سید محمدهاشم خوانساری: تفاوت میان نسخه‌ها

پس از درگذشت پدر بزرگش، [[ابوالقاسم جعفر بن حسین خوانساری]] مشهور به میر صغیر ( د 1240 ) ، همراه پدر و خانواده‌اش به اصفهان مهاجرت کرد.<ref>بخشی، ص191؛ روضاتی، ص113؛ابن الرضا، ج2، ص581-583 </ref>

بر اساس آنچه میرزا هاشم خوانساری در زندگی نامه خود آورده است، وی تحصیل [[فقه]] و [[اصول]] و دیگر علوم عقلی و نقلی را در [[اصفهان]] آغاز کرد. و عمده تحصیلات خود را نزد [[صدر الدین عاملی]] ( د 1264)، که وی را پدر معنوی خویش خوانده و بعدها داماد او هم شد، گذراند. <ref>المقالات اللطیفة، ص312-313</ref> به گفته او صدرالدین عاملی در اوایل جوانی محمد هاشم به [[اجتهاد]] وی تصریح کرد و اولین فردی بود که به او اجازۀ اجتهاد داد.<ref>المقالات اللطیفة، ص313</ref>

خوانساری همچنین ده سال در درس فقه و اصول [[سید حسن بن علی مدرس اصفهانی]] ( د 1273 ) شرکت کرد و در 1261 از او نیز اجازه روایت و اجتهاد گرفت.<ref>المقالات اللطیفة، ص313</ref> این اجازه نامه در آخر کتاب [[حلُّ العسیر فی حِلِّ العَصیر]] خوانساری چاپ شده است. <ref>خوانساری، ص۷۸</ref>

خوانساری پس از سالها تحصیل در اصفهان به [[نجف]] رفت و ضمن تدریس فقه و اصول، در درس [[شیخ مرتضی انصاری]] (د ۱۲۸۱) حاضر شد. شیخ انصاری توجه ویژه ای به او داشت و حتی به طور خصوصی با وی مذاکره علمی می کرد. و به او اجازۀ اجتهاد داد. <ref>روضاتی، ص۱۱۴؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۶-۴۹۷</ref>

[[ابراهیم بن محمد حسن کلباسی]] (د ۱۲۶۱)  

[[مهدی بن علی کاشف الغطاء]] (د ۱۲۸۹).<ref>حرزالدین، ج۳، ص۲۷۶؛ روضاتی، ص ۱۱۴؛ مهدوی، ص۵۳۵-۵۳۶</ref>

* [[سید محمد کاظم طباطبایی یزدی]] (د ۱۳۳۷)  

* [[ملا فتح الله شریعت اصفهانی]] معروف به شیخ الشریعه (د ۱۳۳۹)  

* [[شیخ محمد هادی تهرانی]] (د ۱۳۲۱)  

* [[حاج آقا رضا همدانی]] (د ۱۳۲۳)  

* [[ابو تراب خوانساری]] (د ۱۳۴۶)  

* [[محمد تقی شوشتری]] فرزندان [[اسدالله شوشتری]]<ref>تبریزی خیابانی، ص۶۸-۶۹؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۵۰۱-۵۰۲</ref>

برخی چون میرزا حسن نوری (د ۱۳۲۰) صاحب مستدرک

[[سید حسن صدر]] (د ۱۳۵۴)  

محمد مرتضی کشمیری (۱۳۲۳)  

<ref>روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ برای آگاهی از سایر شاگردان و راویان از او: نک، روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ این الرضا، ج۲، ص۵۸۶-۵۸۷؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۵۰۱-۵۰۳</ref>

وی در جوانی موضوعات فراوانی را به صورت منظوم به عربی و فارسی درآورده است. <ref>خوانساری، مبانی الاصول، ص۲۵۷</ref>

خوانساری را فقیهی عارف، زاهد، محقق و نویسنده ای کوشا دانسته‌اند.<ref> امینی، ج۲، ص۵۴۸؛ انصاری، ص۳۷۲</ref> او حدود سی سال در بخشی مهمی از ایران مرجع شیعیان بود.<ref> حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۴</ref>

