هاجر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''هاجَر''' همسر [[ابراهیم(ع)]] و مادر [[اسماعیل (پیامبر)|اسماعیل]] است. [[قرآن]] در آيه ۳۷ [[سوره ابراهیم]] به داستان او پرداخته است. او کنیز پادشاه [[مصر]] بود که به [[ساره]] همسر ابراهیم هدیه داده شد اما از آن‌جایی که ابراهیم از ساره فرزندی نداشت، ساره هاجر را به ابراهیم بخشید و پس از مدتی [[اسماعیل]] را به دنیا آورد. پس از تولد اسماعیل، ابراهیم به دستور [[خدا]] هاجر و فرزندش را به [[مکه]] که در آن روز بیابانی خشک و بدون سکنه بود منتقل کرد. گزارش قرآن و [[تورات]] از دلیل این نقل مکان متفاوت است.

طبری، بنا بر نقلی هاجر را دختر پادشاه [[مصر]] می‌داند که پس از شورش گروهی از مردم عین الشمس بر پادشاه مصر، دختر او هاجر را به بردگی گرفتند و او را به پادشاه جدید مصر فروختند.<ref>تاريخنامه‏ طبرى، ۱۳۷۳ش، ج‏ ۳، ص ۵۰۳.</ref> [[پیامبر (ص)]] از [[صحابه|اصحابش]] خواسته تا با مردم مصر به نرمی رفتار کنند زیرا هاجر از آنان بوده است.<ref>ابن‌اثیر،الكامل، ۱۳۸۵ق، ج ‏۱، ص ۱۰۱.</ref>

[[حضرت ابراهیم]] در حدود ۷۰ سالگی از سوی [[خداوند]] مأمور شد از [[بابل]] مهاجرت کند<ref>ابن‌اثیر، الكامل،۱۳۸۵ق، ج ۱، ص ۱۰۰.</ref> از این‌رو به همراه همسرش [[ساره]]، برادرزاده خود [[حضرت لوط]] و برخی دیگر از پیروانش به [[مصر]] رفتند. پادشاه مصر به ساره نظر سوء کرد و ابراهیم با [[تقیه]] خود را برادر ساره معرفی کرد. بنا بر گزارش منابع تاریخی هر بار پادشاه قصد بدی نسبت به ساره داشت، دستش خشک می‌شد سه بار این حادثه تکرار شد تا اینکه پادشاه از ساره خواست تا دعا کند و دست او به حالت اول برگردد. بعد از دعای ساره پادشاه او را آزاد کرد و کنیزی قبطی را به نام هاجر به او هدیه داد.<ref>ابن‌اثیر، الكامل، ۱۳۸۵ق، ج ‏۱، ص ۱۰۱.</ref>

بعدها که ابراهیم از [[ساره]] صاحب فرزندی نشد، ساره هاجر را به ابراهیم بخشید تا شاید ابراهیم از او صاحب فرزند شود. مدتی بعد [[اسماعیل]] از وی متولد شد<ref>ابن‌اثیر، الكامل، ۱۳۸۵ق، ج‏۱، ص ۱۰۱.</ref> زمانی‌كه هاجر اسماعيل را به دنیا آورد، ساره چون فرزندی نداشت، ناراحت شد.<ref>طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج ‏۱، ص ۲۸۸.</ref>

[[محمد حسین طباطبایی]] در المیزان گفته است ابراهيم در شام زندگی می‌کرد، بعد از ناراحتی [[ساره]] از فرزنددار شدن هاجر، خداوند به وی دستور داد تا اسماعيل و مادرش را از شام به سرزمين مكه منتقل کند. ابراهيم آنها را در محلى كه بعدها خانه خدا در آن‌جا بازسازی شد، در نزدیکی [[چاه زمزم]] فعلی پياده كرد. هنگام برگشت هاجر به ابراهیم گفت آيا ما را در سرزمينى كه نه انيسى، نه آبى در آن هست می‌گذارى ابراهيم به آنها می‌گوید خدايى كه مرا به اين کار دستور داده است، شما را كفايت می‌کند.<ref>طباطبایی، الميزان، ۱۴۱۷ق، ج‏ ۱، ص ۲۸۸.</ref>

تورات داستان خروج هاجر و اسماعیل از [[شام]] را نقل می‌کند؛ به نقل از تورات دلیل دستور خدا به ابراهیم برای انتقال هاجر و اسماعیل از شام به [[مکه]] این بود که ساره گفت هاجر کنیز بوده و فرزند او نمی‌تواند در کنار فرزند من، [[اسحاق]]، قرار گیرد. همچنین در تورات تداوم نسل ابراهيم از طريق اسحاق دانسته شده نه اسماعيل.<ref>[http://maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,6741، محمد مهدی‌فیروزمهر، قصه‌اسماعیل]</ref>

[[محمدتقی مجلسی|مجلسی]] از [[امام صادق علیه السلام|امام صادق(ع)]] نقل می‌کند زمانی که ابراهيم، هاجر و اسماعيل‏ را در اطراف [[کعبه]] گذاشت و برگشت، اسماعيل‏ تشنه شد و هاجر برای یافتن آب،‌ هفت بار میان دو كوه [[صفا و مروه]] رفت و برگشت ولی آب پیدا نکرد. بعد از تلاش‌های هاجر، وقتی نزدیک اسماعیل آمد، ديد او از تشنگى پا بر زمين کشیده و آب از زیر پای کودک شروع به جوشیدن کرده است، این همان چشمه زمزم است که در [[مسجدالحرام]] وجود دارد. این واقعه سبب شد خداوند سعی بین صفا و مروه را جزو اعمال [[حج]] قرار دهد تا مردم تسلیم ابراهیم(ع) نسبت به خداوند را متوجه شوند.<ref>مجلسی، شرح فقيه، ۱۴۱۴ق، ج ۷، ص ۳۵.</ref>

پس از یکی از ملاقات‌های [[ابراهیم]]، هاجر از دنيا رفت و حضرت ابراهيم هاجر را در [[حجر اسماعیل]] دفن كرد.<ref>إثبات الوصية للإمام علي بن ابي طالب ع، ۱۴۲۳ ق، ص ۴۳.</ref> برخی نیز برای دفن هاجر به اسماعیل اشاره کرده‌اند. چنین مقرر شده است که مردم برای [[طواف]] دور حجر اسماعيل‏ بگردند و داخل حجر نشوند تا پا بر روی قبر هاجر که در حجر دفن شده گذاشته نشود.<ref>مجلسی، شرح فقيه، ۱۴۱۴ق، ج‏ ۷، ص ۲۲.</ref>

{{ب|قمر زهره بها زهرهٔ خورشید شرف|هاجر ساره لقا سارهٔ بلقیس‌گهر <ref>[http://ganjoor.net/ghaani/ghasidegh/sh109/ قاآنی، قصاید، قصیده ۱۰۹]</ref> }}

{{پانویس2}}

*ابن اثير، الكامل في التاريخ، بيروت، دار صادر - دار بيروت، ۱۳۸۵ق.

*بلعمى‏، تاريخنامه طبرى‏، تحقيق محمد روشن، محل چاپ: تهران، انتشارات البرز، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.

*علامه طباطبايى، الميزان في تفسير القرآن‏، قم‏، مكتبة النشر الإسلامی، چاپ پنجم، ‏۱۴۱۷ق.

*مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقيه، قم، مؤسسه اسماعيليان، چاپ دوم، ۱۴۱۴ ق.

*مسعودى‏، ابو الحسن، إثبات الوصية، قم‏، انتشارات انصاريان‏، چاپ ‌سوم‏، ۱۴۲۳ق‏.