۱۶٬۶۴۶
ویرایش
سید محمدهاشم خوانساری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←شاگردان) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{دیگر کاربردها|خوانساری}} | {{دیگر کاربردها|خوانساری}} | ||
{{جعبه | {{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | ||
| عنوان =میرزا هاشم خوانساری | | عنوان =میرزا هاشم خوانساری | ||
| تصویر =آقا سید محمد هاشم چهار سوقی.jpg | | تصویر =آقا سید محمد هاشم چهار سوقی.jpg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| | | نام کامل =میرزا محمد هاشم خوانساری چهار سوقی | ||
| لقب = | | لقب = | ||
| | | نسب = [[خاندان خوانساری]] | ||
| | | خویشاوندان سرشناس = [[سید محمدباقر خوانساری]] | ||
| | | تاریخ تولد =۱۲۳۵ق | ||
| | | شهر تولد = | ||
| | | کشور تولد = | ||
| | | محل تحصیل = | ||
| | | محل زندگی = [[خوانسار]] • [[اصفهان]] • [[نجف]] | ||
| | | تاریخ وفات = ۱۳۱۸ق | ||
| | | شهر وفات =نجف | ||
| | | محل دفن = [[وادی السلام]] | ||
| | | استادان = [[محمد باقر خوانساری]] • [[شیخ مرتضی انصاری]] • [[ابراهیم بن محمد حسن کلباسی]] • [[مهدی بن علی کاشف الغطاء]] | ||
| | | شاگردان = [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] • [[ملا فتح الله شریعت اصفهانی]] • [[شیخ محمد هادی تهرانی]] • [[حاج آقا رضا همدانی]] • [[ابو تراب خوانساری]] | ||
| اجازه روایت از = | |||
| اجازه اجتهاد از = صدرالدین عاملی • شیخ انصاری | |||
| اجازه روایت به = | |||
| اجازه اجتهاد به = | |||
| تالیفات = رسالۀ الذّبیحیه • الاستصحاب • حاشیه بر معالم الدین {{سخ}} شرح [[زبدة الاصول]] [[شیخ بهائی]] • [[میزان الانساب]] و | |||
| سایر = | |||
| سیاسی = | |||
| اجتماعی = | |||
| امضا = | | امضا = | ||
| وبگاه رسمی = | |||
| وبگاه | |||
}} | }} | ||
'''میرزا | '''میرزا محمدهاشم بن زین العابدین خوانساری''' (۱۲۳۵-۱۳۱۸ق) فقیه امامی قرن سیزدهم و چهاردهم [[هجری قمری]] که حدود سی سال در بخشی از ایران [[مرجع تقلید]] [[شیعیان]] بود. | ||
او در [[خوانسار]] نزد [[محمد باقر خوانساری]]، در [[اصفهان]] نزد [[صدر الدین عاملی]] و در [[نجف]] نزد [[شیخ مرتضی انصاری]] شاگردی کرد. | او در [[خوانسار]] نزد [[محمد باقر خوانساری]]، در [[اصفهان]] نزد [[صدر الدین عاملی]] و در [[نجف]] نزد [[شیخ مرتضی انصاری]] شاگردی کرد. [[ابو تراب خوانساری]] و [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] از شاگردان او بودند. | ||
خوانساری، آثاری در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[علم کلام|کلام]]، [[علم رجال|رجال]] و [[فلسفه]] تالیف کرد. [[مبانی الاصول (کتاب)|مبانی الاصول]] مهمترین اثر اصولی او به شمار می‌آید. او در ۱۳۳۸ق، در نجف درگذشت و در [[وادی السلام]] به خاک سپرده شد. | |||
==ولادت و درگذشت== | ==ولادت و درگذشت== | ||
میرزا هاشم خوانساری، در سال ۱۲۳۵ق در خوانسار به دنیا آمد. وی در ۱۳۱۸ق، هنگام رفتن به [[حج]] در شهر نجف | میرزا هاشم خوانساری، در سال ۱۲۳۵ق در خوانسار به دنیا آمد. وی در ۱۳۱۸ق، هنگام رفتن به [[حج]] در شهر نجف درگذشت و در وادی السلام به خاک سپرده شد. | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
