۳؛ سوره هود، ۶۳؛ سوره شعراء، ۱۴۱-۱۴۲؛ سوره نمل، ۴۵.</ref> در روایتی از امام باقر(ع) نقل شده است که قوم ثمود ۷۰ بت داشتند و آنها را می‌پرستیدند.<ref>کلینی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۸۵.</ref> بر پایه روایتی از امام صادق (ع)، این قوم صخره بزرگی را می‌پرستیدند و سالی یکبار اطرف آن گرد می‌آمدند و برایش [[قربانی]] می‌کردند<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۸۷.</ref> همچنین افزدوه شدنِ نقش مسیح در سال ۴۷۶م بر یکی از کتیبه‌های منسوب به آنان که متعلق به سال ۲۶۷م  بوده را گواه این دانسته‌اند که مسیحیت در دوره‌ای میان آنان رواج داشته است.<ref>جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ۱۹۷۶-۱۹۷۸م، ج۱، ص۳۲۸.</ref>

آنان از حضرت صالح، برای اثبات مدعایش، تقاضای [[معجزه]] کردند<ref>سوره شعرا، ۱۵۴.</ref> بر پایه روایات، از او خواستند تا  شتر ماده‌ای را دل کوه، بیرون آورد<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۸۷.</ref> خدا خواسته آنان را برآورد و ناقه‌ای از دل کوه بیرون آمد، صالح به آنان هشدار داد، تا متعرض ناقه نشوند.<ref>سوره اعراف، ۷۳؛ سوره هود، ۶۴؛ سوره شعراء، ۱۵۶.</ref> اما قوم ثمود ناقه را کشتند.<ref>سوره شعراء، ۱۵۷.</ref> در منابع اسلامی این شتر به [[ناقه صالح]] مشهور است. برخی از مفسران شیعه با استناد به روایتی از پیامبر(ص)به همانندی کشنده ناقه صالح(اشقی الاولین) با قاتل [[امام علی]](اشقی الآخرین) اشاره کرده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۳۰۱.</ref>

قرآن از ۹ گروه در قوم ثمود یاد کرده که هم‌سوگند شدند تا صالح و خانواده‌اش را به قتل برسانند <ref>سوره نمل، ۴۸-۴۹.</ref> البته بنا بر برخی گزارش‌ها آنها ۹ تن بودند و در غاری پنهان شدند، غار بر سرشان فرو ریخت و نابود شدند.<ref> ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۶۵-۱۳۷۶ش، ج۸، ص۲۷۶.</ref>

پس از آنکه قوم ثمود ناقه را کشتند، صالح به آنان خبر داد، پس از سه روز به عذاب خدا گرفتار می‌شوند.<ref>سوره هود، ۶۵ .</ref>بنا بر برخی گزارش‌ها، در روز اول رنگ رخسار آنان زرد، روز دوم سرخ و روز سوم سیاه شد و سپس به عذاب الهی گرفتار و نابود شدند.<ref>طبرسی، ج۶، ص۲۱؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۶۵-۱۳۷۶ش، ج۸، ص۲۸۰-۲۸۱.</ref> قرآن از عذاب قوم ثمود با نام‌های صاعِقَه، <ref>سوره فصلت، ۱۳،۱۷؛ سوره ذاریات، ۴۴.</ref>صَیحه<ref>سوره هود، ۶۵.</ref> و رَجفه<ref>سوره اعراف،۷۸.</ref> یاد کرده است. برخی از نویسندگان این عناوین را مراحل مختلف عذاب دانسته‌اند.<ref>خالدی، القصص القرآنی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۹۳.</ref>

گفته شده، بازماندگان اندک از قوم ثمود به مکه<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، ۱۸۹۹-۱۹۱۹م، ج۳، ص۴۱.</ref> و یا رمله از شهرهای فلسطین<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۷.</ref> مهاجرت کردند، برخی از پژوهشگران وجود اماکن متعدد به نام [[صالح پیامبر]] در فلسطین را، دلیل سکونت بازماندگان ثمود در آنجا دانسته‌اند.<ref> دباغ، القبائل العربیه و سلائلها فی بلادنا فلسطین، ۱۹۸۶م، ص۲۱-۲۲.</ref> ابوالفرج اصفهانی نیز قبیله ثقیف را از نسل قوم ثمود دانسته<ref>ابوالفرج، ج۴، ص۳۰۲-۳۰۷: به نقل از دانشنامه جهان اسلام، ج۹، ص۱۲۵.</ref> اما ابن خلدون در صحت این انتساب تردید کرده است.<ref>ابن خلدون، ج۲، ص۲۶: به‌نقل از دانشنامه جهان اسلام، ج۹، ص۱۲۵.</ref>برخی دیگر بنی‌هلال را فرزندان قوم ثمود می‌دانند.<ref>جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ۱۹۷۶-۱۹۷۸م، ج۱، ص۳۲۸.</ref>

سنگ‌نگاره‌ها، سنگ‌نوشته‌ها و بناهای بسیاری در کوه اثالث و دیگر نقاط شبه جزیره عربستان یافت شده‌ که برخی احتمال داده‌اند این بناها آرامگاه ثمودیان بوده است.<ref>موسی، دراسات اسلامیه فی التفسیر و التاریخ، ۱۹۸۰م، ص۵۶-۵۷.</ref> در کتیبه‌های منسوب به آنان، نام رضو یا رضی از بت‌های معروف عربی شمالی، صلم از بت‌های منطقه تیماء و دیگر آلهه این مناطق آمده است<ref>جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ۱۹۷۶-۱۹۷۸م، ج۱، ص۳۲۸-۳۳۱.</ref>