پرش به محتوا

خمسه (نماد): تفاوت میان نسخه‌ها

۸۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۹ مهٔ ۲۰۱۴
جز
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:
[[پرونده:نمادخمسه.jpg|بندانگشتی]]
[[پرونده:نمادخمسه.jpg|بندانگشتی]]


==اهل سنت==
نمادهای خمسه در نزد [[اهل سنت]] بر پنج اصل اعتقادی اسلام دلالت دارد که عبارتند از:
نمادهای خمسه در نزد [[اهل سنت]] بر پنج اصل اعتقادی اسلام دلالت دارد که عبارتند از:
* [[شهادت (شهادتین)|شهادت]]
* [[شهادت (شهادتین)|شهادت]]
خط ۱۴: خط ۱۵:
* [[حج]]
* [[حج]]
[[پرونده:خمسه.jpg|بندانگشتی]]
[[پرونده:خمسه.jpg|بندانگشتی]]
همچنین اشتهار این نماد به دست حضرت [[فاطمه (س)]] و نیز رواج این باور که خمسه نماد دست بریده حضرت [[عباس بن علی|عباس (ع)]] است موجب شده است که عوام آن را ابداع [[شیعه]] بنگارند. حتی محتواهای راجع به عدد پنج در اسلام (پنج نوبت [[نمازهای یومیه]]، [[پنج تن آل عبا]]، [[:رده:پیامبران اولوالعزم|پنج پیامبر اولوالعزم]] و جز آنها) در ذیل دلالت‌هایی دانسته شده که نماد خمسه بدان ناظر است.<ref>شمیل، ص۷۸، ۷۹، ۹۲؛ لوئیس، ص۲۶، تصویر؛ د اسلام، چاپ دوم ذیل Tilsam؛ د. دین و اخلاق ذیل Charm and amulets muhammadan؛ پنج تن، پنج تن در اعتقادات و ادبیات و فرهنگ عامه</ref>
 
==دست فاطمه(س) و عباس(ع)==
همچنین اشتهار این نماد به دست حضرت [[فاطمه (س)]] و نیز رواج این باور که خمسه نماد دست بریده حضرت [[عباس بن علی|عباس (ع)]] است موجب شده است که عوام آن را ابداع [[شیعه]] بنگارند.  
 
حتی محتواهای راجع به عدد پنج در اسلام (پنج نوبت [[نمازهای یومیه]]، [[پنج تن آل عبا]]، [[:رده:پیامبران اولوالعزم|پنج پیامبر اولوالعزم]] و جز آنها) در ذیل دلالت‌هایی دانسته شده که نماد خمسه بدان ناظر است.<ref>شمیل، ص۷۸، ۷۹، ۹۲؛ لوئیس، ص۲۶، تصویر؛ د اسلام، چاپ دوم ذیل Tilsam؛ د. دین و اخلاق ذیل Charm and amulets muhammadan؛ پنج تن، پنج تن در اعتقادات و ادبیات و فرهنگ عامه</ref>
در حالیکه انتساب خمسه به یک وجود مقدّس مؤنّث، سنّتی بسیار کهن است و دست‌کم در زمان حیات اقوام فنیقی کارتاژی، خمسه نماد تأنیث (الهۀ ماه) نزد ایشان بوده و در [[یهودیت]] نیز آن را به میریام، خواهر [[موسی]] و [[هارون]] علیهما السلام نسبت داده و آن را دست میریام=پنجۀ میریام خوانده است.<ref>موسکاتی، ص۱۸۰و تصویر ۶؛ د. جودائیکا، ذیل، Amult: ilnminated amulets؛ برای استفادۀ زردشتیان از نماد پنجه نک: مزار پور، ص۱۰۲</ref>
در حالیکه انتساب خمسه به یک وجود مقدّس مؤنّث، سنّتی بسیار کهن است و دست‌کم در زمان حیات اقوام فنیقی کارتاژی، خمسه نماد تأنیث (الهۀ ماه) نزد ایشان بوده و در [[یهودیت]] نیز آن را به میریام، خواهر [[موسی]] و [[هارون]] علیهما السلام نسبت داده و آن را دست میریام=پنجۀ میریام خوانده است.<ref>موسکاتی، ص۱۸۰و تصویر ۶؛ د. جودائیکا، ذیل، Amult: ilnminated amulets؛ برای استفادۀ زردشتیان از نماد پنجه نک: مزار پور، ص۱۰۲</ref>


خط ۲۱: خط ۲۶:
و نیز انتساب نماد خمسه به دست حضرت فاطمه(س) نوعی دگردیسیِ امتدادی از دست میریام یهودیان، در زمینۀ اسلامی -شیعی باشد.
و نیز انتساب نماد خمسه به دست حضرت فاطمه(س) نوعی دگردیسیِ امتدادی از دست میریام یهودیان، در زمینۀ اسلامی -شیعی باشد.


==کاربردها==
یهودیان هنوز هم از نمادهای خمسه استفاده می‌کنند. گاه نماد ماهی را که مصون از چشم زخم دانسته می‌شود در خمسه‌ها نقش می‌کنند. یا انواع دعاها از جمله شما بیرکت‌ها بییت (تبرک خانه) یا تفیلات‌هادِرِخ (دعای مسافران) را بر آنها می‌نگارند و آنها را برای حمایت، تأیید، [[تبرک]] و استفاده های تعویذی به ویژه در برابر چشم زخم، بر اشیا، ساختمان‌ها خودروها و جز آنها می‌آویزند یا به صورت تزیینی نقش می‌کنند. از نماد خمسه، به صورت تاج (کِتِر) در تزیین جعبه و جایگاه طومار تورات در کنیسه‌ها استفاده می‌شود.<ref> د، جودائیکا، ذیل، Torah prnaments؛ یانیو، ص۷۱ و تصاویر، ۲۱-۲۲؛ برای استفادۀ تزیینی مشابه دیگر، د. جودائیکا، ذیل Ner Tamid، تصویر</ref>
یهودیان هنوز هم از نمادهای خمسه استفاده می‌کنند. گاه نماد ماهی را که مصون از چشم زخم دانسته می‌شود در خمسه‌ها نقش می‌کنند. یا انواع دعاها از جمله شما بیرکت‌ها بییت (تبرک خانه) یا تفیلات‌هادِرِخ (دعای مسافران) را بر آنها می‌نگارند و آنها را برای حمایت، تأیید، [[تبرک]] و استفاده های تعویذی به ویژه در برابر چشم زخم، بر اشیا، ساختمان‌ها خودروها و جز آنها می‌آویزند یا به صورت تزیینی نقش می‌کنند. از نماد خمسه، به صورت تاج (کِتِر) در تزیین جعبه و جایگاه طومار تورات در کنیسه‌ها استفاده می‌شود.<ref> د، جودائیکا، ذیل، Torah prnaments؛ یانیو، ص۷۱ و تصاویر، ۲۱-۲۲؛ برای استفادۀ تزیینی مشابه دیگر، د. جودائیکا، ذیل Ner Tamid، تصویر</ref>