درس‌های مقدماتی را | خوانساری تحصیلاتش را در زادگاهش آغاز کرد او درس‌های مقدماتی را نزد پدرش، [[زین العابدین خوانساری]] و برادرش [[محمد باقر خوانساری|محمد باقر]] در خوانسار فراگرفت. پس از درگذشت پدر بزرگش، [[ابوالقاسم جعفر بن حسین خوانساری]] مشهور به میر صغیر (درگذشت ۱۲۴۰ق)، همراه پدر و خانواده به [[اصفهان]] مهاجرت کرد.<ref>بخشی، ص۱۹۱؛ روضاتی، ص۱۱۳؛ابن الرضا، ج۲، ص۵۸۱-۵۸۳ </ref> | ||
پس از درگذشت پدر بزرگش، [[ابوالقاسم جعفر بن حسین خوانساری]] مشهور به میر صغیر (درگذشت ۱۲۴۰ق) ، همراه پدر و | |||
میرزا هاشم تحصیل | میرزا هاشم تحصیل فقه، اصول و دیگر علوم را در اصفهان آغاز کرد. او عمده تحصیلات خود را نزد [[صدر الدین عاملی]] (د۱۲۶۴)، که وی را پدر معنوی خویش خوانده و بعدها داماد او هم شد، گذراند.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۲-۳۱۳</ref> عاملی در اوایل جوانی محمد هاشم به [[اجتهاد]] وی تصریح کرد و اولین فردی بود که به او اجازۀ [[اجتهاد]] داد.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۳.</ref> | ||
خوانساری همچنین ده سال در درس فقه و اصول [[سید حسن بن علی مدرس اصفهانی]] (درگذشت ۱۲۷۳ق) شرکت کرد و در ۱۲۶۱ از او نیز اجازه اجتهاد و [[روایت]] گرفت.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۳</ref> این اجازه‌نامه در آخر کتاب [[حل العسیر فی حل العصیر|حلُّ العسیر فی حِلِّ العَصیر]] خوانساری چاپ شده است.<ref>خوانساری، حل العسیر، ص۷۸.</ref>او پس از سال‌ها تحصیل در اصفهان به [[نجف]] رفت و ضمن تدریس فقه و اصول، در درس [[شیخ مرتضی انصاری]] (د ۱۲۸۱) حاضر شد. شیخ انصاری توجه ویژه‌ای به او داشت و خصوصی با وی مذاکره علمی می‌کرد. و به او اجازۀ اجتهاد داد.<ref>روضاتی، ص۱۱۴؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۶-۴۹۷</ref> | |||
خوانساری همچنین ده سال در درس فقه و اصول [[سید حسن بن علی مدرس اصفهانی]] (درگذشت ۱۲۷۳ق) شرکت کرد و در ۱۲۶۱ از او نیز اجازه روایت | |||
برخی دیگر از استادان و مشایخ روایی وی: | برخی دیگر از استادان و مشایخ روایی وی: | ||
* [[ابراهیم بن محمد حسن کلباسی]] (درگذشت۱۲۶۱) | * [[ابراهیم بن محمد حسن کلباسی]] (درگذشت۱۲۶۱) | ||
* [[اسدالله بیدآبادی]] | * [[اسدالله بیدآبادی]] | ||
* [[مهدی بن علی کاشف الغطاء]] (درگذشت۱۲۸۹).<ref>حرزالدین، ج۳، ص۲۷۶؛ روضاتی، | * [[مهدی بن علی کاشف الغطاء]] (درگذشت۱۲۸۹).<ref>حرزالدین، ج۳، ص۲۷۶؛ روضاتی، ص۱۱۴؛ مهدوی، ص۵۳۵-۵۳۶.</ref> | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
| خط ۹۵: | خط ۶۵: | ||
* [[میرزا حسین نوری]] (درگذشت ۱۳۲۰ق) صاحب [[مستدرک الوسائل]] | * [[میرزا حسین نوری]] (درگذشت ۱۳۲۰ق) صاحب [[مستدرک الوسائل]] | ||
* [[سید حسن صدر]] (درگذشت ۱۳۵۴ق) | * [[سید حسن صدر]] (درگذشت ۱۳۵۴ق) | ||
