۱۶٬۶۵۸
ویرایش
جز (←ضربه امام علی(ع)) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = | ||
| مهاجر/انصار = | | مهاجر/انصار = | ||
| نسب/قبیله =تیره | | نسب/قبیله =تیره بنیعامر بن لؤی - [[قریش]] | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| تاریخ و مکان درگذشت = در [[جنگ خندق]] -مدینه | | تاریخ و مکان درگذشت = در [[جنگ خندق]] -مدینه | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| حضور در جنگها = [[جنگ بدر]] (بنا بر روایتی) | | حضور در جنگها = [[جنگ بدر]] (بنا بر روایتی) | ||
| هجرت به = | | هجرت به = | ||
| دلیل شهرت = | | دلیل شهرت =کشتهشدن به دست امام علی(ع) | ||
| نقشهای برجسته =جنگجو | | نقشهای برجسته =جنگجو | ||
| دیگر فعالیتها = | | دیگر فعالیتها = | ||
| آثار | | آثار | ||
}} | }} | ||
'''عَمرو بن عَبدِوُدّ''' یا '''عَمرو بن عَبدِوَدّ''' ( | '''عَمرو بن عَبدِوُدّ''' یا '''عَمرو بن عَبدِوَدّ''' (کشتهشده در [[سال ۵ هجری قمری|سال ۵ق]]) از برترین جنگجویان [[قریش]] که در [[جنگ خندق]] به دست [[امام علی(ع)]] کشته شد. بنابر برخی [[روایات]]، [[پیامبر(ص)]] ضربه [[علی بن ابیطالب(ع)]] بر عمرو بن عبدود را در این جنگ، برتر از [[عبادت]] همه [[جن|جِنیان]] و انسانها دانسته است. [[ابن تیمیه]]، عالم [[اهل سنت]] و پایهگذار [[سلفیه]]، وجود عمرو بن عبدود را رد کرده است. برخی محققان، انگیزه ابن تیمیه را انکار [[فضایل امام علی(ع)]] دانستهاند. | ||
بر اساس روایتی از کتاب [[مناقب آل ابیطالب]]، نوشته [[ | بر اساس روایتی از کتاب [[مناقب آل ابیطالب]]، نوشته [[ابنشهرآشوب]]، [[امام علی(ع)]] در خلال جنگیدن با عمرو بن عبدود، پس از آنکه عمرو، آب دهان بر چهرهاش انداخت، چند لحظه از جنگیدن دست کشید تا خشم خود را فرونشاند، و سپس عمرو را کشت. | ||
== | ==کشتهشدن در جنگ خندق== | ||
درباره تولد و زندگی عمرو بن عبدود، اطلاعاتی در منابع تاریخی و روایی وجود ندارد، جز اینکه او از تیره بنی عامر بن لؤی از [[قریش]] بوده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: | درباره تولد و زندگی عمرو بن عبدود، اطلاعاتی در منابع تاریخی و روایی وجود ندارد، جز اینکه او از تیره بنی عامر بن لؤی از [[قریش]] بوده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابنهشام، سیرة النبی، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۷۳۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۷۸؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۸۱.</ref> وی چنانکه در منابع شیعه و سنی آمده، در [[جنگ احزاب]] (خندق) در [[سال پنجم هجری قمری]]، همراه با [[عکرمة بن ابی جهل]]، [[هبیرة بن ابی وهب]]، [[نوفل بن عبدالله|نوفل بن عبدالله بن مغیرة]] و [[ضرار بن خطاب]]، به سختی از خندقی که مسلمانان کنده بودند گذشت.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴؛ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref> عمر بن عبدود که سومین جنگجوی قریش،<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۳۴، ح۴۳۲۹.</ref> و مساوی با هزار جنگجو دانسته میشد،<ref>ابنشهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۱۳۷۵ق، ج۲، ص۳۲۴.</ref> مبارز میطلبید و مسلمانان را تحقیر کرد و گفت: صدایم گرفت از بس فریاد مبارزطلبی در میانتان سر دادم.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref> {{یادداشت| نیرومندی و مبارزطلبی همراه با جسارت عمرو بن عبدود در حدی که بود هیچ یک از مسلمانان داوطلب هماوردی با او نبود در تاریخ آمده که هنگام مبارزطلبی عمرو سکوت بر جبهه مسمانان حاکم بود و هیچ کس هیچ گونه عکسالعملی نداشت. (علامه مجلسی، بحار الانوار، ج۳۹، ص۴) شمشیر عمرو بن عبدود نیز به شعلهای از آتش تشبیه شده که کنایه از برّاق بودن و بُرّندگی فوقالعاده آن است. حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۳، ص۳۴}} بنابر نقل منابع، [[علی بن ابیطالب]]، پس از هر بار مبارزطلبیِ عمرو بن عبدود، برای جنگیدن با وی بلند میشد،؛ اما به خواست پیامبر، مینشست؛ تا آنکه پیامبر به [[امام علی(ع)]] اجازه مبارزه داد و [[عمامه]] خود را بر سر او بست و شمشیرش را به وی داد تا با عَمرو بجنگد.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref> | ||
===ضربه امام علی(ع)=== | ===ضربه امام علی(ع)=== | ||
