زکریا (پیامبر): تفاوت میان نسخه‌ها

'''زَکَریا''' <small>(در عبرانی زاخای و در زبان انگلیسی Zechariah)</small> از انبیای [[بنی اسرائیل]]، پدر حضرت [[یحیی]] بود و کفالت [[حضرت مریم(س)]] را بر عهده داشت. داستان پدر شدن او در سن کهنسالی و کفالت حضرت مریم(س) از جمله جریانات زندگی ایشان است که در [[قرآن کریم]] مطرح شده است. آیات مربوط به دعای زکریا (ع) برای داشتن وارث مورد استناد [[حضرت زهرا(س)]] برای بازپس‌گیری ارث مالی خود ([[فدک]]) قرار گرفت. او در سن نود و نه سالگی به شهادت رسید.

در عبرانی زاخای و در زبان انگلیسی Zechariah گفته می شود.<ref>شبستری، اعلام القرآن، ۱۳۷۹ش، ص۳۹۷</ref> در قرآن هفت بار نام او آمده است که به جریاناتی مانند کفالت حضرت مریم و دعای او برای فرزند دار شدن اشاره دارد. قرآن او را از انبیاء، صاحب حکمت و دارای مقام قضاء برمی‌شمرد.<ref>سوره انعام، آیات ۸۵-۸۹</ref> زکریا نجار بود و در معبد سلیمان به‌عنوان خادم، هدایا و نذورات معبد را سرپرستی می‌کرد.<ref>شبستری، اعلام القرآن، ۱۳۷۹ش، ص۳۹۷</ref> از آنجا که پیامبران دیگری از [[بنی اسرائیل]] با نام زکریا وجود داشته‌اند به ایشان زکریای سوم پدر حضرت یحیی گفته می‌شود.<ref>رامین نژاد، مزار پیامبران، ۱۳۸۷ش، ص۱۹۳</ref>

[[پرونده:مقبره حضرت زکریا در دامنه کوه زیتون در بیت المقدس.jpg|بندانگشتی|270px|مقبره حضرت زکریا در دامنه کوه زیتون در [[بیت المقدس]]]]

همسر او به نام '''ایشاع'''<ref>ابن خلدون‏، تاريخ ابن خلدون‏، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۶۸.</ref> '''الیصابات'''<ref>علامه طباطبائی،‌ المیزان، ۱۳۸۲ش، ج۱۴، ص۲۹</ref> و '''الیزابت''' خواهر [[حضرت مریم(س)]] است.<ref>مسعودی،‌ مروج الذهب، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۷۰</ref>

الیزابت هم‌زمان با بارداری [[مریم مقدس]]،‌ به معجزه الهی باردار شد<ref>شبستری، اعلام القرآن، ۱۳۷۹ش، ص۳۹۷</ref> و خداوند فرزند او را [[یحیی]] نامید.{{یادداشت|يا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ اسْمُهُ يَحْيى‌ لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِيًّا. سوره مريم، آیه ۷}} حضرت زکریا فرزندان دختر دیگری هم دارد که از همسر دیگری غیر از الیزابت بوده‌اند.<ref>بهبودی، بازنگرى تاريخ انبياء در قرآن، در مجله فصلنامه پژوهش‌های قرآنی</ref>

دو مقبره در [[سوریه]] و [[فلسطین]] به آن‌حضرت منسوب است. مزاری منسوب به حضرت زکریا (علیه السلام) در مسجد جامعُ الکبیر حَلَب در شمال سوریه وجود دارد.<ref>کوپلند، سرزمین و مردم سوریه، ۱۳۷۰ش، ص۱۵۶.</ref> محدث قمی در باب فضیلت زیارت انبیا(ع) آورده است: «قبر جناب زکریا(ع) در حَلَب معروف است».<ref>قمی، مفاتیح الجنان، باب فضیلت زیارت انبیا، ص۹۲۹.</ref>

|عرض=30

|تورفتگی=0

|عنوان={{عربی|اندازه=92%| هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِ‌يَّا رَ‌بَّهُ ۖ قَالَ رَ‌بِّ هَبْ لِي مِن لَّدُنكَ ذُرِّ‌يَّةً طَيِّبَةً ۖ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ }}

|آنجا [بود كه‌] زكريا پروردگارش را خواند [و] گفت: «پروردگارا، از جانب خود، فرزندى پاك و پسنديده به من عطا كن، كه تو شنونده دعايى