* [[محمد مرتضی کشمیری]] (درگذشت ۱۳۲۳ق).<ref>روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ برای آگاهی از سایر شاگردان و راویان از او: نک، روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ | * [[محمد مرتضی کشمیری]] (درگذشت ۱۳۲۳ق).<ref>روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ برای آگاهی از سایر شاگردان و راویان از او: نک، روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ ابن الرضا، ج۲، ص۵۸۶-۵۸۷؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۵۰۱-۵۰۳</ref> | ||
خوانساری را فقیهی عارف، زاهد، محقق و نویسنده‌ای کوشا دانسته‌اند.<ref> امینی، ج۲، ص۵۴۸؛ انصاری، ص۳۷۲</ref> او حدود سی سال در بخشی مهمی از [[ایران]] [[الگو:مراجع تقلید شیعه|مرجع]] [[شیعیان]] بود.<ref> حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۴</ref> | خوانساری را فقیهی عارف، زاهد، محقق و نویسنده‌ای کوشا دانسته‌اند.<ref> امینی، ج۲، ص۵۴۸؛ انصاری، ص۳۷۲</ref> او حدود سی سال در بخشی مهمی از [[ایران]] [[الگو:مراجع تقلید شیعه|مرجع]] [[شیعیان]] بود.<ref> حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۴</ref> در رثای او قصیده‌هایی سروده‌اند.<ref>بخشی، ص۱۸۷-۱۸۹؛ روضاتی، ص۱۱۷-۱۱۸</ref> | ||
[[ناصر الدین شاه]] (حکومت: ۱۲۶۴-۱۳۱۳ق) نیز به وی توجه داشت و در بازگشت او از سفر [[مشهد]] به دستور شاه، مردم [[تهران]] از او استقبال کردند.<ref>موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۲</ref> | [[ناصر الدین شاه]] (حکومت: ۱۲۶۴-۱۳۱۳ق) نیز به وی توجه داشت و در بازگشت او از سفر [[مشهد]] به دستور شاه، مردم [[تهران]] از او استقبال کردند.<ref>موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۲</ref> | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۷۳: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
خوانساری | خوانساری آثاری در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[علم کلام|کلام]]، [[علم رجال|رجال]] و [[فلسفه]] دارد، از جمله: | ||
* | *رسالة الذّبیحیه؛ نخستین اثر فقهی او و دربارۀ حکم ذبایح [[اهل کتاب]] است. که آن را به توصیۀ استادش، صدر الدین عاملی تألیف کرد.<ref>خوانساری، المقالات اللطیفیة، ص۳۱۳؛ آقابزرگ، ج۱۰، ص۴</ref> | ||
* | *احکام الایمان؛ [[رساله عملیه]] او و به فارسی است که دربارۀ عبادات تا آخر [[روزه]] و به درخواست ناصر الدین شاه نوشت.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱، ص۲۹۶</ref> وی رسالۀ عملیۀ دیگری نیز دارد که شامل عبادات و معاملات است این اثر در ۱۳۱۰ و ۱۳۱۷ ضمن مجموعه‌ای با عنوان شش رساله چاپ شد.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۱، ص۲۱۹</ref> در این مجموعه اثر کلامی مختصری به فارسی با نام اصول الدین<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۲، ص۱۹۶</ref> و رساله‌های فارسی صِیغ العُقود، صوم و مناسک [[حج]] نیز چاپ شده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۵، ص۱۰۰-۱۰۱، ۱۱۰، ج۲۲، ص۲۷۵.</ref> | ||
*حاشیه بر [[ریاض المسائل]] | *حاشیه بر [[ریاض المسائل]] | ||
