وقف: تفاوت میان نسخه‌ها

وقف را دارای پیشینه‌ای دراز دانسته‌اند و گفته‌اند پیش از اسلام هم وجود داشته است.<ref>اصیلی، «کتابشناسی وقف»، ص۱۰۷.</ref> اما پس از اسلام، از همان زمانِ پیامبر(ص)، به امری رایج میان مسلمانان تبدیل شد.<ref>سلیمی‌فر، نگاهی به وقف و آثار اقتصادی‌-اجتماعی آن، ۱۳۷۰ش، ۵۷، ۶۶.</ref> نخستین بار، خود پیامبر زمینی را برای استفاده ابن‌السبیل وقف کرد.<ref>سلیمی‌فر، نگاهی به وقف و آثار اقتصادی‌-اجتماعی آن، ۱۳۷۰ش، ۵۵.</ref> همچنین از جابر بن عبدالله انصاری نقل کرده‌اند که از میان صحابه کسی نبود که به‌لحاظ مالی توانایی داشته باشد، اما چیزی وقف نکند.<ref>سلیمی‌فر، نگاهی به وقف و آثار اقتصادی‌-اجتماعی آن، ۱۳۷۰ش، ۶۶.</ref> از میان ائمه، امام علی(ع) بیشتری موقوفات را داشته است.<ref>سلیمی‌فر، نگاهی به وقف و آثار اقتصادی‌-اجتماعی آن، ۱۳۷۰ش، ۵۹.</ref> به‌گفته ابن‌شهرآشوب، امام علی(ع) صد چشمه در [[ینبع|یَنبَع]] احداث و برای حاجیان وقف کرد. همچنین چاه‌هایی در مسیر کوفه و مکه حفر کرد و  مساجدی در مدینه و میقات و کوفه و بصره ساخت و وقف نمود.»<ref>نگاه کنید به ابن‌شهرآشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ۱۲۳.</ref>

در دوره‌های بعد، موقوفات چنان گسترش یافت که تشکیلاتی دولتی برای آن تأسیس شد. ابتدا قضات بر متولیان اوقاف نظارت می کردند، اما سپس اداره مستقلی زیر نظر قاضی شهر به وجود آمد. توبة بن نمر نخستین کسی بود که به ثبت موقوفات در دفتر خاصی  فرمان داد و دیوان اوقاف را در بصره تأسیس کرد.<ref>سلیمی‌فر، نگاهی به وقف و آثار اقتصادی‌-اجتماعی آن، ۱۳۷۰ش، ۶۹.</ref>

 

 

 

شرق‌شناسانی که در دوره قاجاریه از ایران دیدن کرده‌اند از وجود املاک بسیاری خبر داده‌اند که وقف مساجد و مدارس و بقاع متبرکه شده بود. طبق گزارش‌های آنان،  کاروان‌سراهای مختلف و حتی تمام یک بازار وقف شده است. در این زمینه به ویژه موقوفات حرم امام رضا(ع) در مشهد را بسیار مهم دانسته اند.<ref>اصیلی، «کتابشناسی وقف»، ص۱۰۸.</ref>