فرشته: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فرشته''' یا '''مَلَک''' موجوداتی نامرئی و فراطبیعی، که مأمور اجرای اوامر [[خدا]] در دنیا و [[آخرت]]‌اند و باور به وجود آنها از اعتقادات مسلمانان است. فرشته‌ها دسته‌ها و مراتب مختلفی دارند. [[جبرئیل]]، [[میکائیل]]، [[اسرافیل]] و [[عزرائیل]] از فرشتگان مقرب هستند.

[[پرونده:نگاره یک فرشته به سبک ایرانی اسلامی متعلق به قرن شانزدهم.jpg|بندانگشتی|نگاره یک فرشته متعلق به قرن ۱۶ میلادی.]]

فرشتگان، موجودات نامرئی هستند که قابل اشاره حسی نیستند{{مدرک}} و فرستادگان خدا به شمار می‌آیند.<ref>سوره فاطر، آيه۱.</ref> ملائکه جمع ملک به معنای رسالت(فرستادن) است.<ref>طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۲۹۲.</ref>

 

واژه ملک در ۸۸ مرتبه در قرآن به کار رفته است.<ref>رستمی و آل بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۴۷.</ref> امام علی(ع) در [[خطبه اشباح]]، به خلقت فرشتگان، اقسام آنها، ویژگی‌ها و وظایف آنها پرداخته است.{{مدرک}} [[دعای سوم صحیفه سجادیه]] از [[امام سجاد(ع)]] اختصاص به فرشتگان مقرب خدا دارد و [[صلوات]] و درود [[خدا]] را عامل فزونی [[طهارت]] آنها می‌داند.{{مدرک}} علامه مجلسی در بحارالانوار حدود ۱۴۰ روایت درباره چیستی ملائکه، وظایف آنان، عصمت فرشتگان و اوصاف فرشتگان مقرب آورده است.{{مدرک}}

بنابر روایات ملائکه از با سابقه‌ترین و پرتعدادترین مخلوقات خدا هستند.<ref> تفسیر نور الثقلین، ج۴، ص ۳۴، ح۲۰.</ref> در احادیث آمده است که خلقت ملائکه بعد از خلقت انوار [[پیامبر(ص)]] و [[امامان(ع)]] بوده<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۱۵، ص۸ و ج۱۸، ص۳۴۵ و ج۲۴، ص ۸۸.</ref> بر پایه روایتی از [[امام صادق(ع)]] ملائکه از نور آفریده شده‌اند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ج۵۸، ص۳۰۶، ح۱۵.</ref>

در[[زرتشت]] فرشتگان مخلوق اهورامزدا هستند و هر امشاسپند(لقب فرشتگان بلندمرتبه دین زرتشت) مظهر یکی از صفت‌های او است. در یهود، فرشتگان به منزله بندگان خدا هستند که دستورهای او را در زمین اجرا می‌کنند و وحی را به انسان‌ها می‌رسانند. بنابر انجیل فرشتگان پیش از انسان آفریده شده و نگاهبان انسانند. درود فرستادن و به نوعی پرستش برخی فرشتگان مانند میکائیل، در کلیسا‌های مسیحی رایج است. از این‌رو از سده چهارم میلادی، در سرزمین‌های مسیحی، نمازخانه‌هایی برای میکائیل ساخته شده است.<ref> The Encyclopedia of Religion, volume1, p:2830, Oxford, New York, (1986 به نقل از مطهری‌نیا، «بازنمایی فرشتگان الهی در رسانه(۱) (جبرائیل و میکائیل)».</ref>

در قرآن وظایفی برای فرشتگان ذکر شده است. وساطت در نزول [[وحی]](ابلاغ پیام خدا به [[پیامبران]])،<ref> سوره نحل، آیات ۲ و ۱۰۲؛ سوره عبس، آيه۱۶.</ref> تدبیر امور عالم، رساندن فیض الهی به مخلوقات،<ref> سوره نازعات، آيه۵؛ سوره معارج، آيه۴.</ref> [[استغفار]]<ref>سوره مؤمن، آيه۷.</ref> [[شفاعت]] برای [[مؤمن|مؤمنان]]<ref> سوره انبیاء، آيه۲۸.</ref> و امداد آنان،<ref>سوره آل عمران، آیات ۱۲۴ و ۱۲۵.</ref> [[لعن]] [[کفر|کافران]]،<ref>سوره بقره، آیه۱۴۱؛ سوره آل عمران، آيه۸۷.</ref> ثبت اعمال بندگان<ref>سوره یونس، آيه۲۱؛ سوره زخرف، آيه۸۰؛ سوره انفطار، آیه۱۱.</ref> و [[قبض روح]] آنان<ref> سوره انعام، آي۶۲؛ سوره نساء، آیه۹۷.</ref> از جمله مأموریت‌های فرشتگان است. گروهی از فرشتگان همواره به [[عبادت]] و [[تقدیس]] و [[تسبیح]] خدا اشتغال دارند و به کاری دیگر نمی‌پردازند.<ref> سوره انبیاء، آيات ۱۹-۲۰.</ref>