*شرح [[الدرة النجفیة]] [[محمد مهدی بحرالعلوم]] (درگذشت ۱۲۱۲ق) نگاشته است.<ref> خوانساری، مبانی الاصول، ص۵؛ آقا بزرگ طهرانی، ج۶، ص۱۰۲</ref> | *شرح [[الدرة النجفیة]] [[محمد مهدی بحرالعلوم]] (درگذشت ۱۲۱۲ق) نگاشته است.<ref> خوانساری، مبانی الاصول، ص۵؛ آقا بزرگ طهرانی، ج۶، ص۱۰۲.</ref> | ||
*خوانساری در جوانی برخی ابواب اصول فقه مانند اصل [[برائت]]، [[استصحاب]]، [[اجماع]] منقول و [[شهرت]] را به نظم در آورده که به نام | *خوانساری در جوانی برخی ابواب اصول فقه مانند اصل [[برائت]]، [[استصحاب]]، [[اجماع]] منقول و [[شهرت]] را به نظم در آورده که به نام «منظومة لطیفة فی تحقیق المطالب الاصولیة» منتشر شده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱،ص ۴۶۲، ج۲۳، ص۸۵</ref> | ||
* | *الاستصحاب<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۲، ص۲۶.</ref> | ||
*حاشیه بر معالم الدین [[حسین بن زین الدین]] | *حاشیه بر معالم الدین [[حسین بن زین الدین]] | ||
*شرح [[زبدة الاصول (کتاب)|زبدة الاصول]] [[شیخ بهائی]].<ref>گزی برخواری، ص۴۷؛ بخشی، ص۱۹۰</ref> | *شرح [[زبدة الاصول (کتاب)|زبدة الاصول]] [[شیخ بهائی]].<ref>گزی برخواری، ص۴۷؛ بخشی، ص۱۹۰.</ref> | ||
* | *[[مبانی الاصول]]، مهمترین کتاب اصولی او است، به نظر او بسیاری از مباحث اصول در منابع اصولی، طولانی و بی‌فایده بود، از این رو در صدد برآمد اثری فشرده و جامع دربارۀ اصول اجتهادی و اصول عملی بنگارد.<ref>مبانی الاصول، ص۳-۵</ref> | ||
* | *[[اصول آل الرسول]] در آن مجموعه‌ای از احادیث [[امامان]] علیهم السلام را دربارۀ قواعد فقهی و اصول فقه گرد آورده و به ترتیب مباحث اصولی تنظیم کرده است. [[شیخ انصاری]] اتمام این کتاب را به وی توصیه کرد.<ref>مبانی الاصول، ص۴-۵؛ آقا بزرگ ج۲، ۱۷۷؛ موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۴؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۷</ref> | ||
*از آثار مهم خوانساری در باب [[حدیث]] و [[رجال]]، رساله‌ای دربارۀ اعتبار کتاب مشهور [[فقه الرضا]] منسوب به [[امام رضا | *از آثار مهم خوانساری در باب [[حدیث]] و [[رجال]]، رساله‌ای دربارۀ اعتبار کتاب مشهور [[فقه الرضا]] منسوب به [[امام رضا علیه‌السلام]] است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۱، ص۱۳۹</ref> میرزا هاشم در این رساله صحت انتساب را به امام رضا(ع) نپذیرفته است.<ref> ص۳-۴، ۹</ref><ref>ص ۳۷</ref> | ||
*اثر رجالی دیگر خوانساری دربارۀ اعتبار و وثاقت [[ابوبصیر|ابو بصیر مرادی]] است، او ابتدا احادیث دال بر عدم وثاقت | *اثر رجالی دیگر خوانساری دربارۀ اعتبار و وثاقت [[ابوبصیر|ابو بصیر مرادی]] است، او ابتدا احادیث دال بر عدم وثاقت ابوبصیر را نقل کرده و سپس به پاسخگویی و دفاع از وثاقت وی پرداخته است.<ref>رسالة معمولة فی حال ابی بصیر</ref> | ||
* | *[[مجمع الفوائد و مخزن الفرائد]] تعدادی از آثار خوانساری از جمله کتاب [[مبانی الاصول]] و برخی رساله‌های یاد شده، در این مجموعه و در تهران ۱۳۱۷ق چاپ سنگی شده است. | ||
*حلّ العسیر فی حلّ العصیر | *حلّ العسیر فی حلّ العصیر | ||
