آیه سأل سائل: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه سَأَلَ سائِل''' یا '''آیه عذاب واقع''' ([[سوره معارج|مَعارج]]: ۱و۲) در خصوص درخواست [[عذاب]] شخصی [[کافر]] از خداوند است. به‌گفته مفسران، پس از این درخواست، سنگی از آسمان بر سر او فرود آمد و کشته شد.

[[علامه طباطبایی]] در جواب ابن‌تیمیه گفته است هرچند سیاق آیات مذکور با [[سوره‌های مکی]] هماهنگ است، آیات دیگری از این سوره که درباره [[منافق|منافقان]] و واجب‌شدن [[زکات]] است، مدنی‌اند. به همین دلیل آیه سأل سائل هم مدنی است. در کتاب [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|الغدیر]]، برای اثبات شهرت مدنی‌بودن آن، به گفته سی تن از عالمان معروف [[اهل سنت]] استناد شده است.  

آلوسی و [[ابن‌تیمیه]] از مفسران اهل سنت معتقدند این آیه با [[واقعه غدیر]] ارتباط ندارد؛ چراکه [[سوره معارج]] مکی است و قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر(ص) به مدینه]] نازل شده است، در حالی که [[واقعه غدیر]] در سال دهم قمری و پس از بازگشت [[پیامبر(ص)]] از [[حجة الوداع]] رخ داده است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳؛ ابن‌تیمیه، منهاج‌السنة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۵.</ref> اما [[علامه طباطبایی]] گفته است هرچند سیاق آیات نخست این سوره، همانند [[سوره‌های مکی]] و درباره عذاب [[کفار]] در [[روز قیامت]] است‌، در این سوره، آیاتی وجود دارد که ثابت می‌کند آیات نخستین آن مدنی‌اند؛ ازجمله آیه ۲۴ که در آن سخن از [[زکات]] است و زکات در [[مدینه]] تشریع شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۵-۶.</ref> همچنین به‌گفته علامه طباطبایی آیات مذکور درباره [[منافقان]] است و این با مدنی‌بودن آن بیشتر تطبیق دارد؛ زیرا پیدایش نفاق در [[مدینه]] بوده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref>

ابن‌تیمیه همچنین معتقد است در صورتی که این ماجرا{{یادداشت|البته ابن‌تیمیه نام این شخص را حارث بن نعمان ذکر کرده است (ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۴).}} درست باشد، میان محتوای آيه ۳۳ سوره انفال و نزول عذاب بر نعمان در زمان حضور [[پیامبر(ص)]]، ناسازگاری وجود دارد؛<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> به‌جهت آنکه از [[روایات]] به دست می‌آید که «حارث بن نعمان» با اینکه مبانى [[اسلام]] را قبول داشته، در زمان حضور پیامبر(ص) عذاب شده است، اما براساس آیه ۳۳ سوره انفال، تا زمانی که پیامبر(ص) در میان امتش باشد، خدا آنان را عذاب نمی‌کند.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> در پاسخ گفته‌اند آیه ۳۳ سوره انفال در خصوص عذاب دسته‌جمعی است و عذاب‌هاى شخصى را شامل نمی‌شود؛<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲.</ref> چنان‌که در تاریخ اسلام، نام ابوزمعه، مالک بن طلاله و [[حکم بن ابی‌العاص]] به‌عنوان کسانی که در زمان پیامبر(ص) دچار [[عذاب الهی]] شده‌اند، ثبت شده است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲-۱۳.</ref> همچنین اعتراض نعمان به امر [[خدا]] خود شدیدترین مرتبه [[کفر]] است و به‌نوعی [[ارتداد]] به حساب می‌آید.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۳.</ref>

ذکرنشدن نام نعمان در برخی از منابع صحابه‌نگاری، همچون الاستیعاب و مشهور نبودن ماجرای او مانند [[اصحاب فیل|داستان اصحاب فیل]] از دیگر اشکالات ابن‌تیمیه است.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج‌السنة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۷-۴۶.</ref> در پاسخ او آمده که در منابع صحابه‌نگاری، نام تمام [[صحابه]] ذکر نمی‌شود. برای نمونه در کتاب «اُسْدالغابة» که درباره اصحاب پیامبر(ص) نوشته شده، تنها نام ۷۵۰۴ نفر ذکر شده است، در حالى که در [[حجةالوداع]] ۱۰۰ هزار نفر یا بیشتر همراه پیامبر(ص) بودند.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۴.</ref> همچنین گفته‌اند ماجرای نعمان بن حارث شأن‌نزول مشهور آیه است؛ زیرا در کتاب [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|الغدیر]]، این ماجرا از سی تن از علمای معروف [[اهل سنت]] نقل‌ شده است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه،‌ ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۷-۸.</ref>