با انگیزه هایی که برای حضرت زکریا در سن کهنسالی بوجود آمد، از خداوند درخواست فرزند کرد و خداوند [[یحیای نبی]] را به او عطا نمود. وی تا سن کهنسالی درخواستی برای داشتن فرزند از خداوند نداشت تا اینکه حنه مادر حضرت مریم (او هم مانند همسر زکریا نازا بود) نذر کرد اگر خداوند به او فرزندی عنایت کند او را خادم معبد قرار دهد. [[حضرت مریم(س)]] به دنیا آمد و کفالتش به عهده زکریا بود و از نزدیک عنایات خداوند به مریم(س) مانند نزول غذاهای بهشتی را می‌دید. در آن لحظات بود که زکریا دست به دعا بلند کرد و گفت:  

گفته می‌شود؛ دعای زکریا برای داشتن وارث به این معنا نبوده است که از خداوند فرزند صلبی درخواست داشته است. بلکه با توجه به عقیم بودن همسرش از خداوند می‌خواهد که از دختران همسر سابقش خداوند به او نوه‌ای بدهد که از او ارث برد.<ref>بهبودی، بازنگرى تاريخ انبياء در قرآن، در مجله فصلنامه پژوهش‌های قرآنی</ref> نگرانی زکریا از وارثان، مربوط به امور مالی بوده است. اموال او و همسرش که از نسل سلیمان بن داود بود که ثروت بزرگی محسوب می‌شد مورد نگرانی زکریا بود که به دست نااهلان از فامیل او برسد. به همین دلیل است که [[حضرت زهرا(س)]] هم برای گرفتن ارث مالی خود یعنی [[فدک]] به همین آیات استناد می‌کند. بعضی از مفسران شیعه ارث را عام معنا کرده‌اند که ارث مالی و معنوی را شامل می‌شود.<ref>طبرسی، مجمع‌البيان، ۱۳۷۹ق، ج۵، ص ۷۷۷ِ؛ مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه، ۱۳۸۷ش،‌ ج۱۳، ص۱۰</ref>

زکریا از خداوند در خواست نشانه و آیه کرد. نشانه این بود که با کسی صحبت نمی‌کند و فقط با خداوند در هنگام مناجات حرف می‌زند.{{یادداشت|قَالَ رَ‌بِّ اجْعَل لِّي آيَةً ۖ قَالَ آيَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ إِلَّا رَ‌مْزًا وَاذْكُر‌ رَّ‌بَّكَ كَثِيرً‌ا وَسَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ‌ سوره آل عمران، آیه ۴۱}} مفسران در معنا و دلیل این نشانه اختلاف نظر دارند. بعضی معتقدند که منظور از صحبت نکردن با مردم، همان روزه سکوت است که جهت شکرگزاری از خداوند بوده است و البته روزه سکوت در آن زمان مشروع شمرده می‌شد.<ref>طیب،‌ أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۳،‌ ص۱۹۳</ref> اما افرادی که یکی از سه نظر زیر را پذیرفته‌اند معتقدند که این صحبت نکردن غیر اختیاری بوده است و زکریا توان سخن گفتن با مردم را نداشته است و فقط در مناجات با خداوند زبانش باز بوده است.

*درخواست نشانه جهت ازدیاد یقین و [[ایمان]] بوده است. همانطور که [[ابراهیم|ابراهیم نبی]] برای ازدیاد یقین و ایمان از خداوند طلب نشانه می‌کند.<ref>درزی، حضرت زکریا (ع) و درخواست آیه با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی، در مجله بینات،‌ شماره ۸۵،‌ تابستان ۹۵ش،‌ ص۶۱</ref>

کفالت حضرت مریم توسط زکریا و دیدن کرامات او، باعث شد حضرت زکریا از خدا بخواهد که به او فرزندی عطا کند.<ref>علامه طباطبائی،‌ المیزان، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۲۹۷.</ref> در روایتی از امام باقر(ع) آمده است که زکریا وقتی بر مریم وارد می‌شد، می‌دید که میوه‌های زمستانی در فصل تابستان، و میوه‌های تابستانی در فصل زمستان، از طرف خدا بر او نازل می‌شود.<ref>عروسی حویزی، نورالثقلين، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۳۳۲.</ref>