*مجموعه مقالاتی با نام المقالات الطیفة فی مطالب المنیفة به مجمع الفوائد ضمیمه شده که حاوی مقالاتی دربارۀ مسائل متفرقۀ اصولی، فقهی، کلامی، حدیثی و رجالی است. | *مجموعه مقالاتی با نام المقالات الطیفة فی مطالب المنیفة به مجمع الفوائد ضمیمه شده که حاوی مقالاتی دربارۀ مسائل متفرقۀ اصولی، فقهی، کلامی، حدیثی و رجالی است. | ||
* | *اربعون حدیثاً، دیگر اثر حدیثی خوانساری است که آن را تألیف و شرح کرده است و نسخه‌ای خطی از آن در کتابخانۀ [[آیت الله گلپایگانی]] در [[قم]] وجود دارد.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱، ص۴۳۱؛ حسینی اشکوری، ج۱، ص۲۶۲.</ref> | ||
* | * شرح مشیخة الفقیه | ||
*اجازاتی برای برخی علما از جمله [[میرزا ابوالهدی کلباسی]] | *اجازاتی برای برخی علما از جمله [[میرزا ابوالهدی کلباسی]] | ||
*دو اثر رجالی | *دو اثر رجالی الفوائد الرجالیة و الفلاحة که دومی خلاصۀ دو کتاب نفائس الفنون و ازهار الجنان است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱، ص۲۶۱؛ ج۱۰، ص۱۵۸، ۱۵۹، ج۱۴،ص۶۸؛ ج۱۶، ص۳۰۲-۳۳۹.</ref> | ||
* | *[[میزان الانساب]]، خوانساری در ۱۲۹۹ آن را در شرح حال امامزاده‌های معتبر در اصفهان نگاشت<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۲۳، ص۳۰۷.</ref> و در سال ۱۳۳۲ش در قم با مقدمه و حواشی [[احمد روضاتی]] به چاپ رسید. | ||
* | *حاشیه بر [[الاسفار الاربعة]] [[صدرالدین شیرازی]] که با نام تنبیه الحکماء الابرار شناخته می‌شود.<ref>مدرس تبریزی، ج۲، ص۱۹۲؛ آقا بزرگ طهرانی، ج۴، ص۴۴۲.</ref> | ||
'''شعر''' | '''شعر''' | ||
میرزا هاشم، علاوه بر سرودن منظومه‌های یاد شده، قصاید و منظومه‌هایی دیگر به فارسی و عربی سروده که برخی از آنها در دیوان الاکابر آمده است. تخلص او '''موسوی''' بود<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۹، قسم ۳، ص۱۱۱۹، ج۱۶، ص۳۳۹؛ روضاتی، ص۱۲۱؛ برای اطلاع از فهرست کامل آثار او نک: موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۴-۱۴۶؛ ابن الرضا ج۲، ۶۲۱-۶۲۶</ref> خوانساری آثار موجود در کتابخانه شخصی خود را نیز فهرست کرده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۶، ص۳۹۰</ref> وی در جوانی موضوعاتی را به صورت منظوم به عربی و فارسی درآورده است.<ref>خوانساری، مبانی الاصول، ص۲۵۷</ref> | |||
==فرزندان== | ==فرزندان== | ||
جمال الدین، فرزند و شاگرد میرزاهاشم بود از او اجازۀ [[اجتهاد]] گرفت. او چند رساله دربارۀ فقه و اصول تألیف کرد و در ۱۳۳۹ق درگذشت. نخست در [[تخت فولاد اصفهان]] کنار عمویش [[محمد باقر خوانساری|محمد باقر]] به خاک سپرده شد و سپس در ۱۳۴۸ به نزدیک قبر پدرش در اصفهان منتقل شد.<ref>روضاتی، ص۱۱۹-۱۲۰؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۳۳۷، ۵۰۵-۵۰۶</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* این مقاله از '''دانشنامه جهان اسلام'''، ج۱۶، ص۳۸۹-۳۹۱ اخذ شده است. | * این مقاله از '''دانشنامه جهان اسلام'''، ج۱۶، ص۳۸۹-۳۹۱ اخذ شده است. | ||
* محمد محسن آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | * محمد محسن آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