[[امام علی(ع)]]، ابتدا عمرو بن | [[امام علی(ع)]]، ابتدا عمرو بن عبدوُد را دعوت کرد تا به [[توحید|یگانگی خدا]] و [[رسالت|رسالت محمد(ص)]] شهادت دهد و پس از آنکه او نپذیرفت، از او خواست که از همان راهی که آمده بازگردد و وقتی قبول نکرد، به او گفت از اسب فرود آید و مبارزه کند و او پذیرفت و حتی براساس نقل ابن ابیالحدید اسب خویش را پی کرد<ref>ابن ابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۶۴.</ref> و یا این که زخمی به صورت اسبش زد و اسب گریخت.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۰و۱۰۱.</ref> بنابر نقل [[جابر بن عبدالله انصاری]] که همراه [[امام علی(ع)]] بوده است، جنگ بین علی بن ابیطالب و عمرو بن عبدود بالا گرفت، تا آنکه صدای [[تکبیر]] علی(ع) بلند شد و مسلمانان دریافتند عمرو بن عبدود کشته شده است.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۲.</ref> بر اساس منابع تاریخی، علاوه بر عمرو بن عبدود، پسرش حسل نیز به دست امام علی(ع) کشته شد.<ref>عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ۱۴۲۶ق، ج۱۱، ص۱۶۰.</ref> در برخی گزارشها آمده که امام علی(ع) پس از کشتن عمرو بن عبدود سر او را برابر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] گذاشت در این هنگام [[ابوبکر بن ابیقحافه|ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] برخاستند و صورت علی (ع) را بوسیدند و پیامبر(ص) که خوشحالی در سیمایش آشکار بود فرمود: این پیروزی (واقعی) است یا فرمود: این نخستین پیروزی است و شوکت و هیبت [[شرک|مشرکان]] از میان رفت و از امروز به بعد آنان دیگر با ما نمیجنگند و این ما هستیم که با آنان میجنگیم.<ref>ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، مکتبة آیة الله مرعشيی نجفی، ج۱۹، ص۶۲.</ref> | ||
شیر حق را دان مطهر از دغل}} | در شعر [[مولوی]] (درگذشته [[سال ۶۷۲ هجری قمری|۶۷۲ق]]) که با این بیت شروع میشود: «از علی آموز اخلاص عمل/ شیر حق را دان منزه از دغل»، روایت مذکور بیان شده است.<ref>همایی، مولوینامه، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۵۲-۵۴.</ref>{{شعر۲ | ||
|از علی آموز اخلاص عمل| شیر حق را دان مطهر از دغل | |||
|در غزا بر پهلوانی دست یافت| زود شمشیری بر آورد و شتافت | |||
|او خدو انداخت در روی علی| افتخار هر نبی و هر ولی | |||
|آن خدو زد بر رخی که روی ماه|سجده آرد پیش او در سجدهگاه | |||
|در زمان انداخت شمشیر آن علی| کرد او اندر غزااَش کاهلی | |||
|گشت حیران آن مبارز زین عمل| وز نمودن عفو و رحمت بیمحل | |||
|گفت بر من تیغ تیز افراشتی| از چه افکندی مرا بگذاشتی | |||
|آن چه دیدی؟ بهتر از پیکار من|تا شدی تو سست در اِشکار من | |||
|آن چه دیدی؟ که چنین خشمت نشست|تا چنان برقی نمود و باز جست | |||
| گفت من تیغ از پی حق میزنم|بندهٔ حقم نه مأمور تنم | |||
|شیر حقم نیستم شیر هوا|فعل من بر دین من باشد گوا <ref>مولوی، [https://ganjoor.net/moulavi/masnavi/daftar1/sh164 مثنوی معنوی، دفتر اول]، سایت گنجور</ref>}} | |||
در منابع روایی، از [[پیامبر(ص)]] نقل شده است که ضربه علی(ع) بر عمرو بن عبدود در [[جنگ خندق]]، بافضیلت تر از عبادت [[جن]] و اِنس است.<ref>علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۲۳۴.</ref>در برخی روایات در منابع اهلسنت از پیامبر (ص) است که پس از ضربتی که امام علی(ع) به عمرو زد به او فرمود: ای علی مژده باد بر تو که ضربت امروز تو بر اعمال امت من برتری و رجحان دارد.<ref>قندوزی، ينابيع المودة، ج۱، ص۲۸۴.</ref> و در دیگر روایت حاکم نیشابوری، در [[المستدرک علی الصحیحین (کتاب) |المستدرك علي الصحيحين]]، از پیامبر (ص) نقل کرده است که ضربت علی(ع) با فضیلت تر از اعمال امت من تا روز قیامت است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرك، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۳۴.</ref> | |||
در منابع روایی، از [[پیامبر(ص)]] نقل شده است که ضربه علی(ع) بر عمرو بن عبدود در [[جنگ خندق]]، بافضیلت تر از عبادت [[جن]] و اِنس است. | |||
==تشکیک در وجود عمرو== | ==تشکیک در وجود عمرو== | ||
[[ابن تیمیه]] عالم اهل سنت و پایهگذار [[سلفیه]] در وجود عمرو بن عبدود تردید وارد کرده است؛<ref> | [[ابن تیمیه]] عالم اهل سنت و پایهگذار [[سلفیه]] در وجود عمرو بن عبدود تردید وارد کرده است؛<ref>ابنتیمیة، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۱۰۵-۱۱۰.</ref> به باور او، در هیچکدام از غزوههای [[بدر]] و [[احد]] و همچنین در [[غزوه|غزوههای]] دیگر و [[سریه|سریهها]]، اثری از نام عمرو بن عبدود نیست و آنچه درباره او در [[جنگ خندق]] نقل شده، در هیچکدام از صحیحَین، یعنی [[صحیح مسلم]] و [[صحیح بخاری]]، نیامده است.<ref>ابنتیمیة، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۱۰۹.</ref> با اینحال، حضور عمرو بن عبدود در غزوه خندق، در منابع تاریخی مانند تاریخ طبری<ref>طبری، تاریخ الطبري، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳.</ref> و تاریخ الاسلام ذهبی<ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۹۰.