۱۷٬۳۰۳
ویرایش
آیه سأل سائل: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزین کردن منبع اصلی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (جایگزین کردن منبع اصلی) |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
| شماره آیه = ۱ و ۲ | | شماره آیه = ۱ و ۲ | ||
| جزء = ۲۹ | | جزء = ۲۹ | ||
| شأن نزول = عذاب | | شأن نزول = عذاب [[نعمان بن حارث فهری]] معترض به جانشینی امام علی(ع) در [[غدیر خم]] | ||
| مکان نزول = [[مدینه]] | | مکان نزول = [[مدینه]] | ||
| سایر = | | سایر = | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
به نظر بسیاری از [[مفسران]] این آیه در مورد | به نظر بسیاری از [[مفسران]] این آیه در مورد عذاب [[نعمان بن حارث فهری]] نازل شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۶.</ref> وقتی که نعمان خبر جانشینی حضرت علی(ع) را توسط [[پیامبر(ص)]] در [[غدیر خم|غدیر خم]] شنید، خطاب به پیامبر(ص) گفت از ما خواستی که به یگانگی خدا و نبوت خودت شهادت دهیم ما هم شهادت دادیم، سپس دستور دادی که ما را به [[جهاد]]، [[حج]]، [[روزه]]، [[نماز]] و [[زکات]] امر کردی، ماهم پذیرفتیم، اما به این‌ها راضى نشدى تا اینکه این جوان (حضرت علی(ع)) را به جانشینى خود منصوب کردى.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۶؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۱۱؛ شريف لاهيجى، تفسير شريف لاهيجى، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۵۷۴؛ کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۳۰ش، ج۱۰، ص۴؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۲۹.</ref> آیا این تصمیم خودت است یا [[خدا]]؟ پیامبر سوگند یاد کرد که این سخن از جانب خداست. سپس نعمان گفت: «خداوندا! اگر این سخن حق است و از ناحیه توست، سنگى از آسمان بر ما بباران.»<ref>سوره انفال، آیه ۳۲.</ref>» در [[روایات]] آمده است که چیزی نگذشت سنگی از آسمان بر سرش فرود آمد، کشته شد و این آیه نازل شد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۷؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۱۱.</ref> | ||
به گزارش [[تفسیر نمونه]]، | به گزارش [[تفسیر نمونه]]، در [[کتاب الغدیر]] این روایت از ۳۰ نفر از علمای معروف [[اهل سنت]] نقل شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۷-۸.</ref> البته به گفته [[مکارم شیرازی]] درباره اینکه این شخص دقیقاً چه شخصی بوده اختلاف است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۸؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۱۱.</ref> | ||
برخی از [[مفسران]] [[شأن نزول]] | برخی از [[مفسران]] [[شأن نزول]] این آیه را مربوط به نضر بن حارث بن کلده دانسته‌اند، بر اساس این گزارش، نضر بن حارث که از مکذبان [[قرآن]] و دشمنان [[پیامبر(ص)]] بود. او در [[مسجد الحرام]] با حالتی تمسخرآمیز خطاب به پیامبر(ص) گفت: «خدایا اگر محمّد بر حق است و آنچه می‌گوید از نزد توست، پس سنگى بر ما ببار یا ما را به عذاب الیم گرفتار کن.» پس از سخن نضر بن حارث این آیه بر پیامبر(ص) نازل شد.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۸، ص۲۳۵؛ قمی کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۳۰ش، ج۱۰، ص۳.</ref> گفته شده او بعد از [[جنگ بدر]] اسیر و سپس کشته شد.<ref>ماتریدی، تأویلات اهل السنه، ۱۴۲۶ق، ج۱۰، ص۱۹۴.</ref> | ||
===دیدگاه ابن‌تیمیه=== | ===دیدگاه ابن‌تیمیه=== | ||
ابن تیمیه اشکالاتی بر شأن نزول این آیه درباره جانشینی امام علی(ع) وارد کرده است. | ابن تیمیه اشکالاتی بر شأن نزول این آیه درباره جانشینی امام علی(ع) وارد کرده است. | ||
*[[سوره معارج]] مکی است | *[[سوره معارج]] مکی است این سوره قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت]] و در منطقه [[ابطح]] نازل شده است، اما [[واقعه غدیر]] بعد از بازگشت [[پیامبر(ص)]] از [[حجة الوداع]] (در [[سال دهم هجری]]) اتفاق افتاده است.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۵.</ref> از نظر علامه طباطبایی و مکارم شیرازی گرچه این سوره از سوره‌های مکی است؛ اما آیات نخستین آن در [[مدینه]] نازل شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۱؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۵-۶.</ref> همچنین گفته‌اند تعبیر به «ابطح» اشاره به منطقه خاصی ندارد، بلکه به‌معناى هر زمین شن‌زارى است که سیل از آن جارى مى‌شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲.</ref> | ||