| خط ۱۵۱: | خط ۱۱۴: | ||
* مرتضی انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری قدس سره، قم، ۱۳۷۳ش. | * مرتضی انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری قدس سره، قم، ۱۳۷۳ش. | ||
* یوسف بخشی، تذکرۀ شعرای خوانسار، تهران، ۱۳۳۶ش. | * یوسف بخشی، تذکرۀ شعرای خوانسار، تهران، ۱۳۳۶ش. | ||
* علی تبریزی | * علی تبریزی خیابانی،، کتاب علماء معاصرین چاپ سنگی تهران، ۱۳۶۶ش. | ||
* محمد حرزالدین، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم، ۱۴۰۵. | * محمد حرزالدین، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم، ۱۴۰۵. | ||
* احمد حسینی اشکوری، فهرست | * احمد حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیت الله گلپایگانی، ج۱، قم، ۱۳۵۷ش. | ||
* محمد علی حسینی یزدی، رسول علوی و علی اکبر زمانی نژاد، دانشمندان خوانسار، قم، ۱۳۷۸ش. | * محمد علی حسینی یزدی، رسول علوی و علی اکبر زمانی نژاد، دانشمندان خوانسار، قم، ۱۳۷۸ش. | ||
* محمد هاشم بن زین العابدین خوانساری، مجمع الفوائد و مخزن الفرائد، چاپ سنگی تهران، ۱۳۱۷ش. | * محمد هاشم بن زین العابدین خوانساری، مجمع الفوائد و مخزن الفرائد، چاپ سنگی تهران، ۱۳۱۷ش. | ||
| خط ۱۶۶: | خط ۱۲۹: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
*[http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=8459:%D9%81%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D9%85-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C/-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%DB%8C&Itemid=9 فوایدی در تراجم کتاب‌شناسی از آیت الله میرزا محمدهاشم خوانساری] | *[http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=8459:%D9%81%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D9%85-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C/-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%DB%8C&Itemid=9 فوایدی در تراجم کتاب‌شناسی از آیت الله میرزا محمدهاشم خوانساری] | ||
*[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=101557 | *[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=101557 تبیان] | ||
*[http://portal.anhar.ir/node/9942/?ref=sbttl محمدهاشم خوانساری] | *[http://portal.anhar.ir/node/9942/?ref=sbttl محمدهاشم خوانساری] | ||
*[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=37938 تبیان] | *[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=37938 تبیان] | ||
*[http://www.mazhabi.ir/?i=p50611831867100001/%D8%A2%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%D9%8A-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%B2%D8%A7.. آقا | *[http://www.mazhabi.ir/?i=p50611831867100001/%D8%A2%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%D9%8A-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%B2%D8%A7.. آقا میرزا محمدهاشم چهارسوقی خوانساری] | ||
{{فقیهان شیعه}} | {{فقیهان شیعه}} | ||