تشابهاتی بین فرزند زکریا، [[حضرت یحیی]] و امام حسین وجود دارد. مانند اینکه شش ماهه به دنیا آمدند و همانطور که سر امام حسین(ع) از بدنش جدا شد،‌ سر یحیی نیز از بدنش جدا شد و سر مبارکشان را بر تشتی نزد ظالم زمانشان بردند.<ref>قائدان، اماکن سیاحتی زیارتی دمشق، موسسه تحقيقات و نشر معارف اهل البيت(ع)، ص۲۴</ref> تسلط ظالمان بر مردم بعد شهادت یحیی و امام حسین(ع) از دیگر تشابهات است.<ref>موسوی، تاریخ انبیاء، ۱۳۸۵ش،‌ ص۳۰۵</ref>

*[[حضرت زهرا(س)]] در خطبه مشهور فدکیه به آیه ششم [[سوره مریم]] احتجاج می‌کند، در این آیه حضرت زکریا از خداوند فرزندی می‌خواهد که از او ارث برد. حضرت زهرا(س) به دنبال اثبات این مطلب است که بر خلاف سخن [[ابوبکر]] که می‌گفت انبیاء ارث نمی‌گذارند؛ نبی با دیگر افراد تفاوت ندارد و ارث باقی می‌گذارد و [[فدک]] حق ایشان است.<ref>ابن طیفور، بلاغات النساء، مکتبه بصیرتی، ص۲۹.</ref>

*[[امام صادق(ع)]] فرزندی که بعد از مرگ پدر به عبادت مشغول است را میراث الله می‌نامید و این آیه را تلاوت می کرد: «هب لی من لدنک ولیا یرثنی و یرث من آل یعقوب.» یعنی آیه پنجم و ششم سوره مریم که حضرت زکریا از خداوند فرزندی مانند یحیی می‌خواهد.<ref>ری شهری،‌ میزان الحکمه، ۱۳۷۷ش، ص۷۰۸۴</ref>

*در انجیل لوقا زکریا کاهنی یهودی و درستکار و مجری احکام الهی معرفی شده است<ref>هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۷۷ش، ص۱۳</ref> و قرآن کریم او را پیامبر و مورد رحمت خداوند، از مهدیین و مجتبین خوانده است و به وصف عبودیت از او یاد می‌کند. <ref>سوره انعام، آیات ۸۵-۸۹؛ ری شهری، میزان الحکمه، ۱۳۷۷ش، ص۶۰۴۲</ref>

*در انجیل لوقا و متی، شهادت زکریا توسط [[احبار]] و اقوام فریسی یهودی مطرح شده است. <ref>لوقا،‌ باب یازدهم، ص۵۰،‌ به نقل اکبری دستک،‌ «مقایسه تطبیقی داستان حضرت زکریا و حضرت یحیی در قرآن و اناجیل اربعه»،‌ ص۱۵۹</ref> در قرآن کریم سخنی از سرانجام زکریا نیامده است هرچند در روایات متعدد به جریان شهادت زکریا اشاره شده است.<ref>مجلسی، حیوة القلوب، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۱۰۴۵.</ref>

{{پانویس2}}

*بهبودی، محمد باقر، بازنگرى تاريخ انبياء در قرآن، در مجله فصلنامه پژوهش‌های قرآنی.

*درزی، قاسم، حضرت زکریا (ع) و درخواست آیه با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی، در مجله بینات،‌ شماره ۸۵،‌ تابستان ۹۵ش.

*قائدان، اصغر، اماکن سیاحتی زیارتی دمشق، اصفهان، موسسه تحقيقات و نشر معارف اهل البيت(ع)، بی‌تا.

*طبرسی،‌ فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۹ق.

*علامه طب‍اطب‍ایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ت‍رج‍م‍هٔ سید م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر م‍وس‍وی ه‍م‍دان‍ی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۲ش.

*مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب، تحقیق اسعد داغر، قم، دار الهجرة، ۱۴۰۹ق.

*هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، ت‍ه‍ران‌، کتابخانه طهوری، ۱۳۷۷ش.

{{بنی‌اسرائيل}}