۱۷٬۳۰۳
ویرایش
آیه سأل سائل: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
حذف مطالب زائد
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (حذف مطالب زائد) |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
کلمه سؤال در آیه عذاب به دو معنای طلب و دعا یا اهتمام و اعتنا تفسیر شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶؛ آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳.</ref> به نظر [[علامه طباطبایی]] این آیه از درخواست عذاب توسط بعضی از [[کفار]] حکایت می‌کند. درخواست عذابی که مخصوص کافران است و دفع‌کننده‌ای برای آن ندارند و با نوعی تحکم و تحقیر برای اجابت همراه است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref> | کلمه سؤال در آیه عذاب به دو معنای طلب و دعا یا اهتمام و اعتنا تفسیر شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶؛ آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳.</ref> به نظر [[علامه طباطبایی]] این آیه از درخواست عذاب توسط بعضی از [[کفار]] حکایت می‌کند. درخواست عذابی که مخصوص کافران است و دفع‌کننده‌ای برای آن ندارند و با نوعی تحکم و تحقیر برای اجابت همراه است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref> | ||
برخی نیز گفته‌اند که معنای آیه این است که کسی از [[پیامبر(ص)]] پرسید این عذابی که شما از آن سخن می‌گویید برای چه کسانی است، پیامبر(ص) پاسخ داد برای کافران.<ref>ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۲۷۲؛ مظهری، تفسیر المظهری، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۶۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۹؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳.</ref> | برخی نیز گفته‌اند که معنای آیه این است که کسی از [[پیامبر(ص)]] پرسید این عذابی که شما از آن سخن می‌گویید برای چه کسانی است، پیامبر(ص) پاسخ داد برای کافران.<ref>ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۲۷۲؛ مظهری، تفسیر المظهری، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۶۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۹؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳.</ref> درخواست عذاب برای کافران توسط پیامبر(ص) <ref> ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۲۷۲؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۹؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳.</ref> یا [[نوح (پیامبر)|نوح]] برای قومش<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳.</ref> از دیگر احتمالاتی است که در ذیل آیه مطرح شده است. | ||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
برخی از [[مفسران]] [[شأن نزول]] این آیه را مربوط به نضر بن حارث دانسته‌اند<ref> آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳.</ref> که در جنگ بدر اسیر و سپس کشته شد.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸.</ref> نضر بن حارث در [[مسجد الحرام]] با حالتی تمسخرآمیز خطاب به پیامبر(ص) گفت: «خدایا اگر محمّد بر حق است و آنچه می‌گوید از نزد توست، پس سنگى بر ما ببار یا ما را به عذاب الیم گرفتار کن.»<ref>سوره انفال، آیه۳۲.</ref> پس از سخن او این آیه بر پیامبر(ص) نازل شد.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۸، ص۲۳۵؛ قمی کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۳۰ش، ج۱۰، ص۳؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸.</ref> البته این گروه از مفسران به ماجرای نعمان هم اشاره کرده‌اند، هرچند این قول را ترجیح داده‌اند.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸؛ آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲.</ref> همچنین گفته شده این آیه درباره [[ابوجهل]] نازل شده و آیه ۱۸۷ سوره شعرا نقل قول از زبان او است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲.</ref> | برخی از [[مفسران]] [[شأن نزول]] این آیه را مربوط به نضر بن حارث دانسته‌اند<ref> آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳.</ref> که در جنگ بدر اسیر و سپس کشته شد.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸.</ref> نضر بن حارث در [[مسجد الحرام]] با حالتی تمسخرآمیز خطاب به پیامبر(ص) گفت: «خدایا اگر محمّد بر حق است و آنچه می‌گوید از نزد توست، پس سنگى بر ما ببار یا ما را به عذاب الیم گرفتار کن.»<ref>سوره انفال، آیه۳۲.</ref> پس از سخن او این آیه بر پیامبر(ص) نازل شد.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۸، ص۲۳۵؛ قمی کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۳۰ش، ج۱۰، ص۳؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸.</ref> البته این گروه از مفسران به ماجرای نعمان هم اشاره کرده‌اند، هرچند این قول را ترجیح داده‌اند.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۷۸؛ آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲.</ref> همچنین گفته شده این آیه درباره [[ابوجهل]] نازل شده و آیه ۱۸۷ سوره شعرا نقل قول از زبان او است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲.</ref> | ||
=== دیدگاه ابن تیمیه=== | |||
ابن تیمیه اشکالاتی بر شأن نزول این آیه درباره جانشینی امام علی(ع) وارد کرده است او معتقد است در صورتی که ماجرای نعمان صحت داشته باشد، میان محتوای آيه ۳۳ انفال(تاز مانی که پیامبر(ص) در میان امتش باشد خدا آنان را عذاب نمی‌کند) و نزول عذاب بر نعمان در زمان حضور [[پیامبر(ص)]]، تعارض وجود دارد.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> از محتوای [[روایات]] به دست می‌آید که «حارث بن نعمان» مبانى [[اسلام]] را قبول داشته است.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> در پاسخ گفته‌اند آیه ۲۳ سوره انفال در خصوص عذاب عمومی و فراگیر است و شامل عذاب‌هاى شخصى نمی‌شود.{{مدرک}} همچنین در تاریخ اسلام نام افرادی همچون «ابوزمعه» و «مالک بن طلاله» و «حکم بن ابى‌العاص» به‌عنوان کسانی که دچار عذاب الهی شده‌اند، ثبت شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲-۱۳.</ref> اعتراض نعمان به امر [[خدا]] خود شدیدترین مرتبه [[کفر]] است و به نوعی [[ارتداد]] به حساب می‌آید.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۳.</ref> | |||
