بیت النور: تفاوت میان نسخه‌ها

'''بیت‌ النور''' محل اقامت و عبادتگاه [[حضرت معصومه(س)]] در قم است. این مکان که در اصل خانه [[موسی بن خزرج]] بود و بعد از وفات حضرت معصومه(س) [[وقف]] شد، به نام محراب یا مـعبد فاطمه(س)، بیت النور و بقعه ستیه، نامیده می‌شود و در سال‌های بعد در اطراف آن مسجد و مدرسه‌ای به نام مدرسه ستیه بنا گردید. تولیت این مکان برعهده سادات میره‌ای است و هر ساله در سال‌روز ولادت و وفات و روز ورود حضرت معصومه به قم در این مکان مراسم مخصوصی برگزار می‌گردد.

بیت النور، محل اقامت ۱۷ روزه [[حضرت معصومه(س)]] در [[قم]] است که از دیرباز به عنوان مکانی زیارتی، مورد توجه مردم بوده است. بیت النور در محله‌ای به نام «میدان میر» (بین دو محله آذر و چهارمردان) از محله‌های قدیمی قم واقع شده است که در گذشته در محدوده جنوب غربی شهر قم قرار داشت؛ اما با گذشت زمان و گسترش شهرسازی با محوریت حرم حضرت معصومه(س)، به تدریج به یکی از محله‌های مرکزی شهر تبدیل شد.<ref>فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹۴.</ref>

بیت النور از جمله [[قدمگاه|قدم‌گاه‌هایی]]{{یادداشت|جای نهادن قدم؛ جایی که پای پیامبری یا امامی یا ولی‌ای به آنجا رسیده باشد؛ جاهایی که اثر پایی در سنگ و جز آن پدیدار است و گمان برند که جای پای پیامبری یا امامی است؛<ref>دهخدا، لغت نامه، ذیل واژه قدمگاه.</ref> محل زیست؛ سکونت‌گاه و آستانه و درگاه<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ذیل واژه قدمگاه.</ref>}} است که در اسناد تاریخی از جمله [[کتاب تاریخ قم]] نوشته حسن بن محمد قمی، به آن اشاره شده و تاریخچه آن را به سال ۲۰۱ق سال ورود حضرت معصومه(س) به قم باز می‌گرداند.<ref>حسن بن محمد، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۲۱۳-۲۱۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۸، ص۲۹۰.</ref>  

بیت النور در اصل خانه [[موسی بن خزرج]] از بزرگان و اشراف شهر قم بود که با خبردار شدن از ورود حضرت معصومه(س) از طرف ساوه به قم، به همراه دیگر بزرگان به استقبال رفته، حضرت را به این مکان منتقل کرد. حضرت معصومه(س) در این مکان به [[عبادت]] پرداخت و بعد مدت کوتاهی بر اثر بیماری وفات یافت و در باغ بابلان دفن شد. بعد از وفات حضرت، موسی بن خزرج [[محراب]] حضرت و اطراف آن را [[وقف]] کرد.این مکان در اسناد تاریخی، به نام محراب یا معبد فاطمه(س)، بیت النور و بقعه ستیه، نامیده شده که حجره‌ای به ابعاد ۳ در ۳/۵ متر است و با آینه کاری تزیین گردیده شده است.<ref>فیض، گنجینه آثار قم، ۱۳۴۹ش، ص۶۹۹.</ref> معماری و شیوه ساخت بنای محراب، متشکل از نمادهای است که زائر را به تقدس مکان رهنمون می‌سازد. سقف گنبدوار که در معماری اسلامی، نمادی از آسمان شمرده می‌شود، استفاده از سنگ و ترکیب آینه، کاشی، نورپردازی درونی اتاق، نقوش تزیینی و... از جمله این مواردند.<ref>خانمحمدی، موذن، «انسان‌شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)».</ref>

در سال‌های بعد در اطراف محراب حضرت معصومه(س)، مسجد و مدرسه‌ای به نام «ستیه»{{یادداشت|درباره شهرت مدرسه گفته شده که نویسندگان عصر [[صفویه]] به فاطمه معصومه «''سِتّی فاطمه''» می‌گفتند و به مرور زمان به ستیه شهرت یافته است. ر.ک به: فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۱۳۷۸ش، ص۹۴و۹۵.}} ایجاد شد که هنوز هم با تغییراتی دایر است و از جمله مدارس معروف قم محسوب می‌شود.<ref>عقیقی بخشایشی، مدارس حوزه علمیه قم، ۱۳۶۰ش.</ref>

== تولیت مکان ==

[[تولیت]] بیت النور، برعهده هیئت امنایی متشکل از سادات میره‌ای است که در طول تاریخ تمامی نسل آنان، متولی و خدمتگزار بیت النور بوده‌اند و اموالی را برای آن وقف کرده و در تجدید بنای آن نقش داشته‌اند.<ref>خانمحمدی، موذن، «انسان‌شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)».</ref>

 

این مکان امروز محل [[زیارت]] مردم است.<ref>زهره کاشانی، تاریخ ۱۲۰۰ساله حوزه علمیه قم، ۱۳۹۴ش، ص۱۵۷.</ref>

و علاوه بر برگزاری مراسم در روزهای عزاداری و ایام ولادت [[اهل بیت(ع)]]، چند مراسم اختصاصی در سال‌روز ولادت و وفات و روز ورود حضرت معصومه(س) به قم در این مکان برگزار می‌گردد.