</ref> ذکر شده و حاکم نیشابوری از عالمان [[اهل سنت]]، در کتاب المستدرک علی الصحیحین، روایتی حاکی از حضور عمرو بن عبدود در غزوه [[بدر]] و مجروح شدن او نقل کرده است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۳۴، ح۴۳۲۹.</ref> همچنین در منابع تاریخی اشعاری از [[حسان بن ثابت]] [[صحابی]] پیامبر درباره افتخار کردن به قتل عمرو به دست امام علی،<ref>ابنهشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ص۲۶۸-۲۶۹.</ref> و نیز اشعاری در سوگ او از مسافع بن عبدمناف،<ref>ابنهشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۲، ص۲۶۶-۲۶۷.</ref> هبیرة بن ابیوهب<ref>ابنهشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۲، ص۲۶۷-۲۶۸.</ref> از همراهان عمرو بن عبدود که از خندق عبور کرده بود،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴.</ref> و خواهر عمرو<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰۶-۱۰۹.</ref> نقل شده است. | ||
برخی پژوهشگران این تردید وارد کردنِ ابن تیمیه را ناشی از انگیزه او برای انکار [[فضایل امام علی(ع)]] دانستهاند.<ref>جمعی از نویسندگان، امام علی(ع)، سازمان حج و زیارت، ج۲، ص۱۴۸.</ref> | برخی پژوهشگران این تردید وارد کردنِ ابن تیمیه را ناشی از انگیزه او برای انکار [[فضایل امام علی(ع)]] دانستهاند.<ref>جمعی از نویسندگان، امام علی(ع)، سازمان حج و زیارت، ج۲، ص۱۴۸.</ref> | ||
خط ۹۰: | خط ۶۱: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | * ابنهشام، عبدالملک،السیرة النبویة، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت، دار المعرفه، بیتا. | ||
* | *ابناثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر و دار بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م. | ||
* | *ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، [ریاض]، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. | ||
* | *ابنشهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابیطالب، نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۶م. | ||
* | *ابنعساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | ||
*ابنهشام، عبدالملک، سیرة النبی، تحقیق محمد محییالدین عبدالحمید، قاهره، مکتب محمدعلی صبیح، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۳م. | |||
*جمعی از نویسندگان، امام علی(ع)، قم، سازمان حج و زیارت، بیتا. | *جمعی از نویسندگان، امام علی(ع)، قم، سازمان حج و زیارت، بیتا. | ||
* | *حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمية، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م. | ||
*ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دار الکتاب العربي، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | *ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دار الکتاب العربي، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | ||
*شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق موسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، قم، المؤتمر العالمي لألفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق. | *شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق موسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، قم، المؤتمر العالمي لألفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق. | ||
*طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبري: تاریخ الرسل والملوک: وصلة تاریخ الطبري، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق. | *طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبري: تاریخ الرسل والملوک: وصلة تاریخ الطبري، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق. | ||
*عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، قم، موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۴۲۶ق/۱۳۸۵ش. | *عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، قم، موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۴۲۶ق/۱۳۸۵ش. | ||
*علامه حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق وکشف الصدق، با تعلیقه فرجالله حسنی و مقدمه سید رضا صدر، بیروت، دار الکتاب اللبنانی، ۱۹۸۲م. | *علامه حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق وکشف الصدق، با تعلیقه فرجالله حسنی و مقدمه سید رضا صدر، بیروت، دار الکتاب اللبنانی، ۱۹۸۲م. | ||
*همایی، | *مولوی، جلالالدین محمد، مثنوی معنوی. | ||
*همایی، جلالالدین، مولوینامه: مولوی چه میگوید؟، تهران، هما، ۱۳۸۵ش. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{امام علی (ع)}} | {{امام علی (ع)}} |
ویرایش