همچنین ذکر نشدن نام نعمان در برخی از منابع صحابه‌نگاری همچون الاستیعاب و مشهور نبودن ماجرای نعمان مانند [[اصحاب فیل|داستان اصحاب فیل]] از دیگر ادله ابن تیمیه است<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۷-۴۶.</ref> در پاسخ او آمده که در بیشتر منابع صحابه‌نگاری نام تمام [[صحابه]] نیامده برای نمونه در کتاب «اسدالغابة» که درباره اصحاب پیامبر(ص) نوشته شده، تنها نام ۷۵۰۴ نفر را ذکر کرده، در حالى که در [[حجة الوداع]] ۱۰۰ هزار نفر یا بیشتر در محضر پیامبر(ص) بودند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۴.</ref> این شأن نزول مشهور است؛ چراکه به گزارش [[تفسیر نمونه]]، در [[کتاب الغدیر]] این روایت از ۳۰ نفر از علمای معروف [[اهل سنت]] نقل شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۷-۸.</ref> البته داستان اصحاب فیل یک حادثه عمومی بوده، در حالی که داستان نعمان یک حادثه شخصی است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۳.</ref> | |||
همچنین ذکر نشدن نام نعمان در برخی از منابع صحابه‌نگاری همچون الاستیعاب و مشهور نبودن ماجرای نعمان مانند [[اصحاب فیل|داستان اصحاب فیل]] از دیگر ادله ابن تیمیه است<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۷-۴۶.</ref> | |||
== مکی یا مدنی؟== | == مکی یا مدنی؟== | ||
برخی از مفسران اهل سنت معتقد که این آیه با واقعه غدیر ارتباط ندارد چرا که [[سوره معارج]] مکی است و قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت]] نازل شده است، در حالی که [[واقعه غدیر]] پس در سال دهم قمری و پس از بازگشت [[پیامبر(ص)]] از [[حجة الوداع]] اتفاق افتاده است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳؛ ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۵.</ref> به گفته [[علامه طباطبایی]] هرچند سیاق آیات اولیه این سوره همانند [[سوره‌های مکی]] و در مورد عذاب [[کفار]] در [[روز قیامت]] است، اما در این سوره آیاتی وجود دارد که ثابت می‌کند که آیات نخستین آن مدنی‌اند از جمله آیه ۲۴ که در آن سخن از [[زکات]] است و زکات در [[مدینه]] تشریع شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۵-۶.</ref> | برخی از مفسران اهل سنت معتقد که این آیه با [[واقعه غدیر]] ارتباط ندارد چرا که [[سوره معارج]] مکی است و قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت]] نازل شده است، در حالی که [[واقعه غدیر]] پس در سال دهم قمری و پس از بازگشت [[پیامبر(ص)]] از [[حجة الوداع]] اتفاق افتاده است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۳؛ ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۵.</ref> به گفته [[علامه طباطبایی]] هرچند سیاق آیات اولیه این سوره همانند [[سوره‌های مکی]] و در مورد عذاب [[کفار]] در [[روز قیامت]] است، اما در این سوره آیاتی وجود دارد که ثابت می‌کند که آیات نخستین آن مدنی‌اند از جمله آیه ۲۴ که در آن سخن از [[زکات]] است و زکات در [[مدینه]] تشریع شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۵-۶.</ref> | ||
همچنین به گفته علامه طباطبایی آیات مذکور در مورد [[منافقان]] است و این با مدنی بودن آن بیشتر تطبیق دارد چراکه پیدایش نفاق در [[مدینه]] بوده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref> | همچنین به گفته علامه طباطبایی آیات مذکور در مورد [[منافقان]] است و این با مدنی بودن آن بیشتر تطبیق دارد چراکه پیدایش نفاق در [[مدینه]] بوده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref> | ||
| خط ۶۰: | خط ۵۲: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* قرآن کریم، ترجمه فولادوند. | * قرآن کریم، ترجمه فولادوند. | ||
* ابن کثیر، | * ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمدحسین شمس‌الدین، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۹ق. | ||
* ابوحیان اندلسی، | * ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، تحقیق صدقی محمد جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۲۰ق. | ||
* آلوسی، سید محمود، روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق علی عبدالباری عطیه، بیروت، | * آلوسی، سید محمود، روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق علی عبدالباری عطیه، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق. | ||
* شريف لاهيجى، | * شريف لاهيجى، محمد بن على، تفسير شريف لاهيجى، تحقيق ميرجلالالدين حسينى ارموى، تهران، داد، ۱۳۷۳ش. | ||
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق. | * طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق. | ||
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش. | * طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش. | ||
* کاشانی، ملا فتح‌الله، منهج الصادقین، تهران، چاپخانه محمدحسن علمی، ۱۳۳۰ش. | * کاشانی، ملا فتح‌الله، منهج الصادقین، تهران، چاپخانه محمدحسن علمی، ۱۳۳۰ش. | ||
* مظهری، محمد ثناءالله، تفسیر المظهری، پاکستان، مکتبه رشدیه، ۱۴۱۲ق. | * مظهری، محمد ثناءالله، تفسیر المظهری، پاکستان، مکتبه رشدیه، ۱۴۱۲ق. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، | * مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۴ش. | ||
* ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویه فی نقض کلام الشیعة القدریه، تحقیق محمد رشاد سالم، جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیة، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. | * ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویه فی نقض کلام الشیعة القدریه، تحقیق محمد رشاد سالم، جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیة، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. | ||
*قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، ۱۳۶۴ش. | *قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، ۱۳۶۴ش. | ||
| خط ۹۴: | خط ۸۵: | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[رده:آیات مشهور سوره معارج]] | [[رده:آیات مشهور سوره معارج]] | ||