* در آیه ۳۳ [[سوره انفال]] آمده است که «خدا آنها را عذاب نمى‌کند، در حالى که تو در میان آنها هستى و خداوند آنها را عذاب نمى‌کند، در حالى که استغفار مى‌کنند.» در صورت صحت | *تعارض با آیات دیگر: در آیه ۳۳ [[سوره انفال]] آمده است که «خدا آنها را عذاب نمى‌کند، در حالى که تو در میان آنها هستى و خداوند آنها را عذاب نمى‌کند، در حالى که استغفار مى‌کنند.» در صورت عذاب نعمان صحت داشته باشد، میان این آیه و نزول عذاب در زمان حضور [[پیامبر(ص)]]، تعارض وجود دارد.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> در پاسخ گفته‌اند آیه ۲۳ سوره انفال در خصوص عذاب عمومی و فراگیر است و شامل عذاب‌هاى شخصى نمی‌شود. همچنین در تاریخ اسلام نام افرادی همچون «ابوزمعه» و «مالک بن طلاله» و «حکم بن ابى‌العاص» به‌عنوان کسانی که دچار عذاب الهی شده‌اند، ثبت شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲-۱۳.</ref> | ||
* | * از محتوای [[روایات]] به دست می‌آید که «حارث بن نعمان» مبانى [[اسلام]] را قبول داشته است. بر این اساس، چگونه ممکن است یک [[مسلمان]] در عصر [[پیامبر(ص)]] به چنین عذابى گرفتار شود؟<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۶.</ref> | ||
'''پاسخ:''' | '''پاسخ:''' محتوای روایت، اعتراض نعمان به امر [[خدا]] را نشان می‌دهد که شدیدترین مرتبه [[کفر]] است و به نوعی [[ارتداد]] به حساب می‌آید.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۳.</ref> | ||
* | * آیه «إِذْ قالُوا اللَّهُمَّ إِنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ»<ref>سوره انفال، آیه۳۲.</ref> که از زبان نعمان نقل شده، بعد از [[جنگ بدر]] نازل شده و جنگ بدر سال‌ها قبل از واقعه غدیر رخ داده است. | ||
'''پاسخ:''' | '''پاسخ:''' سخن در مورد شأن نزول آیه مذکور نیست؛ بلکه این آیه را نعمان در کلام خود استفاده کرده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۲.</ref> | ||
همچنین ذکر نشدن نام نعمان در برخی از منابع صحابه‌نگاری همچون الاستیعاب و مشهور نبودن ماجرای نعمان مانند [[اصحاب فیل|داستان اصحاب فیل]] از دیگر ادله ابن تیمیه است<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۷-۴۶.</ref> در پاسخ به قسمت نخست آمده که در بیشتر منابع صحابه‌نگاری نام تمام صحابه نیامده است برای نمونه در کتاب «اسدالغابة» که درباره اصحاب پیامبر(ص) نوشته شده، تنها نام ۷۵۰۴ نفر را ذکر کرده، در حالى که فقط در [[حجة الوداع]] ۱۰۰ هزار نفر یا بیشتر در محضر پیامبر(ص) بودند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۴.</ref> این شأن نزول مشهور است؛ چراکه در سى کتاب، از کتاب‌های تفسیر و حدیث اهل سنت مطرح شده است. البته داستان اصحاب فیل یک حادثه عمومی بوده، در حالی که داستان نعمان یک حادثه شخصی است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۳.</ref> | |||
==محتوای آیه== | ==محتوای آیه== | ||
به گزارش برخی از [[مفسران]] کلمه سؤال در این آیه به دو معنای طلب و دعا یا اهتمام و اعتنا تفسیر شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶؛ آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳.</ref> به نظر برخی این آیه از درخواست عذاب توسط بعضی از [[کفار]] حکایت می‌کند. درخواستی که با نوعی تحکم و تحقیر برای اجابت همراه است. بر این اساس، معنای آیه این‌گونه می‌شود که سائلی از کفار عذابی که مخصوص کافران بود را از خدا درخواست کرد که آن عذاب به او رسید. عذابی که مخصوص کافران است و آنها هیچ دفع‌کننده‌ای برای آن ندارند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref> | به گزارش برخی از [[مفسران]] کلمه سؤال در این آیه به دو معنای طلب و دعا یا اهتمام و اعتنا تفسیر شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶؛ آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۵، ص۶۲؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱۰، ص۱۱۳.</ref> به نظر برخی این آیه از درخواست عذاب توسط بعضی از [[کفار]] حکایت می‌کند. درخواستی که با نوعی تحکم و تحقیر برای اجابت همراه است. بر این اساس، معنای آیه این‌گونه می‌شود که سائلی از کفار عذابی که مخصوص کافران بود را از خدا درخواست کرد که آن عذاب به او رسید. عذابی که مخصوص کافران است و آنها هیچ دفع‌کننده‌ای برای آن ندارند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۶.</ref> | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۶: | ||
* مظهری، محمد ثناءالله، تفسیر المظهری، پاکستان، مکتبه رشدیه، ۱۴۱۲ق. | * مظهری، محمد ثناءالله، تفسیر المظهری، پاکستان، مکتبه رشدیه، ۱۴۱۲ق. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۷۴ش. | * مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۷۴ش. | ||
* ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویه فی نقض کلام الشیعة القدریه، تحقیق محمد رشاد سالم، جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیة، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{غدیر}} | {{غدیر}} | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۹۹: | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[رده:آیات مشهور سوره معارج]] | [[رده:آیات مشهور سوره معارج]] | ||