[[ناصر الدین شاه]] (حک: ۱۲۶۴-۱۳۱۳) نیز به وی توجه داشت و در بازگشت او از سفر [[مشهد]] به دستور شاه، مردم تهران از او استقبال کردند.<ref>موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۲</ref>

محمد حسن خان اعتماد السلطنة (صنیع الدوله)  

که در دورۀ ناصر الدین شاه وزارت انطباعات و مناصبی دیگر را بر عهده داشت. از کسانی است که میرزا محمد هاشم را در تهران ملاقات کرده و او را ستوده است. <ref> اعتماد السلطنه، ص۱۹۶؛ موسوی اصفهانی،ج۱، ص۱۴۲</ref>

خوانساری در ۱۳۳۸، هنگام رفتن به [[حج]] در شهر نجف درگذشت، و پس از تشییعی باشکوه در [[وادی السلام]] به خاک سپرده شد.

در رثای او صیده های سروده‌اند. <ref>بخشی، ص۱۸۷-۱۸۹؛ روضاتی، ص۱۱۷-۱۱۸</ref>

رسالۀ الذّبیحیه

<ref>خوانساری، المقالات اللطیفیة، ص۳۱۳؛ آقابزرگ، ج۱۰، ص۴</ref>

احکام الایمان: رسالۀ عملیه اوست به فارسی درباره عبادات تا آخر مبحث [[رزوه]] که به درخواست ناصرالدین شاه نوشت. <ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱، ص۲۹۶</ref>

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

خوانساری علاوه بر سرودن منظومه های یاد شده، قصاید و منظومه هایی دیگر به فارسی و عربی سروده که برخی از آنها در دیوان الاکابر آمده است. تخلص او موسوی بود <ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۹، قسم ۳، ص۱۱۱۹، ج۱۶، ص۳۳۹؛ روضاتی، ص۱۲۱؛ برای اطلاع از فهرست کامل آثار او نک: موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۴-۱۴۶؛ ابن الرضا ج۲، ۶۲۱-۶۲۶</ref> خوانساری آثار موجود در کتابخانه شخصی خود را نیز فهرست کرده است <ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۶، ص۳۹۰</ref>

یکی از فرزندان او [[جمال الدین خوانساری|جمال الدین]]، از شاگردان او به شمار می رفت و او از خوانساری اجازۀ [[اجتهاد]] گرفت. جمال الدین چند رساله دبارۀ فقه و اصول تألیف کرد، او در سال ۱۳۳۹ در دنیا رفت و نخست در [[تخت فولاد اصفهان]] کنار عمویش [[محمد باقر]] به خاک سپرده شد و سپس در سال ۱۳۴۸ به نزدیک قبر پدرش در اصفهان منتقل شد. <ref>روضاتی، ص۱۱۹-۱۲۰؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۳۳۷، ۵۰۵-۵۰۶</ref>

* [[آقا بزرگ طهرانی]].

* محمد هادی امینی، معجم الرجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، نجف، ۱۴۱۳/۱۹۹۲.

* مرتضی انصاری، زندگانی و شخصیت [[شیخ انصاری]] قدس سره، قم، ۱۳۷۳ش.

* علی تبریزی خیابانی، ، کتاب علماء معاصرین چاپ سنگی تهران، ۱۳۶ش.

* احمد حسینی اشکوری، فهرست نسخه های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیت الله گلپایگانی، ج۱، قم، ۱۳۵۷ش.

* محمد هاشم بن زین العابدین خوانساری، مجمع الفوائد و مخزن الفرائد، چاپ سنگی تهران، ۱۳۱۷ش.

* محمد علی روضاتی، زندگانی حضرت آیت الله چهار سوقی، حاوی شرح حال بیش از یکصد نفر قرون اخیره، اصفهان، ۱۳۳۲ش.

* عبدالکریم بن مهدی گزی برخواری، تذکرة القبور، چاپ ناصر باقر یبیدهندی، قم، ۱۳۷۱ش.

* محمد مهدی موسوی اصفهانی، احسن الودیع فی تراجم اشهر مشاهیر مجتهدی الشیعة، او تتمیم روضات الجنات، بغداد، ۱۳۴۸.

* مصلح الدین مهدوی، تذکرة القبور، یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان، ۱۳۴۸ش.