فرشتگان در [[عالم برزخ]]<ref>سوره نحل، آیات۲۸ و۳۲.</ref> و [[آخرت]] نیز حضور دارند؛ گروهی از آنان در [[بهشت]] مستقر هستند<ref>سوره زمر، آیه۷۲؛ سوره انبیاء، آیه۱۰۳.</ref> و گروهی نیز نگاهبان [[دوزخ]] و دوزخیان‌اند.<ref>سوره مدثر، آيه۲۰.</ref>  

بر اساس آیات قرآن فرشتگان دارای مراتب و مقامات مختلفی هستند.<ref>سوره صافات، آیه ۱۶۴-۱۶۶.</ref> گروهی از آنان کارگزار فرشتۀ وحی ([[جبرائیل]])<ref> سوره تکویر، آیه۲۱.</ref> و گروهی کارگزار فرشته مرگ ([[عزرائیل]]) به شمار می‌آیند.<ref>سوره سجده، آیه۱۲؛ سوره انعام، آیه۶۲.</ref>  

نداشتن خواص ماده همچون قوه شهوت و غضب،<ref> علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰.</ref> تغییر، تحول و تکامل، عارض شدن خستگی، قابلیت اشاره حسی و اشغال فضا از دلایل تجرد ملائکه ذکر شده است.{{مدرک}} هرچند که [[ملاصدرا]] برخلاف تعدادی از مفسران که فرشتگان را دارای مقام ثابتی می‌دانند<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ج۱۷، ص۱۷۶؛ فخررازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۶، ص۳۶۲؛ مراغی، تفسیر المراغی، دار احیاء التراث العربی، ج۲۳، ص۸۹؛ طوسی و محلی، تفسیر الجلالین، ۱۴۱۶ق، ص۴۵۵.</ref> علم و کمال گروهی از آنان را قابل افزایش می‌داند.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۳۷۱.</ref> [[امام علی(ع)]] در [[خطبه اشباح]] فرشتگان را داناترین خلق به خدا، ترسنده‌ترین خلق از او، مقرب‌ترین خلق به خدا و عامل‌ترین خلق به فرمان خدا معرفی کرده که نه خواب بر دیدگانشان مسلط می‌شود و نه سهو بر عقل و نه خستگی بر بدن‌هایشان.<ref> قمی، تفسیر قمی، ج۲، ص۲۰۷.</ref>

عالمان دینی بر طبق آیه ۷۰ [[سوره اسرا]] که از کرامت بنی‌آدم و برتری آنان بر بسیاری از مخلوقات سخن گفته، معتقدند فرشتگان از انسان‌های معمولی برترند اما اگر انسان استعدادهای خود را بالفعل کند از ملائک برتر خواهد شد.{{مدرک}} با این وجود ابن عربی فرشتگان عالین (مهیمین) را برتر از بنی‌آدم می‌داند<ref> حسن‌زاده آملی، ممد الهمم، ص۳۶۷-۳۶۹.</ref> و معتقد است بر اساس آیه ۷۵ سوره صاد، سجده بر حضرت آدم بر فرشتگان عالین واجب نبود.{{مدرک}} اما قیصری انسان‌هایی که به مقام [[خلیفة الله|خلیفة‌اللهی]] رسیده‌اند را از فرشتگان عالین هم برتر می‌داند.<ref> حسن‌زاده آملی، ممد الهمم، ص۳۶۷-۳۶۹</ref> ملاصدرا با استناد به آیه ۳۱ [[سوره بقره]] که به تعلیم آدم به ملائکه اشاره دارد معتقد است که آیه مذکور بر برتری آدم بر فرشتگان ساکن زمین و آسمان دلالت دارد نه فرشتگان مهیمین.{{مدرک}} به گفته [[علامه حلی]] بیشتر مسلمانان [[پیامبران]] را از ملائکه برتر می‌دانند و دلیل آن هم وجود قوه غضب و شهوت در پیامبران است بر خلاف فرشتگان.<ref> علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰.</ref>

همچنین گفته شده از آیات و روایات برمی‌آید که علم ملائک، در مواردی بیش از انسان‌های معمولی است؛ ولی در برابر انبیایی همچون آدم که از [[پیامبران اولوالعزم]] هم نیست ظرفیت علمی کمتری دارند، چنانکه بر اساس آيات قرآن، [[آدم]] معلم ملائکه بود و آنها ظرفیت فراگیری همه اسماء الهی را در خود نیافتند.<ref>مطهری‌نیا، «بازنمایی فرشتگان الهی در رسانه(۱) (جبرائیل و میکائیل)».</ref>

  | کپی‌کاری = <!--از منبع مردود، از منبع خوب، ندارد-->از منبع مردود

  | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل